نخستین اقدامات امام(ره) برای اداره کشور پس ازبازگشت به ایران چه بود؟

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، انقلاب اسلامی، رویدادی برای تحول بنیادین در شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران بود. تردیدی نیست که رسیدن به این اهداف، افزون بر مدیریت قوی، به ایجاد زیرساخت‌ها و زمینه‌های لازم نیاز داشت. امام خمینی(ره)، به عنوان رهبر انقلاب، از نخستین روزهای بازگشت به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی، با مدیریت کردن شرایط، صدور دستورهای ضروری و نیز منصوب کردن افراد برای تصدی مسئولیت‌های مختلف، سعی کردند زمینه‌های ایجاد تحول را به وجود آورند. وعده تعیین دولت به پشتیبانی ملت، گامی در راستای ایجاد همین تحولات بود:«من دولت تعیین می‏کنم! من تو دهن این دولت می‏زنم! من دولت تعیین می‏کنم! من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‏کنم!»(صحیفه‌امام(ره)؛ج6؛ص16) امام(ره) خود را خادم ملت می‌دانستند.

برای ایشان، پشتیبانی ملت از ایجاد تحولات، امری مهم و ضروری تلقی می‌شد:«من خادم شما هستم، من خادم ملت شما هستم. من آمده‏ام که بزرگواری شما را حفظ کنم. من آمده‏ام که دشمن‌های شما را زمین بزنم. من آمده‏ام که ملت را یک ملت مستقلش کنم. دولت اگر پیدا بشود، یک دولت مستقل باشد. من آمده‏ام که دست اجانب را از این مملکت کوتاه کنم. من آمده‏ام که رسوا کنم اینهایی که به اسم «ملیت»، به اسم- نمی‏دانم- «قانون اساسی»، به اسم کذا، می‏خواهند مسائل سابق را عود[بازگشت] بدهند.»(صحیفه‌امام (ره)؛ ج6؛ ص16) بنابراین، امام خمینی(ره) با هدف خدمت به ملت و با اطمینان از پشتیبانی مردم، در مسیر پر فراز و نشیب ایجاد تحولات بنیادین در تمام شئون مملکتی، گام نهادند و با صدور نخستین اطلاعیه‌ها و دستورات، از 12 بهمن‌ماه سال 1357، فرمانِ تحولات را در کف با کفایت خود گرفتند.

فرمان تشکیل دولت موقت
نخستین فرمان امام(ره)، پس از ورود به ایران که یکی از مهم‌ترین فرمان‌های ایشان نیز محسوب می‌شد، فرمان تشکیل دولت موقت در 15 بهمن‌ماه سال 1357 بود. این فرمان زمانی صادر شد که دولت بختیار هنوز اداره کشور را در اختیار داشت. امام(ره) هوشیارانه دریافته‌بودند که بدون استقرار دولتی انقلابی و کنار زدن بقایای رژیم گذشته، نمی‌توان گامی به سمت تغییر برداشت. در حکم ایشان به رئیس دولت موقت آمده‌است:«جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مأمور تشکیل دولت موقت می‏نمایم تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصاً انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت، درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان، از منتخبین مردم جهت تصویب قانون‌اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید.»(صحیفه‌امام(ره)؛ ج6؛ ص54) تأمل در محتوای این فرمان نشان می‌دهد که امام(ره)، پیش از پیروزی قاطع انقلاب، دغدغه برگزاری انتخابات، تأسیس رسمی نظام جمهوری اسلامی و تصویب قانون اساسی را داشتند و برای زمینه‌سازی در راستای ایجاد تحولات بنیادین، منتظر نتیجه نهایی انقلاب نماندند. با این حال، امام(ره) این مسئله را هم مد نظر داشتند که تا پیش از استقرار نظام جدید و تصویب قانون اساسی از طریق جلب آرای عمومی، نمی‌توان کشور را در بلاتکلیفی نگه داشت. به همین دلیل، در پاسخ به پرسشی که در 20 بهمن‌ماه سال 1357، درباره استفاده موقت از اصول قانون اساسی مشروطه، تا استقرار حکومت اسلامی و تصویب قانون اساسی جدید مطرح شده‌بود، فرمودند:«به جز در مواد بسیاری که به زور وارد قانون اساسی شده است، تا زمانی که ملت رأی بر مخالفت با آن نداده است، به قوه خود باقی است.»(صحیفه‌امام(ره)؛ ج6؛ ص60)

نخستین دستورالعمل برای اداره کشور پس از پیروزی
یک روز پس از سقوط رژیم پهلوی، در 23 بهمن‌ماه سال 1357، امام خمینی(ره)، طی فرمانی، دستورهایی برای اداره کشور و جلوگیری از هرج و مرج صادر کردند. این فرمان که از 6 بند تشکیل شده‌بود، نخستین دستورالعمل اداره کشور، پس از سقوط رژیم شاهنشاهی محسوب می‌شد. برخی از مهم‌ترین دستورات امام(ره) در این فرمان، عبارت بودند از: 1- درخواست از مردم برای حفاظت از اموال عمومی در برابر خرابکاری و چپاول تا برقراری نظم به وسیله دولت موقت؛ 2- تأیید مأموران منصوب دولت به عنوان مأموران حکومتی و لزوم همکاری عموم مردم با آنها و 3- عدم تعرض و بی‌احترامی به قوای نظامی و انتظامی. امام خمینی(ره) همچنین در پیامی به مردم تأکید کردند:« ملت عزیز من! اشکالات و مشکلات زیاد است و ما وارث یک مملکت آشفته هستیم. مملکت ما را خراب کرده‏اند و رفته‏اند و ما وارث یک مملکت مخروبه هستیم. باید به خواست خدا، تمام ملت برای ساختن ایران قیام کند. ایران یک مملکت زلزله زده، یک مملکت اجنبی زده و یک مملکت دشمن زده‌است.

اینک، ما باید ایران را بسازیم؛ از نو بسازیم؛ ولی مشکلات دارد، مشکلات فقط با دولت رفع نمی‏شود، مشکلات با یک قشر یا دو قشر از ملت رفع نمی‏شود. همه ملت باید دست به هم بدهند و هرکس در هر شغل، مقام و مکانی که هست، دست به دست ملت بدهد و با هم، این بنای جدید را به پایان برسانیم و یک ملت جدید و یک دولت جدید و یک بنای جدید که همه اسلامی باشد و همه انسانی باشد، ما از سر بنا کنیم.» (صحیفه‌ امام(ره)؛ ج6؛ ص131) هم‌زمان با صدور این فرمان، فرمان خلع سلاح عمومی، برای حفظ امنیت کشور صادر شد. در جریان مبارزات انقلابی علیه رژیم سابق، تعداد قابل توجهی سلاح در میان مردم پخش شده بود که می‌توانست مورد سوءاستفاده گروه‌های معاند با انقلاب اسلامی قرار گیرد. به همین دلیل، امام خمینی(ره)، روز 24 بهمن‌ماه سال 1357، طی فرمانی، دستور جمع‌آوری سلاح‌هایی را که در اختیار عموم مردم بود صادر کردند:«1- اسلحه‌هایی که به دست مردم افتاده، از بیت‌المال مسلمین است و اَحَدی حق خرید و فروش آنها را ندارد و تصرف در آنها، بدون اجازه مقام مسئول، حرام و موجب ضمان است؛ 2- اسلحه و آن‌چه از اموال دولت در دست اشخاص است، مستقیماً یا توسط امام جماعت یکی از مساجد، به کمیته مخصوص که از طرف نخست وزیر تعیین شده است، تحویل دهند و قبض رسید بگیرند. تخلف، حرام و موجب تعقیب است؛ 3- کسانی که اسلحه به دست آنان است و تحویل نمی‏دهند، بر عموم ملت است که مراقبت از آنان کنند و آنان را به همان کمیته معرفی نمایند؛ 4- از تیراندازی‏های بی‏مورد و هدر دادن فشنگ‌ها شدیداً احتراز کنید که موجب نارضایتی مردم و اتلاف اموال عمومی است؛ 5- هر کسی به یکی از اماکن دولتی یا غیر آن حمله کند، مورد تعقیب واقع می‏شود؛ 6 - مردم موظفند از حمله به شهربانی‌ها و کلانتری‌ها و ژاندارمری ها و پادگان‌های ارتش و اماکن دولتی و ملی و کاخ‌ها جلوگیری کنند و با برادران نیروهای هوایی و زمینی و دریایی و سایر قوای دولتی، برادرانه رفتار نمایند که آنان به ملت پیوسته‏اند.»(صحیفه‌ امام(ره)؛ ج6؛ ص137)

تحول در نظام اداری و آموزشی
فرمان بعدی امام(ره)، شکستن اعتصاب‌‌ها و باز شدن مراکز دولتی برای ارائه خدمات به مردم بود. بر اساس این فرمان، که در 25 بهمن‌ماه، 3 روز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صادر شد، کارمندان ادارات موظف شدند از روز 28 بهمن‌ماه سال 1357، در ادارات مربوطه حاضر شوند و خدمات لازم را به مردم ارائه کنند:« ... لازم می‏دانم که از عموم مردم ایران- از کارگران، کارمندان، بازاریان، پیشه وران، دانشگاهیان و فرهنگیان- دعوت نمایم که از روز شنبه 28 بهمن 57- 19 ربیع الاول 99- اعتصابات خود را پایان داده و فعالیت ها و کارهای خود را آغاز نمایند.»(صحیفه‌ امام(ره)؛ ج6؛ ص141) با وجود صدور این فرمان، امام(ره) نسبت به اعتراضاتی که علیه مدیران نالایق و وابسته به رژیم سابق وجود داشت، بی تفاوت نبودند. به عنوان نمونه، ایشان، هم‌زمان با آغاز فعالیت ادارات و کارخانه‌ها در روز 28 بهمن، دو تن از افراد مورد اعتمادشان را مأمور رسیدگی به اعتراضات کارگران و تشکیل کمیته‌ای در این زمینه کردند. روز 29 بهمن‌ماه سال 1357، فرمان امام(ره) مبنی بر بازگشایی مدارس، از اول اسفندماه، صادر شد.

ایشان در فرمان بازگشایی مدارس نیز، چارچوب‌های جدید و تحولات ضروری، برای دستیابی به اهداف انقلاب اسلامی را برای مسئولان آموزش و پرورش تبیین کردند:«... کتاب های درسی را، چه دبستانی و چه دبیرستانی و چه دانشگاهی، تغییر اساسی داده و آنچه از عکس و مطالبی که به نفع استعمار و استبداد است تصفیه کنید؛ و دروس انقلابی و اسلامی که بچه‏های ما را بیدار و جوانان ما را مستقل و آزاده بارآورد جایگزین آن کنیم ... در سراسر ایران، با پاکسازی آموزش و پرورش از آثار فرهنگ استعماری، محیطی به وجود آورید که اطفال ما را، شیر بچگانی که همیشه پشت جبهه مقاومت علیه آمریکا و صهیونیست و سایر چپاولگرهای شرق و غرب نشسته‏اند، تربیت کنید و مطمئن باشید که خمینی تا قطع ریشه‏های استعمار چپ و راست همسنگر شماست و رسالت اسلامی هر فرد مسلمان تا مرگ ادامه دارد.»(صحیفه‌ امام(ره)؛ ج6؛ ص194)

توصیه‌ها و دستورات امام(ره) به ملت با فرمان 14 ماده‌ای
یکی از مهم ترین پیام‌های امام‌خمینی(ره)، در نخستین هفته‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، پیام 14 ماده‌ای ایشان به ملت ایران، درباره وضعیت کشور بود. این پیام که روز 9 اسفندماه سال 1357، 17 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صادر شد، در برگیرنده اطلاعات و تذکراتی حساس و سرنوشت‌ساز بود. امام(ره) در این پیام که بخشی از آن به ارائه توصیه و نیز، صدور دستورات لازم برای اداره بهتر کشور اختصاص داشت، پس از بیان دلایل پیروزی ملت و در رأس آن، وحدت کلمه، به عنوان سلاحی قدرتمند برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و اجرای تحولات اساسی در کشور، تأکید کرده بودند:«...کارگران کارخانه‏ها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف، باید بدانند که اسلام، از بدو ظهور، طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامی به آنان اجحاف نمی‏شود و نخواهد شد و کسانی که با دستور یا میل و نفع اجانب، بین آنان می‏روند و با پخش اکاذیب فریبنده، می‏خواهند آنان را از اسلام جدا کنند، همان‌ها هستند که بعضی سران آنان در خدمت دربار محمدرضا پهلوی بودند و همه آنان، آگاهانه یا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند.

لازم است این عناصر مفسده جو را در بین خودشان و در کارخانه‏ها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز کنند ... ارتش و شهربانی و ژاندارمری اکنون در خدمت اسلام هستند و از ملت هستند، باید ملت از آنان پشتیبانی کند و کاری که موجب آزردگی و دلسردی آنان است انجام ندهند و باید قوای انتظامیه بدانند که پس از تصفیه از عناصر فاسده، تمام آنان در پناه اسلام و حکومت عدل با احترام و رفاه زندگی می‏کنند ... کمیته‏های انقلاب اسلامی در تمام شهرستان ها موظفند که به مجرد مسلط شدن دولت بر اوضاع شهرها فعالیت های کمیته‏ها را به قوای دولتی تسلیم کنند و از دخالت در امور دولتی خودداری نمایند و باید از همه کمیته‏ها در مورد زحماتی که در این دوره انقلاب کشیده‏اند تشکر کنم. شماها بودید که با همت خود آشفتگی ها را سامان دادید ... کراراً گفتم و باز تکرار می‏کنم، کسی حق ندارد به منزل مردم حمله کند و وارد منزل آنان شود و اگر اطلاع پیدا شد که مجرمی در منزلی است مراقبت از فرار او کنند و به مقامات مسئول اطلاع دهند که با موازین او را دستگیر نمایند. علاقه مندان به نهضت باید از این گونه اعمال اجتناب کنند. مردم بایدروی موازین شرعیه عمل نمایند ... باید تمام ادارات از نخست وزیری تا کوچک‌ترین اداره، از تجمل‌پرستی و اسراف و کاغذبازی بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند. البته مردم شریف می‏دانند که وزارتخانه‏ها و ادارات در جمهوری اسلامی، باید از بُن تغییر کند تا از فرم غربی و سلطنتی درآمده و به صورتی انسانی و اسلامی درآید.»(صحیفه‌ امام(ره)؛ ج6؛ ص261)

منبع:خراسان

انتهای پیام/