"پژو" پیش‌شرط مذاکرات هسته‌ای نبود/ هنوز می‌گویم قرارداد محرمانه است/ خودرو درگیر سیاست شد/ تأیید نصفه‌ونیمه سودسازی
مدیرعامل ایران‌خودرو با بیان "بدبختی خودرو از درگیری با سیاست شروع شد" سودسازی را نصفه‌ونیمه تأیید کرد و با شرح ماجرای اولتیماتوم ۵دقیقه‌ای به طرف فرانسوی در دقیق ۹۰ مذاکره گفت: پژو پیش‌شرط مذاکرات هسته‌ای نبود و هنوز می‌گویم قرارداد محرمانه است.
هاشم یکه‌زارع مدیرعامل ایران خودرو در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم به سؤالات ما در موضوعات مختلف از جمله گزارش تحقیق و تفحص مجلس از خودروسازان، تشکیل کمپین تحریم خودروی صفر، ماجرای وام 25میلیونی خودرو، قیمت گذاری خودرو در شورای رقابت و قرارداد اخیر با پژوی فرانسه پاسخ داد.
وی در خصوص گزارش تحقیق و تفحص مجلس از خودروسازان با اعلام اینکه تمام محتوای گزارش را تأیید نمی‌کند، از احضار خودش برای پاسخگویی به برخی سؤالات دستگاه‌های نظارتی خبر داد و ضمن رد کردن حساب سازی در ایران خودرو، سودسازی را نصفه و نیمه تأیید کرد.
یکه‌زارع ضمن اینکه تعداد شرکتهای اقماری ایران خودرو را 70 شرکت اعلام کرد، تأیید کرد که برخی از این شرکت‌ها بدون توجیه فنی و اقتصادی تأسیس شد. وی شروع بدبختی صنعت خودرو را از ورود سیاست به این صنعت و افرادی خارج از صنعت به خودرو دانست و گفت: سیاست‌زدگی همچنان در صنعت خودرو و ایران خودرو هست ولی خیلی کم شده است.
مدیرعامل ایران خودرو از پیش‌بینی ظهور پدیده‌ای مثل کمپین تحریم خودرو در فروردین 94 خبر داده و ضمن اعلام اینکه به اسم کمپین اعتقاد ندارد، سازماندهی کمپین را از سوی واردکنندگان خودروهای چینی تلویحاً تأیید کرد. وی ضمن منطقی دانستن اعتراض تحریم‌کنندگان به کیفیت پایین خودروهای داخلی، اعتراض آنها به قیمت بالا را منطقی ندانست.
یکه‌زارع در بخش دیگری از این گفتگو اصرار خودروسازان به دولت برای ورود به طرح جدید رونق اقتصادی و پرداخت وام 25میلیونی خودرو را از اساس منکر شد و با بیان اینکه ایران خودرو اصلاًٌ خودروی انباری تولید سال 93 نداشته است، مذاکرات وزیر صنعت با دولت را عامل این طرح اعلام کرد.
وی همچینن دلایل خبرنگار تسنیم در خصوص انحصاری بودن بازار خودرو را نپذیرفت و درباره هجوم خودروهای چینی به بازار هم گفت که هیچ نگرانی از این بابت ندارد.
مدیرعامل ایران خودرو در بخش پایانی این گفتگو ضمن رد طرح قرارداد پژو در مذاکرات هسته‌ای به‌عنوان پیش‌شرط مذاکرات، از محرمانه بودن متن قرارداد برای انتشار عمومی همچنان دفاع و اظهارات یکی از اعضای ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی مبنی بر اینکه هنوز قراردادی امضا نشده را هم تکذیب کرد.
یکه‌زارع در این گفتگو از ماجرای مهلت 5دقیقه‌ای در دقیقه 90 مذاکرات به طرف فرانسوی خبر داد و گفت: همکاران من دوشنبه یا سه‌شنبه هفته‌ای که قرارداد منعقد شد در حال آخرین مذاکرات خود با طرف فرانسوی بودند. در آن جلسات پژو موضوعات جدیدی را مطرح کرد و من هم به همکارانم گفتم "ظرف 5 دقیقه کیف خودتان را می‌بندید و به آنها مهلت دهید، اگر بر سر موضوعات خود اصرار داشتند شما برمی‌گردید". آنها هم داشتند برمی‌گشتند که در نهایت طرف فرانسوی کوتاه آمد.
مشروح گفت‌وگوی هاشم یکه‌زارع با خبرنگاران تسنیم به‌شرح زیر است:
تسنیم: شما 24 شهریور 92 رسماً به مدیریت شرکت ایران خودرو منصوب شدید.
یکه‌زارع: بله حکم بنده 19 شهریورماه صادر و 24 شهریور مراسم معارفه برگزار شد.
تسنیم: روز قبل از معارفه شما، یک هیأت از تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی که بررسی وضعیت صنعت خودرو را از سال 91 به‌عهده داشتند در ایران خودرو مستقر شدند.
یکه‌زارع: فکر کنم بعد از این اینکه من آمدم این هیأت سه روز بعد به ایران خودرو آمدند.
تسنیم: موضوع تحقیق و تفحص از ایران خودرو در رسانه‌ها سروصدای بسیاری کرد، البته به مدیریت شما برنمی‌گردد و برای دوره‌های قبل است. نحوه همکاری شما با این تیم چگونه بود و چه نظری در مورد گزارش تحقیق و تفحص دارید؟ چرا تمام گزارش منتشر نشد؟
یکه‌زارع: نه. تمام گزارش منتشر شد. سه روز بعد اینکه بنده به ایران خودرو آمدم تیم تحقیق و تفحص به ایران خودرو آمد، ما هم همکاری خوبی را در ارائه اطلاعات با آنها داشتیم که در نهایت به آن گزارشی که منتشر کردند منجر شد.
تسنیم: صحبتی مبنی بر اینکه ایران خودرو با هیأت تحقیق و تفحص همکاری نکرد مطرح نشد؟
یکه‌زارع: نه. ایران خودرو همکاری کاملی با این هیأت داشت.
*تمام محتوای گزارش تحقیق و تفحص را تأیید نکرده بودیم
تسنیم: محتوای گزارش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفته شده مسئولان ایران خودرو تمام محتوای گزارش را تأیید کرده‌اند.
یکه‌زارع: نه. ما تمام گزارش تحقیق و تفحص را تأیید نکرده بودیم. گزارش تهیه‌شده جنبه‌های مختلفی داشت، در مورد ارتقای کیفیت، توسعه محصول، قرارداد رنو و پژو، موضوعات مختلفی بیان شده بود حتی تخلفاتی هم به‌زعم آنها در ایران خودرو شناسایی و در گزارش قید شد.
تسنیم: کلّیت گزارش از نظر شما مورد تأیید است؟
یکه‌زارع: انجام تحقیق و تفحص و تهیه گزارش خوب است. در آن زمان ما به هیأت تحقیق و تفحص هم خسته نباشید گفتیم، اما همه گزارش مورد تأیید ما نیست زیرا در برخی از موارد نگاه کارشناسی آنها با نگاه کارشناسی ما متفاوت بود.
تسنیم: اطلاع دارید در حال حاضر این گزارش در چه مرحله‌ای است؟ گویا باید در قوه قضائیه هم مورد بررسی قرار گیرد؟
یکه‌زارع: وقتی این هیأت در مورد کیفیت نظر و توصیه‌ای دارد به‌معنی تخلف نیست که به قوه قضائیه ارجاع داده شود، اما ممکن است از دید آنها برخی اتفاقات شرکت تخلف محسوب شده و آن موارد را به قوه قضائیه ارائه کرده باشند.
تسنیم: هیأت تحقیق و تفحص باز هم از شما پیگیری کرده است؟
یکه‌زارع: بله. یک بار.
تسنیم: چه موضوعی بود؟ آنها آمدند یا شما رفتید؟
یکه‌زارع: به‌عنوان مدیرعامل ایران خودرو بنده رفته بودم.
تسنیم: دیگران چه، چون اگر در گزارش تحقیق و تفحص تخلفی بوده متوجه یکسری افرادی است که قبلاً در شرکت مشغول بوده‌اند؟
یکه‌زارع: من اطلاع ندارم که حتما ً افرادی که قبلاً در شرکت بوده‌اند تخلف کرده‌اند یا خیر.
تسنیم: شما برای مباحث کلی رفته بودید؟
یکه‌زارع: اعضای هیأت تحقیق و تفحص یکسری سؤالات داشتند که من جواب دادم، اما اینکه یکسری تخلف کرده‌اند یا خیر به‌زعم آنها است. حتی من از نامه‌ای که به قوه قضائیه ارسال شده هم اطلاعی ندارم.
* حساب‌سازی در ایران خودرو را قبول ندارم/ با سودسازی کمی موافقم
تسنیم: یکی ازبندهای گزارش تحقیق و تفحص بحث حساب‌سازی بوده است.
یکه‌زارع: این هم شاید از همان بندهایی است که ما قبول نداریم، زیرا هر شرکتی یک سازمان حسابرسی دارد. وقتی کارشناسان آنها گزارشی را تهیه می‌کنند ملاک تصویب عملکرد آن شرکت در سال است. بنابراین اگر آنها چیزی را افشاء کرده یا نکرده‌اند در آن حد است.
تسنیم: یک تخلفی که در این گزارش مطرح شده خلاف واقع نشان دادن وضعیت سوددهی شرکت است. گفته شده زمانی که شرکت سودده نبوده برای اینکه توزیع سود توجیه پذیر باشد شرکت را سودده نشان داده و یا در مقطعی زیان‌های شرکت درست منعکس نشده و ارقام کمتری اعلام می‌شد.
یکه‌زارع: کمی تا قسمتی با این موضوع موافق هستم.
* ایران خودرو از سال 93 سودده شد
تسنیم: شرکت ایران خودرو الآن سودده است؟
یکه‌زارع: ایران خودرو در سال 93 بعد از آن زیانی که داشت، سودده شد و نیازی به سودسازی نداشت.
تسنیم: آیا این سودها تقسیم هم شد؟
یکه‌زارع: نه. به‌خاطر زیان انباشته‌ای که از قبل وجود داشت مقدار کمی از سود تقسیم شد که عددی نبود.
* ایران خودرو 70 شرکت اقماری دارد/ شاید تأسیس برخی توجیه نداشت
تسنیم: در گزارش تحقیق و تفحص بحث شرکتهای اقماری هم مطرح شده بود که براساس آن ایران خودرو 165 شرکت اقماری از قدیم ایجاد کرده است.
یکه‌زارع: در حال حاضر کل شرکتهای ایران خودرو 70 شرکت است.
تسنیم: تأسیس همه این شرکت‌ها توجیه فنی داشت؟
یکه‌زارع: در زمان بنده این شرکت‌ها ایجاد نشده‌اند، شاید اگر من بودم برخی از آنها را ایجاد نمی‌کردم، اما امروز این شرکت‌ها با پرسنلش وجود دارند. البته در آینده به‌سمتی می‌رویم که شرکت سبک‌تر شود.
تسنیم: گفته شده برخی از این شرکت‌ها به‌دلایل سیاسی ایجاد شده‌اند؟
یکه‌زارع: توجیه نبودن تأسیس این شرکت‌ها را من تأیید می‌کنم، اما سیاسی بودن را تأیید نمی‌کنم.
*بدبختی صنعت خودرو از ورود سیاست به این حوزه شروع شد/ افراد از جنس صنعت وارد نشدند
تسنیم: آقای مهندس، یکی از نقدهایی که خیلی مطرح می‌شود و شواهد آن هم وجود دارد این است که کلاً در صنعت خودروسازی کشور، سیاست نقش زیادی دارد؟
یکه‌زارع: بله، بدبختی صنعت خودرو زمانی شروع شد که سیاست وارد این حوزه شد.
تسنیم: دلایل این اتفاقات را چه می‌دانید؟ بالاخره شما سالهای سال در صنعت خودرو فعالیت می‌کردید، مثلاً برخی معتقدند چون خودرو یک صنعت درآمدزایی است درگیر سیاست شده؟
یکه‌زارع: صنعت خودرو یک صنعت درآمدزایی است و گردش مالی قابل توجهی دارد، اما اگر این صنعت به‌صورت شفاف کار کند به‌حتم جاذبه‌ای برای این اتفاقات نخواهد داشت. شاید یکی از عواملی که باعث ورود سیاست به صنعت خودرو شده ورود افرادی به این بخش است که از جنس صنعت خودرو نبوده‌اند.
تسنیم: در واقع عواملی که باعث شده کسانی که از جنس صنعت خودرو نیستند به این حوزه وارد شوند عوامل سیاسی بوده است؟
یکه‌زارع: بله، عامل سیاسی بوده است. به‌اعتقاد من اگر در صنعت خودرو افرادی از جنس صنعت وارد شوند نمی‌گذارند این صنعت آلوده به سیاست شود، اینجا کار صنعتی انجام می‌شود و کار سیاسی نمی‌کنیم، اما به هر حال اتفاق افتاده است و افراد غیرخودرویی وارد این صنعت شده‌اند. وقتی مردم از کیفیت ناراحت هستند از یک جایی نشأت گرفته، شاید یکی از عوامل همین ورود غیرخودرویی‌ها به این صنعت باشد.
به‌عنوان نمونه فرض کنید پدر من نقاش باشد و من مدیرعامل ایران خودرو بشوم، وقتی به این شرکت می‌روم به‌جای آنکه به تولید توجه کنم می‌گویم چرا رنگ ساختمان‌ها پریده است و دستور می‌دهم همه دیوارها را رنگ کنند. درد صنعت خودرو چیز دیگری است. سیاست هم به این شکل است و خودرو را سیاست‌زده می‌کند.
*سیاست‌زدگی همچنان هست ولی کم است
تسنیم: صنعت خودرو در حال حاضر هم درگیر سیاست است؟
یکه‌زارع: در حال حاضر حداقل در ایران خودرو سیاست‌زدگی خیلی کم شده است، البته نمی‌گویم به صفر رسیده اما خیلی کم شده است.
* از فروردین 94 کمپین را پیش‌بینی کردم/ یک عده به کیفیت و قیمت خودرو اعتراض داشتند
تسنیم: در ماه‌های گذشته اتفاقاتی در بازار خودرو به‌نام "کمپین تحریم خودروی صفر" به وجود آمد. دقیقاً شما این کمپین را از کی احساس کردید؟ به نظر می‌رسد قبل از اینکه رسانه‌ها به این موضوع بپردازند شما کمپین را احساس کرده بودید؟
یکه‌زارع: اتفاقاً امروز هم چند مهمان آلمانی در شرکت داشتیم که در این مورد از من سؤال کردند. من که مدیرعامل این شرکت هستم نباید اسیر کارهای جانبی باشم. اگر من نتوانم وضعیت بازار را طی ماه‌ها و سالهای آینده پیش‌بینی کنم باید به مدیریتم شک کرد. در فروردین ماه امسال به همکاران گفتم که اتفاقاتی در بازار خودرو به وجود می‌آید و ما باید آماده آن باشیم، البته حرف من تأیید وجود کمپین نیست، به‌نوعی رکود و اتفاقات دیگر را پیش‌بینی کرده و آماده بودیم.
به‌صورت کلی من اعتقادی به کمپین ندارم بلکه می‌گویم یک عده به کیفیت و قیمت خودرو اعتراض داشتند و کسی نمی‌تواند به آنها ایراد بگیرد البته آنها هم نمی‌توانند به کسانی که خودرو می‌خرند، ایراد بگیرند.
تسنیم: آیا شما کمپین را به‌عنوان یک موضوع سازماندهی شده احساس نمی‌کردید؟
یکه‌زارع: نه. ولی وقتی این اتفاق افتاد به‌سمت سازماندهی شده حرکت و خارج از دست کسانی شد که آن را شروع کرده بودند.
* کنایه سازماندهی کمپین به واردکنندگان
تسنیم: این سازماندهی از جانب چه افرادی صورت گرفت، آیا در داخل کشور بودند؟
یکه‌زارع: وقتی یک چنین کمپین‌هایی شروع می‌شود کسانی مانند واردکنندگان خودرو از زمین خوردن خودروهای داخلی خوشحال می‌شوند اما نمی‌دانند که همین آوار سر آنها هم خراب خواهد شد.
تسنیم: در زمان کمپین از خودروهای چینی هم صحبت شد و حتی مطالبی منتشر شد که واردکنندگان خودروهای چینی هم در کمپین نقش داشتند.
یکه‌زارع: یک عده دوست نداشتند اقتصاد کشور به‌سمت رونق برود، یکی از بخش‌هایی که می‌توانست اهداف آنها را محقق کند کاهش حجم تولید خودرو در کشور بود که این موضوعات به‌طور حتم سازماندهی شده اتفاق افتاد.
تسنیم: به‌نظر شما آن مردمی که به کیفیت و قیمت خودرو اعتراض داشتند، حرف منطقی می‌زدند یا نه؟
یکه‌زارع: از نظر من هر خواسته مردم که اینگونه فراگیر می‌شود منطقی است.ما هم می‌دانیم کیفیت خودروها مطلوب نیست، حال چرا مطلوب نیست به همان علت که گفتم، به‌جای آنکه در چندین سال گذشته توجه مدیر صنایع خودرو به کیفیت و توسعه محصول باشد به روابط سیاسی معطوف شده بود.
تسنیم: در مورد قیمت چی؟
یکه‌زارع: بالاخره قیمت هم خواسته مردم است اما باید به این نکته توجه کنیم که هرچه یک کالا ارزان‌تر باشد مردم خوششان می‌آید.
*دلار 3هزار تومانی قیمت ماست را 5برابر کرد اما خودرو فقط 170 درصد گران شد
تسنیم: پس درآن مقطع قیمت خودرو را معقول می‌دانید؟
یکه‌زارع: بله. در حال حاضر هم قیمت خودرو با توجه به ساختارها تعیین می‌شود. به هر حال در دولت قبل دلار هزار تومانی به سه‌هزار تومان رسید. در آن زمان ماست که ارزبری چندانی نداشت 5برابر شد اما خودرو فقط 170 درصد گران شد.
تسنیم: امروز برای ارتقای کیفیت محصولات خود چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟
یکه‌زارع: ما اصلاً صبر نمی‌کنیم که کمپینی ایجاد شود. ما به‌عنوان یک کمپانی باید محصولی را تولید کنیم که خصوصیات مختلفی از جمله مشخصات فنی، کیفیت، قیمت و خدمات مناسب داشته باشد. از همان روزی که وارد این شرکت شدم برنامه مناسبی را برای ارتقای کیفیت محصولات انجام دادم به‌نحوی که اعتقاد دارم ماشین‌های فعلی ایران خودرو از لحاظ کیفی نسبت به سالهای 91 و 92 حداقل 40درصد بهتر شده است. در 11ماهه امسال هم در حوزه خدمات پس از فروش به‌اندازه 5 سال گذشته ما برای مردم خودرو تعویض کرده‌ایم.
تسنیم: ظاهراً رکود امسال بازار خرید و فروش خودرو از کمپین شروع نشده بود و از قبل هم در بازار خودرو رکود وجود داشت؟
یکه‌زارع: من به رکود "کاهش توان خرید مردم می‌گویم"، اما این موضوع 20 تا 30 درصد تأثیر داشت. ایران خودرو در بدترین شرایط فروشش به نصف رسید ولی صفر نشد. آن زمان که گفته می‌شد 80 هزار دستگاه خودرو در انبارهای این شرکت است فکر نمی‌کنم بیشتر از 30 هزار دستگاه خودرو در انبارها وجود داشت.
تسنیم: در نامه وزیر صنعت به‌همراه سه وزیر اقتصادی دولت به رئیس جمهور اشاره شده بود که ایران خودرو و سایپا در مجموع 100 هزار دستگاه خودرو در انبارهای خود دارند، از این رقم چه‌تعداد برای ایران خودرو بود؟
یکه‌زارع: عرض کردم ایران خودرو در بدترین شرایط 30 هزار خودرو در انبارهای خود داشته است. به‌صورت کلی قبلاً از انتهای خط تولید تا تحویل مشتری سه ماه زمان صرف می‌شد اما این زمان را در ایران خودرو به 15 و 16 روز کاهش داده‌ایم. وقتی تولید روزانه 2 هزار و 300 دستگاه خودرو باشد از انتهای خط تولید تا تحویل مشتری باید 33 هزار خودرو در این پروسه قرار بگیرد. در بدترین شرایط ما 15 هزار دستگاه خودرو اضافه داشتیم. هم اکنون هم کل موجودی انبار شرکت 5 هزار دستگاه است.
*خودروی انباری سال 93 نداشتیم/ وام 25 میلیونی تصمیم دولت بود ما اصراری نداشتیم
تسنیم: در آن مقطع دولت طرحی تحت عنوان رونق اقتصادی را اجراء کرد که بخشی از آن به صنعت خودرو بر می‌گشت. شما ظاهراً قبلاً یک صحبت‌هایی با وزیر صنعت انجام داده بودید؟
یکه زارع: بابت؟
تسنیم: بابت اینکه بخشی از این بسته رونق به خودرو اختصاص پیدا کند؟
یکه زارع: نه ما هیچ بایدی را برای دولت مطرح نکردیم.
تسنیم: به هر حال شما در جلساتی شرکت کرده بودید.
یکه زارع: بله ما یکسری جلساتی رفتیم که در آنها رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزیر صنعت هم حضور داشتند و در نهایت دولت تصمیم گرفت که باید این اتفاق بیفتد و براساس آن تأمین اعتبار 110 هزار دستگاه خودرو توسط بانک مرکزی انجام شد.
تسنیم: ظاهراً آقای نعمت زاده در جلسه‌ای با آقای سیف که بعداً خبر آن اعلام شد؛ اعتقاد داشت که رقم بیشتری باید برای خودروهای مشمول این طرح تصویب شود.
یکه زارع: بالاخره آقای نعمت زاده متولی وزارت صنعت است و تلاش می کند پول بیشتری را برای زیر مجموعه‌های خود از دولت دریافت کند.
تسنیم: گویا بانک مرکزی مخالف افزایش بود؟
یکه زارع: بانک مرکزی مخالف نبود اما بودجه مشخصی را برای این طرح تعیین کرده بود و مطابق آن اقدام کرد.
تسنیم: به هر حال بانک مرکزی با افزایش 3 برابری خودروهای مشمول این طرح مخالفت کرد.
یکه زارع: بودجه در همان حد بود و بانک مرکزی هم مخالفتی نکرد.
تسنیم: یعنی شما انتظار بیشتری نداشتید؟
یکه زارع: نه ما انتظار خاصی نداشتیم همین 110 هزار دستگاه هم کار بزرگی بود و خوشبختانه هم این طرح در صنعت خودرو به خوبی اجراء شد.
تسنیم: تکلیف فروش مازاد خودروها در این طرح چه می شود تأمین اعتبار آنها به چه صورت انجام خواهد شد؟
یکه زارع: بانک مرکزی در حال بررسی این موضوع است تا تکلیف فروش‌های مازاد این طرح هم مشخص شود.
تسنیم: خودروهای فروخته شده در این طرح تولید چه سالی بودند؟
یکه زارع: تولید 16 روز قبل بودند.
تسنیم: یعنی شما هیچ خودروی که برای سال 93 باشد در انبارهای خود نداشتید؟
یکه زارع: نه. اینجا خودرو حداکثر 16 روز بیشتر در انبارها نمی‌ماند .
*وام خودرو رونق را به 60 صنعت آورد
تسنیم: با توجه به صحبت های شما اولویت اختصاص تسهیلات برای فروش خودرو در بسته رونق اقتصادی دولت ابهام دارد.
یکه زارع: اولاً این وام به صنعت خودرو داد نشده بلکه در اختیار مردم قرار گرفت و آنها توانستند اقدام به خرید خودروهای مورد نیاز خود کنند. در قبال خودرویی که ما تولید کردیم 60 صنعت بازارشان رونق گرفت.در این وام نه فقط خودروساز بلکه صنایع بسیاری با رونق روبه رو شدند.
تسنیم: هم اکنون شما به لحاظ فروش با مشکل چند ماه قبل روبه رو نیستید؟
یکه زارع: نه الحمدالله مشکلی نداریم و امروز بیش از 2 هزار دستگاه خودرو در روز تولید و بیشتر آنها را هم می فروشیم. البته ما براساس برنامه ریزی فعالیت می کنیم و منتظر اتفاقات نیستیم.
هم اکنون بنده در 6 ماهه اول می‌دانم که چه اتفاقاتی خواهد افتاد و ایران خودرو در چه وضعیتی است و باید چه اقداماتی را انجام داد. به نحوی که با 10 درصد تلورانس برنامه ریزی‌ها انجام می‌شود. بنده درآبان ماه به قطعه سازانی که متأثر رکود شده بودند گفتم یک ماه آینده تولید راه می‌افتد و شما تا عید نگران نباشید.
*بازار خودرو انحصاری نیست، باید قیمت را بازار تعیین کند
تسنیم: برسیم به موضوع شورای رقابت.به نظر شما امروز بازار خودرو انحصاری نیست؟ شورای رقابت همچنان معتقد است بازار خودرو انحصاری است و خودروسازان باید مطابق دستورالعمل شورای رقابت قیمت گذاری کنند.
یکه زارع: به نظر من خودرو در ایران انحصاری نیست.
تسنیم: چرا؟
یکه زارع: انحصار را باید تعریف کرد. اگر به تعداد سازنده است که امروز کره جنوبی یک سازنده به عنوان هیوندا بیشتر ندارد که این شرکت صاحب کیا هم است. انحصار یعنی مردم چاره ای جز انتخاب محصول از چند شرکت خاص را نداشته باشند.
تسنیم: امروز چند درصد بازار ایران در اختیار ایران خودرو و سایپا است؟
یکه زارع: 90 درصد است.
تسنیم: خوب این انحصاری نیست؟
یکه‌زارع: نه. در کره 100 درصد بازار در اختیار هیوندایی قرار دارد.
تسنیم: اگر مشتری قدرت انتخاب داشت که 90 درصد بازار برای این دو شرکت نبود؟
یکه‌زارع: من کره را مثال می‌زنم، در آنجا مردم یا می توانند هیوندا یا کیا بخرند اما بازار انحصاری نیست.
تسنیم: اما امروز مشتری در ایران قدرت انتخاب ندارد؟
یکه‌زارع: مثلاً شما می خواهید ماشین بخرید به عنوان نمونه می توانید از ما 206 یا اگر نخواستید از سایپا ساندرو بگیرید یا برلیانس بخرید. حتی می توانید مزدا2 از گروه بهمن بخرید یا از کرمان موتور خرید کنید. کجا در بازار انحصار است!
تسنیم: اما به نظر می‌رسد اگر مردم قدرت انتخاب داشتند 90 درصد بازار در اختیار ایران خودرو سایپا نبود. در ضمن امروز کیفیت محصولات این دو شرکت به شکلی نیست که بگوییم محصولات ایران خودرو و سایپا به خاطر کیفیت متقاضی زیادی در بازار دارند.
یکه زارع: در بازار رقابت وجود دارد ممکن است با سایپا رقابت کنیم تا 90 درصد بازار را از آن خودمان کنیم، اما این به معنی انحصار نیست. به اعتقاد من اگر قیمت خودرو همانند گذشته به بازار سپرده شود مطمئناً قیمت خودرو از آن چیزی که هست ارزان تر خواهد شد. "شک نکنید".
معمولاً در آن مقطع که قیمت را بازار تعیین می کرد به غیر از خودروهای دست دوم کسی از بازار خرید نمی کرد و همه از کارخانه خریدهای خود را انجام می دادند.
مثلاً در شرکت پارس خودرو قرارداد ماکسیما را خود بنده در سال 79 بستم و این خودرو سال 80 راهی بازار شد. در آن زمان قیمت دنده ای این خودرو 35 میلیون و 500 هزار تومان و اتوماتیک آن 37 میلیون و 700 هزار تومان بود. اما در بازار حتی به 50میلیون هم رسید اما ما در پارس خودرو قیمت‌ها را افزایش ندادیم و رفته رفته بازار متعادل شد.
* هرجایی که قیمت گذاری باشد بازار آزاد هم شکل خواهد گرفت
تسنیم: کلا این بحث در بین مردم مطرح است که قیمت اصلی خودرو این چیزی نیست که خودروسازان اعلام می کنند بلکه کمتراز آن است؟ شما تا حالا آنالیز قیمتی یک خودرو را منتشر کرده‌اید؟
یکه زارع: بله .به عنوان نمونه ما آنالیز قیمتی دنا را اعلام کردیم. اگرما خودروها را گران می فروشیم پس این زیان‌های هنگفت شرکت برای چیست؟
تسنیم: صحبت‌هایی که مطرح می شود مبنی بر اینکه درصدی از قیمت خودرو برای فلان جا و درصدی برای بهمان جا است درسته؟
یکه زارع: نه برای هیچ جا نیست. البته یک چیزی هایی مانند بیمه، ارزش افزوده و هزینه شماره گذاری قانونی است غیر از اینها دیگر هیچ چیز نیست.
*کم کاری صنعت خودرو پای خودروهای چینی را به بازار باز کرده است
تسنیم: امسال حضور خودروهای چینی در بازار افزایش پیدا کرده است به نحوی که مردم به جای خرید خودرو از سایپا و ایران خودرو تمایل به خودروهای چینی دارند. شما در این بحث به موضوع دامپینگ از طرف چینی ها اعتقادی دارید؟
یکه زارع: کلاً کشورهای خارجی به شرکت های خود که در کشورهای دیگر فعالیت می کنند در قالب سوبسید یا مشوق های صادراتی کمک می کنند در چین که این موضوع بسیار است. در کشور چین اگر "سی کی دی" یا "سی بی یو" بفروشید مشوق صادراتی "سی بی یو" زیاد تر است در حالی که در ایران اینگونه نیست. حتی با خبر شده‌ایم چین سوبسید بیشتری را هم در اختیار صادرکنندگان خودرو قرار می دهد.
اینکه در بازار خودرو حضور شرکتهای خودروساز چینی بیشتر شده است به دلیل کم کاری صنعت خودروی کشور است. اگر صنعت ما خوب کار کرده بود حداقل خودروسازان چینی انقدر در بازار حضور پررنگی نداشتند.
ما ادعا داریم که کیفیت ماشین‌های ایرانی خیلی بهتر از چینی ها است. فقط چینی ها دو مزیت آپشن و گیربکس اتوماتیک دارند که در ایران این دو موضوع طرفدار بسیاری دارد. البته قیمت ارزان خودروهای چینی هم باعث شده تا مردم به سمت خرید آنها گرایش پیدا کنند.
من در ایران خودرو این ادعا را دارم که ظرف دو سال آینده مطمناً مانور خودروسازان چینی در بازار ایران مانند امروز نخواهد بود مگر آنکه کیفیت محصولات خود را افزایش دهند.
تسنیم: یعنی چینی ها با خودروهای فعلی امکان رقابت با محصولات شما را نخواهند داشت؟
یکه زارع: بله. من نگرانی از آینده ندارم و معتقدم باید سهم خودروسازان چینی از بازار ایران را در آینده کاهش دهیم. ما امکاناتی داریم که اگر از آنها به خوبی استفاده کنیم خودروسازان چینی قادر به رقابت با محصولات ایرانی نخواهند بود.
*امروز تعرفه خودرو به ضرر تولید است
تسنیم: نظر شما در رابطه با تعرفه واردات خودرو چیست؟ باید اصلاحاتی انجام شود یا خیر ؟
یکه زارع: امروز برعکس تمام صحبت‌ها تعرفه خودرو به ضرر تولید است. هیچ جای دنیا اینگونه نیست. هم اکنون خودروی ساخته شده تعرفه 40 درصدی و خودروی داخلی 26 درصد دارد. به نظرمن 14 درصد اصلاً حمایت نیست. تازه یکسری تخلف آن طرف می‌شود که تولیدکننده داخلی نمی‌تواند آن را انجام دهد.
*پژو را ما انتخاب نکردیم
تسنیم: ایران خودرو جدیداً قراردادی را با شرکت پژو امضاء کرده است که با سفر آقای رئیس جمهور و اجرایی شدن برجام همزمان شده بود. دقیقاً دور جدید مذاکرات شما برای همکاری با پژو از کی آغاز شد؟
یکه زارع: از یک سال و نیم پیش مذاکرات خود را با پژو آغاز کردیم.
تسنیم: به چه دلیل این شرکت را انتخاب کردید؟
یکه زارع: ما انتخاب نکردیم از قبل انتخاب کرده بودند. پژو در گذشته همکار ایران خودرو بود. البته باید بگویم مگر شرکتهای بزرگ خودروسازی دنیا چه تعداد هستند؟
برخی حرف هایی می زنند که انگار ما وارد سوپر مارکت شده‌ایم و از فلان قفسه پژو و از فلان قفسه فولکس را می توانیم برداریم. در حقیقت اینگونه نیست و تعداد محدود هستند. پژو قبلاً در ایران کار می‌کرد البته درست است که بی عهدی کرده و من خودم اولین مدعی هستم و همیشه هم گفته ام اما به هر حال شریک ایران خودرو بوده است به نوعی شرکت پژو را انتخابش نکردیم بلکه نگهش داشتیم.
تسنیم: توجیه اقتصادی و فنی هم در این قرارداد جدید مورد توجه قرار گرفت؟
یکه زارع: بله .صد در صد .
* پژو پیش شرط مذاکرات هسته‌ای نبود/ماجرای مهلت 5 دقیقه‌ای در دقیقه 90 مذاکرات
تسنیم: بحث هایی مطرح شد که فرانسه درجریان مذاکرات 1+5 یکی از شروطش برای بحث پذیرش مذاکرات هسته ای را انعقاد یکسری قراردادهایی با این کشور مانند پژو اعلام کرده بود.
یکه‌زارع: اصلاً چنین چیزی نیست. هیچ کسی از هیچ جا به ما نگفت می‌خواهید چی کار کنید یا نکنید.
تسنیم: یعنی با استقلال کامل به این قرارداد ورود کردید؟
یکه‌زارع: بله. همکاران من دوشنبه یا سه شنبه هفته‌ای که قرارداد منعقد شد در حال آخرین مذاکرات خود با طرف فرانسوی بودند. در آن جلسات پژو موضوعات جدیدی را مطرح کرد و من هم به همکارانم گفتم ظرف 5 دقیقه کیف خودتان را می بندید و به آنها مهلت دهید، اگر بر سر موضوعات خود اصرار داشتند شما بر می گردید. آنها هم داشتند بر می گشتند که در نهایت طرف فرانسوی کوتاه آمد.
تسنیم: همزمانی امضای این قرارداد با سفر رئیس جمهور به فرانسه هم اتفاقی بود؟ چون رئیس جمهور قرار بود دو ماه قبل تر به فرانسه سفر کند اما وقوع انفجارها در این کشور سفر را به تعویق انداخته بود.
یکه زارع: نه اتفاقی نبود. در زمان وقوع انفجارها من درفرانسه بودم تا قرارداد را جلو ببرم اما چون سفر رئیس جمهور به فرانسه به تعویق افتاد ما فرصت پیدا کردیم تا یک مقدار با زمان بیشتری به بررسی قرارداد جدید بپردازیم.
تسنیم: شما فرمودید یک تیم 10 یا 15 نفره در انعقاد این قرارداد نقش داشتند این افراد از ایران خودرو بودند؟
یکه زارع: اگر من بخواهم کل تیم را بگویم یک تیم 60 نفره در این قرارداد مشارکت داشتند. اما تیمی که به صورت مستقیم با طرف پژو به مذاکره می پرداخت 6 نفر تا 15 نفر بودند که همه این افراد از ایران خودرو بودند.
*بعد از یک سال و نیم مذاکره با پژو تفاهمنامه امضاء نمی‌کنیم
تسنیم: ظاهراً شما قرارداد امضاء کرده‌اید و بحث تفاهمنامه نیست؟
یکه‌زارع: بعد از یک سال و نیم که تفاهمنامه امضاء نمی کنیم. قراردادی با در نظر گرفتن بخش های مختلف امضاء کرده ایم.
تسنیم: اعضای برخی نهادها مانند ستاد اقتصاد مقاومتی اعلام کردند، باید این قرارداد را بررسی کنیم و هنوز قراردادی امضا نشده است.
یکه زارع: قراردادی که ما با پژو بسته ایم به شکل قرارداد امضاء شده است و هر نهاد نظارتی و قانونی که بخواهد به صورت شفاف برای هم آنها توضیحات کامل را ارائه می‌کنیم. اما مطمن باشید هر کجا که برویم نه تنها این قرارداد را تأیید می کنند بلکه از ما تشکر هم خواهند کرد.
*هنوز کسی در مورد قرارداد پژو از ما توضیح نخواسته است
تسنیم: آیا برخی دستگاه‌ها مانند مجلس یا ستاد اقتصاد مقاومتی از شما درخواستی داشته اند تا در مورد قرارداد توضیحاتی را بدهید؟
یکه زارع: نه هیچ کجا درخواستی نکرده است. فقط در حدی که جایی بنده را دیده باشند من هم برای آنها توضیحاتی را بیان کرده‌ام، اما جایی از ما به صورت کتبی دعوت نکرده تا در مورد قرارداد پژو توضیحاتی را اعلام کنیم.
*امروز هم به من بگویند قرارداد را منتشر کنید می‌گویم محرمانه است
تسنیم: گفته می‌شود در قالب این قرارداد خودروهایی در ایران تولید می شوند که خیلی جدید نبوده و تا زمان داخلی سازی چندان برای بازارهای صادراتی جذاب نخواهند بود؟
یکه زارع: کسانی که درمورد قرارداد پژو صحبت‌هایی مطرح می‌کنند لااقل اطلاعات خود را قوی کرده بعد به بیان نظرات بپردازند.
در قرارداد پژو اینگونه نیست که وقتی تکنولوژی وارد شد صادرات محصولات آغاز شود، بلکه ما از همان شروع تولید، صادرات را انجام می دهیم، به‌نحوی که اگر 10 خودرو تولید شود 3 خودرو صادر خواهد شد. هر چه ساخت داخل آنها افزایش پیدا کند ارز آوری خودروها برای کشور بیشتر می شود تا اینکه بعد از چهارسال نه تنها از ارز کشور استفاده نمی شود بلکه هر سال برای کشور ارزآوری هم خواهد داشت.
اینکه می گویند ماشین ها قدیمی است بفرمایند ماشین های جدید پژو چیست! ماشین 2008 که اسفند سال آینده تولید خواهیم کرد در نمایشگاه ژنو دراسفندماه تازه رونمایی می‌شود. همه ماشین‌های 2008، 301 و 208 خودروهایی هستند که از این به بعد رونمایی خواهند شد و محصولات جدیدی هستند. آن اشتباهی که دوستان می کنند بر روی پلتفرم است. بله پژو ماشین 208 داشته ولی بر روی پلتفری بوده که آن پلتفرم حالا با خودروی جدید است. زیرا عمر پلتفرم در اروپا 15 سال است در این 15 سال هر 7 سال و نیم محصول جدید بر روی آن می گذارند و سه سال هم فیس لیفت است. بنابراین خودروهای ما جدید هستند.
قرار نیست ما بعد از 10 تا 15 سال به نقطه صادرات برسیم بلکه اولین سالی که خودرو تولید می شود طی یک سال به 40 درصد خودکفایی می‌رسیم سه سال بعد به 70 درصد می‌رسد. بنابراین بعد از 4 سال به نقطه ارز آوری خواهیم رسید. عینیت و تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت خودرو است زیرا ما هیچ ارز نفتی که استفاده نمی کنیم بلکه 60 میلیون یورو هم در سال ارز آوری خواهیم داشت.
تسنیم: اگر در این قرارداد ما نتوانستیم محصولات را به بازارهای صادراتی خود بفروشیم آیا شریک فرانسوی امکان صادرات محصولات را به بازارهای صادراتی خود خواهد داد؟
یکه زارع: اصلاً در این خصوص خود پژو اقدام می کند. فقط کشورهایی که پژو در آن نمایندگی ندارد ما باید انتخاب کنیم. اگر ما 100 خودرو تولید کنیم 30 خودرو باید صادر شود. اگر صادرات 30 تا 15 دستگاه شود تولید داخلی این تولیدات مشترک هم نصف خواهد شد.
تسنیم: در کدام سایت این خودروها تولید خواهند شد؟
یکه‌زارع: در سایت تهران شروع و بعد از سه چهار سال به سایت جدیدی انتقال پیدا خواهد کرد.
تسنیم: هنوز مشخص نیست کدام سایت برای این همکاری مشترک تعیین می شود؟
یکه زارع: هنوز قطعی نشده است. اما باید متذکر شوم سایت جدیدی احداث نخواهد شد بلکه سایت تعیین شده توسعه خواهد یافت.
تسنیم: این خودرو ها با برند پژو صادر خواهد شد یا ایران خودرو؟
یکه زارع: با برند پژو است. ما در قالب یک همکاری مشترک اقدام به تولید محصولات پژو خواهیم کرد.نفعش هم برای ما در این است که قطعه سازان داخلی فعال می شوند. ارز آوری می کنیم و این ارزآوری موضوعی است که در تبیین اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است. البته در قرار داد جدید ما از پژو پلتفرم با همان قیمت مشترک می گیریم و در داخل کشور خودروی خود را بر روی آن طراحی می‌کنیم که آن خودرو با نام ایران خودرو راهی بازار خواهد شد.
البته می توانستم بگویم آقای تاوارس می‌خواهم خودرویی را تولید کنم که یک طرف آن آرم ایران خودرو و طرف دیگر آن ارم پژو باشد او هم می‌گفت همکاری یک میلیارد و دویست میلیون دلار هزینه دارد که 600 میلیون را باید شما و 600 میلیون را ما تقبل می کنیم.
تسنیم: در مورد این قراردادها بحث های دیگری مبنی بر محرمانه بودن هم مطرح شد حتی آقای نعمت زاده هم گفته اند این قرارداد محرمانه است. اما شما بعداً اعلام کردید که منظور وزیر صنعت این بوده که بخشی از قرارداد محرمانه است.
یکه زارع: خبرنگار از وزیر صنعت پرسیده قرارداد را منتشر می کنید او هم گفته قرارداد محرمانه است. امروز هم از من سوال شود قرارداد را منتشر نمی‌کنید می‌گویم محرمانه است .
تسنیم: یعنی هیچ بخشی از قرارداد قابل انتشار نیست؟
یکه زارع: شما اگر توانستید یک صفحه از قرارداد پژو با دیگر شرکت های دنیا یا به طور کلی یک صفحه از قرارداد دو خودروساز را ببینید من به شما جایزه می دهم .
تسنیم: قرارداد برای چی محرمانه است؟آیا فقط برای عموم محرمانه است؟
یکه زارع: اصلاٌ قرارداد برای چی باید انتشار عمومی شود. اسمش را نگذارید محرمانه من می‌گویم اصلاً نیازی نیست انتشار عمومی پیدا کند. این قرارداد را اگر دستگاه نظارتی بخواهد ما در اختیار آنها قرار خواهیم داد و مشکلی نیست.
*نقدی یا غیر نقدی بودن غرامت مهم نیست
تسنیم: در مورد غرامت هم شما توضیحاتی را مطرح کرده اید اما به نظر می‌رسد وجه نقدی از پژو بابت غرامت دریافت نکرده ایم؟
یکه‌زارع: نقدی یا غیرنقدی بودن غرامت مهم نیست. این موضوع را من خودم مطرح کردم که پژو باید غرامت پرداخت کند. ما باید پول‌هایی امروز و آینده به پژو پرداخت کنیم و چیزهایی که امروز مجانی دریافت می‌کنیم همان پول نقد است. در قرارداد پژو که در سال 70 بسته شده بود موضوعی به‌نام رویالتی مطرح است. از زمان اعمال تحریم ها به اضافه 5 ماه قبل از تحریم ها تا روز قرارداد باید حق رویالتی پرداخت می شد. زیرا از لوگوی پژو استفاده کرده بودیم. در قرارداد جدید ما باید 70 میلیون یورو بابت رویالتی به پژو بدهیم که آن را نمی‌دهیم. ما محاسبه کردیم و براساس یک پایه‌ای این غرامت دریافت شد اما شک نکنید از آن پایه بیشتر دریافت کردیم.
تسنیم: پس از پژو گویا با بنز آلمان هم مذاکراتی را آغاز کرده اید. الان در چه مرحله ای است؟
یکه زارع: هنوز در مرحله مذاکرات برای انعقاد قرارداد هستیم. در حوزه خودروهای تجاری با همکاری مشترک در بخش تولید 51درصد ایران و 49 درصد آلمانی ها و در بخش خدمات پس از فروش 40 درصد ایران خودرو و 51 درصد شرکت آلمانی فعالیت می‌کند. براساس این همکاری خودروهای تجاری به روز بنز در چرخه تولید شرکت قرار می‌گیرد.
تسنیم: چه زمانی به نتیجه خواهد رسید؟
یکه زارع: تا خرداد ماه 95 به نتیجه خواهیم رسید البته هم اکنون تفاهمنامه ها امضاء شده است.
تسنیم: احتمال دارد در سفر صدر اعظم آلمان به ایران این قرارداد امضاء شود؟
یکه زارع: من از آینده خبر ندارم. در کنار بنز با فیات هم در حال مذاکره هستیم.
تسنیم: امروز وضعیت شرکت به چه صورت است آیا در تأمین قطعات با مشکلی روبه رو نیستید؟
یکه زارع: خوشبختانه تولیدات امروز ایران خودرو با استفاده از قطعات داخلی انجام می شود. به نحوی که هیچ قطعه ای را برای تولید از پژو دریافت نمی‌کنیم. حتی پژو 207 که خرداد آینده راهی بازار می شود بدون اتکا به پژو تولید می شود.
تسنیم: اگر در قرارداد جدید هم پژو در مقطعی حاضر به همکاری نبود چه تصمیمی خواهید گرفت؟
یکه زارع: 250 میلیون یورو از پولش در ایران خواهد ماند .
تسنیم: سرمایه گذاری پژو که یک باره انجام نمی شود؟
یکه زارع: بالاخره ظرف سه سال این سرمایه گذاری انجام می‌شود. البته آنها دیگر جرأت خلف وعده نخواهند کرد.
تسنیم: چرا شرکت های خارجی تمایلی به سرمایه گذاری مستقیم در ایران ندارند؟ آیا شرایط بازار این اجازه را به آنها نمی‌دهد؟
یکه زارع: برای اینکه سرمایه گذاری مستقیم یک شرکت در کشور به معنی 4 سال زمان برای کسب نتایج اولیه است همین امر باعث می شود تا آنها تمایل به سرمایه گذاری مشترک دارند تا در زمان کوتاه به اهداف خود برسند. یادتان باشد شکل گیری ایران خودرو و سایپا 40 تا 50 سال در کشور زمان برد. پا گرفتن یک شرکت در ایران هم حداقل 10 زمان خواهد برد.
گفت‌وگو از آمنه هادی پور و صمد حسن نیا
انتهای پیام/
