۵ عاملی که توافق آتش‌بس سوریه را تهدید می‌کند
دخالت برخی کشورهای منطقه مشخص‌نشدن گروه‌های مخالف و گروه‌های تروریستی، بی‌اعتمادی میان قدرت‌های جهانی، نبود ضمانت اجرای آتش‌بس و مخالفت هیئت عالی مخالفان با روند حل سیاسی بحران سوریه از مسائلی هستند که طرح آتش‌بس سوریه را تهدید می‌کند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه هفتم اسفند ماه به‌اتفاق آرا طرح پیش‌نویس پیشنهادی روسیه و آمریکا برای برقراری آتش‌بس در سوریه را تصویب کرد. بدین ترتیب این طرح به طرحی الزام‌آور تبدیل شده است. استفان دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه گفت هنوز هم امید است که قطعنامه شماره 2245 سازمان ملل به حل سیاسی بحران سوریه منجر شود. او گفت که گفت‌وگوهای سیاسی برای حل بحران سوریه از هفتم ماه آینده میلادی در ژنو آغاز خواهد شد و آتش‌بس در سوریه که از روز هشتم اسفندماه اجرایی شده به‌مدت 2 هفته ادامه خواهد داشت.
** عوامل تهدیدکننده آتش‌بس
با وجود اینکه دولت سوریه و مخالفان این کشور متعهد شده‌اند که به طرح آتش‌بس پایبند باشد، اما شماری از عوامل این طرح را تهدید می‌کنند. برخی از این عوامل مربوط به طرفهای منطقه‌ای و برخی نیز مربوط به گروه‌های مسلح است.
1: موضع‌گیری‌ها و تحرک‌های منطقه‌ای
با وجود اجرایی شدن توافق آتش‌بس در سوریه اما موضع گیری‌ها و تحرک‌های منطقه‌ای درباره آتش‌بس، آن را با خطرها و ابهام‌هایی همراه کرده است. عربستان جمعه هفتم اسفند جنگنده‌های نظامی به ترکیه اعزام کرده است. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه بر این مسئله اعتراف کرد که نیروها و تجهیزات عربستان و امارات به ترکیه رسیده‌اند. با وجود اینکه ریاض مدعی است این جنگنده‌ها با هدف مبارزه با داعش به ترکیه فرستاده شده‌اند اما اظهارات مقام‌های ترکیه بیانگر احتمال‌های دیگری است. چاووش اوغلو تصریح کرد ترکیه به توافق آتش‌بس در سوریه پایبند نیست و این کشور قصد دارد که به هرگونه حمله احتمالی کردها که از نظر آنکارا تروریست به شمار می‌روند، عکس العمل نشان دهد. وی افزود: توافق آتش‌بس فقط مربوط به سوریه است و ترکیه به آن پایبند نیست.
پیش از اظهارات مقام‌های ترکیه که به‌طور آشکار توافق آتش‌بس را نادیده می‌گیرند مقام‌های عربستان هم موضع مشابه ترکها را در پیش گرفتند. مقام‌های عربستان گفته‌اند مخالفان سوریه را به سلاح‌های بی‌مانند تجهیز خواهند کرد. این موضع گیری‌ها نه‌تنها سبب پایان بخشیدن به جنگ سوریه نخواهد شد بلکه شعله‌های آتش جنگ را پردامنه‌تر خواهد کرد. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان یکم اسفند (20 فوریه) به مجله اشپیگل آلمان گفت: مخالفان میانه‌روی سوریه باید به موشک‌های زمین به هوا دست یابند تا بتوانند در برابر حمله‌های هوایی از خود دفاع کنند.
پشت‌پرده طرحهای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در حال آشکار شدن است. این طرح نشان از این دارد که اولویت این کشورها مبارزه با گروه تروریستی داعش نیست. عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات شنبه هشتم اسفند ماه در مسکو گفت: برای نابودی داعش باید حزب‌الله لبنان و الحشد الشعبی (نیروهای داوطلب مردمی) را در عراق و سوریه از بین ببریم.
2: داعش و جبهه النصرة خارج از چارچوب آتش‌بس
در میدان‌های نبرد گروه‌های تروریستی داعش و جبهه النصره قدرتمندترین گروه‌های مسلح در سوریه به شمار می‌روند، به‌عنوان مثال جبهه النصره کنار برخی گروه‌های سوری که خود را میانه‌رو به شمار می‌آورند سرگرم نبرد است، از این رو سخت است که به‌راحتی گروه‌های تروریستی را از گروه‌های مخالف سوریه تشخیص داد.
تاکنون فقط حدود 100 گروه از مخالفان سوریه با شیوه کنونی متعهد به اجرای آتش‌بس شده‌اند. اخبار حاکی از این است که 160 گروهک تروریستی که قرار بود اردن و دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه فهرست آنان را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل دهند به آتش‌بس پایبند نیستند. این نشان می‌دهد که گروه‌های مخالفی که از ویژگی‌های گروه‌های تروریستی برخوردارند به آتش‌بس پایبند نیستند. در نتیجه وجود چنین مسئله‌ای سخن گفتن از پایداری آتش‌بس مسئله‌ای سخت است.
3: نبود ضمانت از سوی مخالفان سوریه
دولت سوریه می‌تواند به‌طور گسترده‌ای ارتش خود را زیر کنترل داشته باشد. ارتش عربی سوریه ساختار خود را حفظ کرده است. درباره ارتش روسیه نیز همین طور است. هر 2 کشور می‌توانند در صورت اجرایی شدن آتش‌بس نیروهای خود را تحت کنترل داشته باشند. اما مخالفان سوریه که از گروه‌های مسلح با تابعیت‌های گوناگون تشکیل شده‌اند در این زمینه با چالش روبه‌رو هستند. با توجه به اینکه هریک از این گروه‌های مسلح مورد حمایت یکی از کشورهای منطقه مانند عربستان، قطر، ترکیه یا کشورهای فرامنطقه‌ای نظیر آمریکا هستند این گروه‌ها و گروه‌هایی مانند القاعده از کنترل این کشورها خارج شده‌اند، در نتیجه وجود چنین مسائلی همسوسازی موضع مخالفان در دوران آتش‌بس مسئله ناممکنی است.
4: بی‌اعتمادی روسیه و آمریکا به یکدیگر
آمریکا و روسیه درباره پایبندی به توافق آتش‌بس در سوریه به یکدیگر شک و تردید دارند. این نگرانی و تردید به محاسبات سود و زیان مسکو و واشگتن درباره اجرای توافق آتش‌بس مربوط می‌شود. واشنگتن در هدف مسکو درباره آتش‌بس تردید دارد، به‌طوری که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا سه‌شنبه چهارم اسفندماه گفته است در صورتی که تلاش‌ها برای برپایی دولت انتقالی در سوریه به موفقیت نرسد آمریکا طرح جایگزین دارد. او اشاره کرد که این طرح طی یک یا 2 ماه اعلام خواهد شد، این در حالی است مسکو می‌گوید مسئولان آمریکا تلاش می‌کنند توافق آتش‌بس را از بین ببرند. یک مقام وزارت امور خارجه روسیه چهارشنبه پنجم اسفندماه گفت مسکو از طرح جایگزین حل بحران سوریه اطلاعی ندارد.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفت اظهارات باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه مبارزه با تروریسم تا زمانی که بشار اسد رییس جمهوری سوریه در قدرت باشد موفق نخواهد بود توجیهی برای تروریست‌ها است. لاوروف این اظهارات را به‌طور کلی محکوم و تصریح کرد که روسیه در برابر اظهارات مبهم آمریکا درباره طرح «ب» در سوریه ایستادگی خواهد کرد. در نتیجه وجود چنین مسائلی پایبند نبودن 2 قدرت ناظر بر توافق آتش‌بس می‌تواند این توافق را در هر لحظه‌ای از بین ببرد.
5: بعد سیاسی آتش‌بس
آنچه سبب پیچیده شدن صحنه در هنگام آتش‌بس می‌شود این است مخالفان سوریه با شیوه جدید فرایند حل سیاسی بحران مخالف هستند. این شیوه که از هیئت دولت انتقالی بر اساس نشست ژنو1 به دولت وحدت ملی بر اساس نتیجه نشست ژنو3 و نشست امنیتی مونیخ تغییر کرده با مخالفت هیئت عالی مخالفان در نشست ژنو3 روبه‌رو شده است، در نتیجه هرگونه خلأ سیاسی بر روند نظامی آتش‌بس آثار منفی به جای خواهد گذاشت و هرگونه خلأ نظامی نیز در روند سیاسی آتش‌بس تأثیر منفی به‌همراه خواهد داشت.
* منبع: پایگاه خبری البدیل مصر
انتهای پیام/ر*
