برنج تراریخته محیط‌زیست را به هم می‌ریزد/از بی‌اعتنایی مسئولان به مستندات علمی و عینی تعجب کردم

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، دغدغه ناشی از آزادسازی بی محابای واردات و تولید گسترده برنجهای «دستکاری ژنتیکی» - که به تراریخته نیز موسوم است - و عوارض غیرقابل جبران مصرف آنها بر نسل ایرانی و محیط زیست ایران، سبب شد که برای مطالعه میدانی عوارض سلامتی و زیست محیطی استفاده از این محصولات، سراغ نفرات اصلی استفاده از این محصولات برویم. شیرین پارسی، از زمره متخصصینی است که اوایل انقلاب، زندگی در اروپا را برای کشاورزی در سرزمین مادری رها کرده و از آن سالها به تولید «برنج سالم» در دشتهای گیلان پرداخته است. او و خانواده اش، علاوه بر استفاده از الگوهای فناوری روز، سالهاست که به عنوان کشاورزان نمونه، و فعالان سازمانهای اجتماعی و زیست محیطی مطرح هستند. این گفتگو در دو بخش تنظیم شده که قسمت اول آن از نظر خوانندگان می گذرد.

مهمترین محورهای مصاحبه عبارتند از:

• معرفی و تاریخچه بازگشت خانواده خانم پارسی به ایران و اشتغال به کاشت برنج

• معرفی رویکردها و روشهایی که سبب متمایز شدن ایشان از سایرین شد

• روش بدیع برای مبارزه با آفات

• دلایل مخالفت با «دستکاری ژنتیکی»

*‌معرفی و تاریخچه بازگشت خانواده خانم پارسی به ایران و اشتغال به کاشت برنج

تسنیم: با سلام خدمت شما؛ لطفاً خودتان را معرفی بفرمایید.

بنده هم خدمت شما سلام عرض می کنم. من شیرین پارسی هستم؛ کشاورز برتر کشوری و استانی طی سالهای متوالی. عمدتاً در حوزه برنجکاری فعال هستم؛ همچنین رئیس هیأت مدیره انجمن زنان کارآفرین؛ و رئیس هیأت مدیره زنان و جوانان حافظ محیط زیست استان گیلان؛ و عضو سابق هیأت مدیره خبرگان کشاورزی کشور. اما عمدتاً  کار من کشاورزی است. از اوایل دهه 60 مشغول این کار هستم؛ و به عنوان یک الگو و کشاورز منطقه ای معرفی شده ام. من و همسرم تحصیلاتمان را خارج از کشور انجام دادیم و با انقلاب به ایران آمدیم.

تسنیم: چرا به ایران بازگشتید؟

بخاطر وظیفه ای که من به عنوان یک ایرانی وطن پرست داشتم؛ برای من و همسرم بسیار مهم بود که هر کاری می کنیم برای کشور خودمان بکنیم. برای همین بعد از انقلاب برگشتیم، و رجعت کردیم. به این معنا که بعد از برگشتمان ابتدا به تهران رفتیم؛ ولی حتی در تهران هم نماندیم، و به گیلان آمدیم.

تسنیم: چه شد که به کشاورزی روی آوردید؟

پدر همسرم اولین مهندس کشاورزی غرب گیلان، و جزو اولین فارغ التحصیلان کشاورزی از دانشکده کرج در سالهای 30 به شمار می رفتند؛ بنابراین بستر کشاورزی اینجا وجود داشت، ولی پدر همسرم همه را رها کرده بود؛ و کشاورزی را پی نمی گرفت. بعد که ما برگشتیم، شروع به کشاورزی کردیم؛ علی رغم اینکه تخصص من و شوهرم کشاورزی نبود؛ اما خواستیم کاری کنیم، و در بخش تولید ارباب خودمان باشیم؛ نه کارمند شرکت و سازمان. به این شکل وارد این کار شدیم، تجربه آموختیم در منطقه به عنوان کشاورزانی که پیشرو هستند الگو شدیم.

*‌معرفی رویکردها و روشهایی که سبب متمایز شدن پارسی از سایرین شد

تسنیم: وجه تمایز کار شما چه بود که به عنوان الگو مطرح شدید؟

برای اولین بار ما مزرعه را به شکل نوین اداره کردیم؛ در طی دوران کشاورزی را به سمت مکانیزه بردیم؛ البته با گذر از سختیهای بسیار؛ چندین سال خشکسالی بود؛ محصولاتمان سوختند؛ ولی ما ماندیم و از خزانه های علمی استفاده کردیم، با استفاده کمتر از بذر، با تکیه بر علم و دانش. کشاورزی درمزرعه ابتدا کاملاً به شکل سنتی انجام می شد؛ ما این راهها را با زحمت فراوان طی کردیم.

تسنیم: چرا طی این سالها بر تولید در بخش کشاورزی تأکید کردید؟ با وجود اینکه در بخشهای دیگر شرایط بهتری هم وجود داشت؛ برای مثال این سالها مقارن با اوج رونق ساخت و ساز در کشور بود.

بله؛ حتی همسرم مهندس معمار بود، و تحصیلاتش را در آلمان گذرانده بود. همه به او توصیه می کردند که زمین بخرد، و کار ساخت و ساز انجام دهد؛ ولی ما هیچکدام از این کارها را نکردیم، و تمام سرمایه مان را در بخش کشاورزی صرف کردیم. من اینها را برای این می گویم که چیزی که راهبرد ما طی این سالها بوده، نه سود؛ بلکه تولید بوده است؛ کمک به تولید غذا بوده است. ما به عنوان تولید کننده از همه سختیها عبور کردیم؛ چون می خواستیم بگوییم که ما می مانیم و به جایی که سود بیشتری دارد نمی رویم.

تسنیم: قبل از انقلاب در کدام کشور مشغول تحصیل بودید؟

من فرانسه؛ و همسرم آلمان.

تسنیم: سطح زیر کشت و حجم کارتان چقدر است؟

15 هکتار کشت برنج، و بیش از 5 هکتار درختکاری؛ البته کارهای مختلف دیگری هم هست.

تسنیم: چند نفر را مشغول به کار کردید؟

آن زمان که شروع به کار کردیم، و کار مکانیزه نبود، سی، چهل نفر در مزرعه ما کار می کردند؛ ولی ما کارمان را مکانیزه کردیم؛ در حقیقت ما بر بال حرکت زمان سوار شدیم؛ وقتی که نیروی کار کمیاب شد – به این دلیل که جوانان درس خواندند و دیگر نخواستند کار کشاورزی انجام دهند - ما به سمت مکانیزاسیون رفتیم، ولی همچنان جزو کسانی هستیم که افراد زیادی از کار در مزرعه ما بعدها کار دیگری را شروع کردند.

تسنیم: کنار اینها کار دیگری هم می کنید؟ مانند صنایع تبدیلی، گلخانه، دامداری؟

دامداری در حد تأمین نیازهای خودمان. ما یک تعدادی گاو داریم که برای مصرف خودمان است؛ شیرمان را تأمین می کند؛ چند تا مرغ داریم که غذای ما را تأمین می کند؛ سبزی کاری را من خودم انجام می دهم؛ یعنی در حد نیازهای شخصی خودمان. اما قبلها، در سال 1334، اولین کارخانه شالی کوبی در این منطقه توسط پدر همسرم تأسیس شده بود.

تسنیم: این کارخانه را هنوز دارید؟

سال 79 به علت اهمال کارگرمان برنج کوبی ما سوخت؛ و به دلیل بیماریهایی که برای افراد خانواده بوجود آمد، دیگر پیگیری نکردیم؛ ولی در صدد تأسیس یک برنج کوبی هستیم.

تسنیم: وجه تمایز محصول شما با دیگران چیست؟

ما «برنج سالم» تولید می کنیم. به خاطر تفکرات محیط زیستی من؛ چون برایم سلامتی و پایداری بسیار مهم است. در ابتدا ما فکر کردیم سم و کودی که در مزرعه استفاده می کنیم، بسیار زیاد است، و احتمالاً می تواند برای سلامتی مضر باشد؛ پس از ابعاد کوچک شروع کردیم به این که سم نزنیم.

* روش بدیع ایشان برای مبارزه با آفات

تسنیم: یعنی شما سم نمی زنید؟ حتی برای مبارزه با ساقه خوار؟

الآن حتی برنج تراریخته ای تولید می شود، که دستکاری ژنتیکی می شود، برای این که کرم ساقه خوار بر آن اثر نکند. ولی ما نیازی به این کارها نداریم؛ ما این کار را به شکل خیلی طبیعی در مزرعه مان شروع کردیم. در ابتدا با هزار متر شروع کردیم و الآن تمام مزرعه ام را شامل می شود. سالهاست مبارزه بیولوژیک می کنم. نتیجه این که حتی در سالهایی که در استان با طغیان کرم ساقه خوار هم مواجه بودیم، من حتی یک دانه هم کرم ساقه خوار در مزرعه ام نداشتم.

تسنیم: چطور این آفت را ریشه کن کردید؟

من مبارزه بیولوژیک کردم. من زنبورهایی در مزرعه داشتم؛ من این زنبورهای کوچک را در مزرعه ام گذاشتم؛ این زنبورها خودشان کرمهای ساقه خوار را می خورند؛ اصلاً هم سم نمی زنم؛ برنجم سالمِ سالم است؛ کود شیمیایی را هم به حداقل رسانده ام؛ حتی بخشهایی را اصلاً کود شیمیایی نمی زنم؛ این یعنی غذای سالم.

تسنیم: آیا محصولتان و درآمدتان از جهت مقدار و سود، دچار مشکل نشده است؟ یعنی برداشتتان کمتر نمی شود؟

خیر؛ هیچوقت کمتر نشده. قاطعانه می گویم که میزان محصولم اصلاً کمتر نیست. خیلی از اطرافیان من وقتی که نتیجه کار را دیدند؛ و اینکه هزینه ای هم برای سموم نمی دهم، همین روش را در پیش گرفتند. چون من هزینه چندانی برای سم نمی کنم، ولی دیگران هزینه زیادی می کنند؛ من هکتاری ده هزار تومان هزینه می کنم، و آنها هکتاری پنجاه هزار تومان. این روش بسیار به صرفه تر هست؛ ضمن اینکه محصولم هم سالم است.

تسنیم: آیا برای اشاعه این روش تلاشی کرده اید؟

بله؛ مرا چون اینجا به عنوان الگو مطرح می کنند، اطرافیان از من یاد می گیرند.

تسنیم: تلاش کرده اید که دلایل موفقیتتان را به مسئولین هم انتقال بدهید؟

بله؛ مثلاً آقای قره یاضی، که مدافع کشت برنج تراریخته اند، چند سال پیش در همین مورد اینجا صحبت کردند؛ من با عدد و رقم مزرعه خودمان را مثال زدم، و نشان دادم که حرف ایشان به هیچ وجه درست نیست.

*‌دلایل مخالفت با استفاده غیرآزمایشگاهی از «دستکاری ژنتیکی»

تسنیم: یعنی با تجاری سازی محصولات دستکاری ژنتیک برنج مخالفید؟

البته؛ ما نباید این اجازه رابه خودمان بدهیم؛ دستکاری ژنتیکی بسیار خطرناک است؛ در این جهان و زیستگاه به این بزرگی اگر من اجازه داشته باشم که هر نقطه آن را دستکاری کنم، پس آن پروانه ها، حشره ها، سنجاقکها، قورباغه ها و مارها چه نقشی دارند؟ آیا من در مورد اینها فکری کردم؟

تسنیم: چرا با تراریختگی مخالفید؟

مخالفت من این است که ایشان ادعا دارند که برای این دستکاری ژنتیکی می کنند، که دیگر سمی نزنند؛ خوب؛ من هم بدون دستکاری ژنتیکی هیچ سمی استفاده نمی کنم؛ ساقه خوار هم ندارم. وقتی می شود با یک روش سالم زندگی کرد و اینطور به صورت طبیعی مبارزه کرد چرا به روشهای خطرناک و با دستکاری ژنتیکی دست بزنیم؟ وقتی می توانیم بذر واقعی را، که بدون دستکاری وجود دارد، استفاده کنیم چرا باید بذر دستکاری شده را استفاده کنیم؛ که معلوم نیست چه تبعاتی خواهد داشت؟ این زنبورها به طور طبیعی وجود دارند؛ اگر از سموم استفاده کنید این زنبورها، و موجودات دیگر طبیعت نابود می شوند، و نمی توانند مبارزه واقعیشان را انجام دهند؛ من با استفاده از همین زنبورها، ولی در حجم بزرگتر، مبارزه بیولوژیک می کنم.

تسنیم: چرا تا این اندازه با دستکاری ژنتیکی و تولید محصولات تراریخته مخالفت می کنید؟ آیا به لحاظ علمی هم در این زمینه مطالعه یا تجربه خاصی داشته اید؟

سال گذشته در دانشگاه گیلان برای اساتید دانشگاه جلسه گذاشتیم؛ من به عنوان سخنران آمار ارائه دادم؛ گفتم که این دستکاری ژنتیکی، نهایتاً به چه جایی منتهی می شود؛ پاورپوینتی را من ارائه دادم که وقتی ژن یک موش را در گوجه فرنگی می گذارید، ارگانیسم آن موجودات دچار اختلال می شود.

در بخش بعدی از مصاحبه خواهیم دید که این تولید کننده نمونه در رد تولید محصولات دستکاری ژنتیک به دلایل زیر خواهد پرداخت:

• آزمایشگاههای شرکت امریکایی «مونسانتو» مبدع این روش هستند؛ این شرکت پیش از این تولید کننده سلاحهای کشتار جمعی بوده است.
• این بذرهای دستکاری شده، گرچه برای ساقه خوار نیاز به سم ندارند، اما برای آفتهای دیگر – مثل برگ خوار یا علفهای هرز – نیاز به سم دارد. پس فقط و فقط به ساقه خوار مقاوم شده و نه به تمام آفتها.
• ما برای این بذر دستکاری شده ژنتیکی فقط از یک نوع سم می توانیم استفاده کنیم؛ که آن سم فقط دست شرکت مونسانتو است.
• نکته بعد اینکه فقط یک نوع بذر تراریخته می توانیم بکاریم. در حال یکه الآن ما در استان گیلان 200 نوع بذر برنج داریم.
• بذر تراریخته عقیم و یکبار مصرف است و ما نمی توانیم از این بذر دوباره تولید کنیم؛ در حالیکه من با این بذر طبیعی که امسال می کارم، سال بعد هم توانایی تولید دارم. یعنی شما صدر در صد وابسته به یک مجموعه ای می شوید، که می تواند به راحتی گلوی شما را بگیرد و دیگر بذری به شما ندهد.

گفتگو از: رضا احسانی

انتهای پیام/