پیامدهای ماجراجویی عربستان در سوریه

عربستان سعودی و ترکیه به بهانه مبارزه با داعش آمادگی خود را برای اعزام نیروی نظامی به سوریه اعلام کرده اند. از آنجایی که ترکیه عضو پیمان اتلانتیک شمالی " ناتو" است، اعضای این پیمان اواسط این هفته در بروکسل اجتماع خواهند کرد تا درباره اعزام نظامیان ترکیه به سوریه تصمیم گیری کنند البته تصمیم ریاض و آنکارا به اعزام  نظامیان خود به سوریه بدون درخواست دولت دمشق اتخاذ شده است.

براساس حقوق بین الملل "چنانچه دولتی بدون درخواست کشور دیگری نظامیان خود را به خاک آن کشور اعزام کند، این اقدام تجاوز محسوب شده و آن کشور حق دفاع از مناطق تحت حاکمیت خود را دارد". به همین دلیل، "ولید معلم" وزیرخارجه سوریه در واکنش به آمادگی عربستان و ترکیه برای اعزام نظامیان خود به سوریه گفته است "هر نظامی متجاوزی که وارد خاک سوریه شود با تابوت از این کشور خارج خواهد شد."

در همین حال، مقامات تهران و مسکو به ریاض و آنکارا هشدار داده‌اند که از اعزام نظامیان خود به سوریه خودداری کند. برخی کارشناسان راهبردی و تحلیلگران تحولات سوریه براین باورند که امکان اعزام نظامیان ترکیه و عربستان به سوریه خیلی کم است چراکه بیشتر مناطق مرزی این کشور با ترکیه در اختیار ارتش سوریه و متحدان دولت بشار اسد قرار دارد.

با وجود این، گروه دیگر از کارشناسان مسائل راهبردی و تحلیلگران تحولات سوریه معتقدند چنانچه ناتو با اعزام نظامیان ترکیه به سوریه موافقت کند و ترکیه و عربستان براساس پیمان استراتژیکی که امضا کرده اند، اقدام به اعزام نظامیان خود به سوریه کنند، تنور جنگ در این کشور خیلی داغ خواهد شد. چرا که ارتش سوریه در مقابل نظامیان متجاوز خواهد ایستاد و این جنگ تنها به دولت دمشق محدود نخواهد شد بلکه تبدیل به جنگ فراگیری می شود که یک طرف آن ارتش سوریه ، محور مقاومت و روسیه و در طرف دیگر عربستان، ترکیه ، برخی کشورهای عربی، گروه‌های تروریستی و چه بسا برخی کشورهای غربی و آمریکا خواهد بود. این کارشناسان معتقدند این چنین جنگی می تواند چهره خاورمیانه، خطوط مرزی و حتی برخی دولت ها را تغییر دهد.

اکنون این سئوال مطرح می شود احتمال شعله ورشدن چنین جنگی چقدر است؟ آیا شرایط موجود درخاورمیانه توان تحمل یک جنگ فراگیر را دارد؟ آیا کشورهای جهان از جمله اروپا و کشورهای صنعتی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از درگیری خونبار در غرب آسیا را دارند؟ به نظر می رسد که پاسخ این سئوالات منفی است. فرض کنید نظامیان عربستان و ترکیه به سوریه اعزام شدند و آتش جنگ بین ارتش سوریه  ومتحدانش با نظامیان متجاوز شعله ور شد. اگر آتش این جنگ به سوریه محدود نشود و شعله های آن مستقیما به کشورهای درگیری در چنین جنگی سرایت کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

فرض شود منطقه ناامن شود و عبور و مرور نفتکش ها از تنگه هرمز و باب المندب مورد تهدید جدی قرار بگیرد. در این صورت، انتقال سوخت به کشورهایی اروپایی، آمریکایی و حتی شرق آسیا مختل خواهد شد و بهای نفت در بازارهای جهانی رشد چشم گیری خواهد داشت. قیمت کالاهای نفت پایه افزایش بی سابقه ای پیدا خواهد کرد. بهای برق و حمل و نقل و بسیاری از کالاها و خدمات گران خواهد شد . تعطیلی کارخانه ها، بیکاری و رکود اقتصادی و نا آرامی های اجتماعی از پیامدهای این چنین جنگی است.

نکته دیگر اینکه اروپائیان تجربه موج آوارگان سوری را دارند. موج پناهجویان جنگی مشکلات اقتصادی، اجتماعی زیادی را برای برخی کشورهای اروپایی به ارمغان آورد بطوریکه تعدادی از کشورهای اروپایی تدابیر سختگیرانه ای برای پناهجویان سوری اتخاذ کردند. بعضی دیگر سیل آوارگان سوری را به دیگر کشورها هدایت کردند. به هرحال، ورود این پناهجویان به قاره سبزمیزان قدرت اقتصادی کشورهای اروپایی محک زد و به جهانیان نشان داد که اروپائیان تا چقدر به مسائل انسانی پایبند هستند.

با توجه به مسائلی که مطرح شد، اکنون این سئوال مطرح می شود آیا عاقلانه است که کشورهای عضو ناتو در نشست بروکسل تصمیمی اتخاذ کنند که این همه پیامد منفی به همراه داشته باشد؟ بنده معتقدم شرایط موجود در خاورمیانه امکان تحمل یک جنگ جدید را در منطقه ندارد. ترکیه و عربستان بخوبی به ظرفیت های خود در این زمینه آگاهی دارند.

عربستان هم اکنون در باتلاق یمن در حال فرو رفتن است و آنکارا سال‌هاست  نتوانسته مشکل خود را با کُردهای ترکیه بطور ریشه‌ای حل وفصل کند و به نظر نمی رسد که غربی‌ها و سایر کشورهای صنعتی بخواهند خط انتقال سوخت به کارخانه هایشان مختل شود. لذا به نظر می‌رسد که اعضای ناتو در نشست بروکسل بلندپروازی های ترکیه و عربستان را محدود خواهند کرد. نهایت چراغ سبزی که به آنها داده خواهد شد اقدام محدود نظامی در سوریه با هدف کسب امتیاز در میز مذاکرات سیاسی است.

آنکارا و ریاض بخوبی فهمیده‌اند که وضعیت میدان نبرد به زیان معارضان وابسته آنهاست و آنان همچون گذشته دست برتر را در مذاکرات ندارند. در نشست اخیر ژنو این دمشق بود که با اتکاء به پیروزی هایش در میدان نبرد دست برتر را در مذاکرات داشت. به همین دلیل، ترکیه و عربستان آمادگی خود را برای اعزام نیروی نظامی به سوریه اعلام کردند تا وضعیت میدان جنگ را به سود خود تغییر دهند البته این راه "پرسنگلاخی" است که در پیش گرفته‌اند. به هرحال، باید منتظر بود و دید که تصمیم سازان و تصمیم گیران تحولات غرب آسیا چه سرنوشتی را برای این منطقه رقم خواهند زد.

نویسنده: محمد هانی

انتهای پیام/