تحریم صادرات کشاورزی با کشت "تراریخته"/پشت‌پرده طرح "نکاشت" با محوریت "دولت- اتاق بازرگانی"
یک استاد دانشگاه، با اشاره به مؤلفه‌هایی که امکان تولید ۴ برابری محصولات کشاورزی را فراهم می‌کند، تصریح کرد: دولتیها و نماینده های آنها در اتاق بازرگانی جلوی تولید داخلی را می گیرند تا با واردات به سودهای هنگفت و بادآورده برسند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری خبرگزاری تسنیم (پویا)، عبدالمجید شیخی دکترای اقتصاد و پژوهشگر حوزه کشاورزی است. از نیروهای قدیمی و به‌قول خودش «بدواً ورود» به جهاد سازندگی بوده است. او سه دهه در جهاد سازندگی و وزارت جهاد کشاورزی، مشغول به فعالیت بوده و در مورد نوع فعالیتش می‌گوید «انواع خدمتها را کرده‌ام؛ الآن در دانشگاه مشغول هستم، و کارهای پژوهشی و آموزشی انجام می‌دهم؛ و بیشتر تحقیقات بنده هم در حوزه کشاورزی بوده است.» آخرین اثر او کتابی با عنوان «شاخصهای امنیت غذایی با رویکرد پدافند غیرعامل» است،که در هفته پدافند غیرعامل رونمایی شد.
وی پرونده محصولات دستکاری ژنتیک (تراریخته) را از سالها قبل دنبال می‌کند؛ و به همین سبب اطلاعات ذی‌قیمتی دارد. شیخی در بخش اول از این مصاحبه، منشأ تولید تراریخته را «بنیاد صهیونیستی راکفلر» معرفی کرد؛ وی همچنین دلایلی دارد که نفوذیها مأمورند که کشت تراریخته را در ایران راه بیندازند. این استاد دانشگاه متصدیان این امر را همانهایی می‌داند که به بهانه افزایش تولید، گیاه آزولا را در تالاب انزلی رها کردند، که در حال نابود کردن مرداب است. توجه شما را به بخش دوم مصاحبه تفصیلی با ایشان جلب می‌کنیم.
** با کشت تراریخته، صادرات محصولات کشاورزی ما کاملاً تحریم می‌شود!
تسنیم: آیا کشت این محصولات تراریخته، برای جایگاه ایران در ابعاد جهانی نقش مثبتی نخواهد داشت؟
نقش مثبت که هیچ؛ ما را گرفتار خواهد کرد، و جلوی صادرات ما را خواهد گرفت.
تسنیم: چطور؟
ببینید؛ اگر به وضعیت کشورمان دقت کنیم می‌بینیم حدود یک‌چهارم از درآمد غیرنفتی کشور، از قِبَل صادرات محصولات کشاورزی است؛ این رقم گاهی به یک‌چهارم کل درآمد کشور هم رسیده است. حالا به‌محض اینکه دنیا اطلاع پیدا کند که مزارع کشور ما آلوده به محصولات تراریخته شده است، ورود هر نوع محصول کشاورزی از ایران را ممنوع خواهند کرد؛ دقیقاً مثل آنچه چند سال پیش از این اتفاق افتاد، و به‌مجرد اینکه قرار شد ما تراریخته بکاریم داشتند تحریممان می‌کردند. اگر دنیا ببیند ما محصولات تراریخته تولید می‌کنیم، صادرات محصولات کشاورزی از کشور ما به کشورهای دیگر تحریم می‌شود؛ این منبع کسب درآمد ارزی قطع می‌شود، و کشاورزی نیم‌بند فعلی هم سرکوب خواهد شد.
تسنیم: چرا باید ما را تحریم کنند؟
چون دنیا می‌داند تمام محصولات کشاورزی، دامی، زراعی و باغی موجودات زنده هستند؛ همین حبوباتی که ما در خانه نگهداری می‌کنیم موجود زنده است و حیات گیاهی دارد. این محصولات فرضاً مثل خودرو نیست که اگر انژکتور آن خراب بود، شرکت سازنده صد هزار دستگاه هم فروخته باشد، به‌راحتی بتواند فراخوان بدهد، و این صد هزار خودروی ناقص را جمع و اصلاح کند؛ خطر اشاعه آن نه درمزرعه وجود دارد؛ نه در سفره غذای مردم وجود دارد؛ نه در سوختهای فسیلی و تجدیدپذیر اثر می‌گذارد؛ یعنی هیچ اثر وضعی و جانبی ندارد؛ ولی محصولات کشاورزی موجودات زنده هستند و در چرخه اثر جانبی حیات دارند؛ فراتر از آن در مورد تراریخته‌ها موضوع مهمتر این است که محصولات کشاورزی تراریخته خاصیت تهاجمی نسبت به چرخه حیات دارند؛ ژنشان غالب است؛ مهاجم است؛ قدرت محصولات مهاجم تراریخته، بر محصولات معمولی غالب می شود. اولین اثر آنها از بین بردن ذخایر ژنتیکی طبیعی ما است، که خسارتی بسیار سنگین و همیشگی است.
** تراریخته ها سایر محصولات را آلوده می کنند / تولید این محصولات برای وجهه جمهوری اسلامی بسیار مضر است
تسنیم: یعنی بقیه محصولات هم آلوده خواهند شد؟
بله؛ کافی است چند دانه از برنج تراریخته به مزرعه‌ای ریخته شود؛ تکاثر خواهد یافت؛ دیگر جلوی آن را نمی‌توان گرفت؛ خاک را آلوده می‌کند؛ آب را آلوده می‌کند؛ به دانه‌های دیگر تسری پیدا می‌کند؛ چون ژن آنها غالب است. حتی با فرض عدم غالب بودن ژن آنها، در مخلوط شدن با محصولات طبیعی دیگر، ذخایر طبیعی شما از دست خواهد رفت.
تسنیم: چرا باید چنین محصولاتی تولید شود؟
به دلیل همان سوداگری که دنیای استکبار موشک تولید کرده، بمب هسته‌ای تولید کرده؛ همه اینها برای تهاجم است. تراریختگی هم برای تهاجم است؛ اگر نه، دلیلی ندارد که این همه هزینه کنند. غرب فقط نگران جیبش است. تمام این جنایتهایی که در دنیا می‌کنند فقط به‌خاطر جیبشان است. می‌خواهند به این وسیله کشور ما را که صاحب ذخایر انرژی است، کنترل کنند.
تسنیم: با این حساب تولید تراریخته‌ها برای وجهه جمهوری اسلامی هم بسیار مضر است.
بله؛ الآن بیش از یک دهه است که دنیای کفر در «بازارهای حلال» دنیا جولان می‌دهد. تایلند، فیلیپین، ترکیه، مالزی و حتی کشورهایی که از آنجا بوی اسلام هم به مشام نمی‌رسد، و دولتهاشان لاییک‌اند. اینها در بازار حلال وارد شده‌اند؛ اینها باید بازار حلال، و بازار محصولات سالم و ارگانیک را در دنیا قبضه کنند؟ رسالت انبیا از آدم تا خاتم به دوش نظام جمهوری اسلامی است؛ آن‌وقت آیا برای کشور ما خفت نیست که سردمدار بازار حرام شویم؟ آیا این ذلت نیست که ما در آینده به‌دلیل منافع مشتی نفوذی متهم شویم که سردمدار بازار محصولات مصنوعی، غیرارگانیک، ناسالم، مسموم و حرام شده‌ایم؟ جالب است که اخیراً در اخبار می‌بینیم که خارجیها به واردات محصولات کشاورزی ارگانیک و سالم از ایران علاقه نشان می‌دهند؛ اما ما دنبال تراریخته‌ایم. چهار پنج سال به همت یک مدیر جهادی و با همکاری جهادگران محقق جهاد سازندگی و دانشگاه درسازمان میوه و تره‌بار شهرداری تهران جشنواره و همایش محصولات سالم و ارگانیک برگزار شد؛ در این همایشها، محققان قاطعانه بر ضرورت رجعت به طبیعت خلقت در تولید محصولات سالم کشاورزی و مواد غذایی تأکید کردند؛ اما این حرکت ابتر ماند. چون یک عده دلال و سوداگر مرگ بر نبض برنامه کشور مسلط شده‌اند، و تمام رشته‌های علمی و عملی را پنبه می‌کنند.
** تولید این محصولات قطعاً حرام است
تسنیم: آیا به نظر حضرتعالی این محصولات حرام است؟
عرض کردم که اگر مراجع ما با موضوع‌شناسی به این قضیه بپردازند، بی‌تردید فتوا خواهند داد که محصولات تراریخته حرام است. چون مخاطره و ریسک بسیار بالایی برای سلامت مردم، دام و طیور و نیز برای حیات وحش و محیط زیست دارد.
** تراریخته، بخشی از یک پازل برای نابودی کشاورزی ایران
تسنیم: آیا این موضوع تراریخته بخشی از یک پازل بزرگتر نیست؟
دقیقاً! دارند کشاورزی ما را قلع و قمع می‌کنند؛ تا الآن راههای متنوعی را هم به‌وجود آورده‌اند؛ مثل طرح «نکاشت»، یا اینکه ما را به واردات وابسته کرده‌اند؛ تمام سیاستهای عدم حمایت از بخش کشاورزی و رها کردن مزارع از همین قماش است. در برخی دولتها وزارت کشاورزی را به مرجع توزیع کننده سم و کود تبدیل کرده بودند.
تسنیم: ادعای ناکارآمدی کل سیستم کشاورزی، ادعای بزرگی است؛ ممکن است در این زمینه کمی توضیح بفرمایید؟
هجده سال پیش نماینده سازمان فائو (سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد) - که یک ایرانی‌الاصل هم بود - به ایران آمده بود و از مسیر کرج رفت و تمام خاک ایران را دور زد، و از خاک و آب ایران نمونه‌برداری کرد. دست آخر به وزیر کشاورزی گفت آقای وزیر؛ تو که داری مردم را مسموم می‌کنی، و می‌کشی! تو چه مدیری برای بخش کشاورزی هستی؟ تو که مردم را هلاک می‌کنی. بعد همین فرد ادعای طرح نکاشت می‌کند، مشاور آقای رئیس جمهور می‌شود؛ و همین فرد هم الآن به وزارت جهادکشاورزی خط می‌دهد. آیا ما باید دنبال ایجاد بازار تراریخته و ناسالم و بازار حرام باشیم؟
** پای دلالان و سوداگران در میان است
تسنیم: اینها که نمی‌پذیرند این بازار ناسالم است.
برای اینکه دنبال نفع شخصی خودشان هستند. تعدادشان بسیار کم و به اندازه انگشتان دست هم نیست. الآن فلان مرکز بیوتکنولوژی به دست اینها از نیروهای متعهد و متخصص زدوده شده است؛ همه کَت بسته و گوش به فرمانند؛ بعضی‌شان را بیرون کرده‌اند؛ بقیه را هم تهدیدشان می‌کنند که اگر علیه این مسئله کوچکترین حرفی بزنید، شما را هم بیرون می‌کنیم. بنده اطلاعات آنجا را کامل دارم. اینها آنجا را قبضه کردند و حکم مسئولیت را به نام یک فرد همراه خودشان زدند.
تسنیم: بنابراین با این توضیحاتی که شما دادید یعنی تراریخته را ذیل یک برنامه بزرگتر برای نابودی کشاورزی می‌بینید؟
اینها دو سال و نیم است مستقر شده‌اند؛ چرا به دنبال ارائه الگوی آب نیستند؟ چرا الگوی کشت را ارائه نمی‌دهند؟ چرا طرح کاداستر را پیاده نمی‌کنند؟ چرا برنامه جامع برای کشاورزی نمی‌دهند؟ چرا دست روی دست گذاشته‌اند؟ جریان دلالان حاکم فقط دنبال جیب خودشان در واردات هستند. در سفر اخیری که به فرانسه رفتند، یک قراردادی با فرانسه بستند که واردات دام، بز و 9 هزار تن گوجه فرنگی در آن گنجانده شده است. فرانسه مطابق این قرارداد باید 9 هزار تن گوجه‌فرنگی را به‌شکل ارگانیک کشت کند، و همراه با گوجه‌فرنگی فناوری آن را هم به ما صادر کند! اولاً از کجا معلوم که همانند صادرات خون آلوده گوجه آلوده به تراریختگی صادر نکنند؟ ثانیاً علم تولید ارگانیک علم بومی ما است. مگر خودمان نمی‌توانستیم گوجه فرنگی تولید کنیم؟ ثالثاً این همه استعداد، بیش از 5000 محقق در بزرگترین مجموعه تحقیقاتی کشور، که اختصاص به بخش کشاورزی دارد، برای اینان کافی نبود که بروند از بیگانه تمنا کنند؟ موضوع این است که اینها به هر بهانه‌ای، دنبال واردات هستند.
تسنیم: خوب؛ اگر فناوری را به ما بدهند که مفید است.
ممکن است این جمله که اینها می‌خواهند فناوری را وارد کشور کنند برای خواننده زیبا باشد؛ ولی من به کسانی که این قرارداد را بستند می‌گویم که خیانت کردید! به این دلیل که بزرگترین مجموعه‌های تحقیقاتی ما به‌خاطر اینکه پول ندارد، تحقیق نمی‌کند؛ سازمان تحقیقات تعطیل است؛ ایستگاههای تحقیقاتی ما، مراکز تحقیقاتی استانی و مراکز تحقیقاتی ملی ما، حتی پول آب و برقشان را هم ندارند؛ محققان کشاورزی ما بیکارند؛ قطبهای تحقیقات کشاورزی در دانشگاههای شیراز، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه ابوریحان و مراکز دیگر داریم که تشنه این هستند کسی با آنها قرارداد ببندد. اینها توان انجام کارهایی به مراتب بزرگتر از این را دارند.
چرا باید با فرانسویها قراداد ببندند که تکنولوژی کشت گوجه را به ما بدهند؟ خجالت‌آور نیست؟ ما این تکنولوژی را داشتیم؛ محققین ما به‌راحتی می‌توانند محصولات ارگانیک تولید کنند؛ نمونه‌هایش را هم در بازار داریم؛ آن‌وقت اینها می‌خواهند از فرانسه این تکنولوژی را بگیرند. این تکنولوژی بهانه و پوششی برای توجیه واردات است؛ مگر ما توانش را نداشتیم که شما پول مملکت را به خارجیها دادید؟ غربیها بعد از تحریم روسیه محصولات کشاورزی‌شان روی دستشان مانده؛ دنبال کسی می‌گشتند که محصولشان را بخرد؛ دولت ما رفته از فرانسه محصول کشاورزی می‌خرد. گوشت، سبزیجات، لبنیات و سایر مواد غذایی اروپا، در اثر تحریم روسیه روی دستشان مانده است. ضمن اینکه به جهت سیاسی هم به ضرر ماست؛ آیا الآن که روسیه بر آنها سخت گرفته، نشان دادن چراغ سبز به اینها، دور زدن روسیه نیست و به ضرر ما تمام نمی‌شود؟
تسنیم : چه کسانی دنبال واردات هستند؟
طیفی در این دولت نفوذ کرده که حتی با دولتهای قبلی همفکر اینها هم تفاوت دارد. موضوع اضافه شدن دلالان مترف وارداتچی اقتصادی است.
تسنیم: از کجا به این مسأله رسیدید؟
نگاه کنید دیگر؛ هر گروه خارجی که می‌آید اول به اتاق بازرگانی می‌رود؛ آنجا برایش برنامه تعیین می‌کنند؛ نه در دولت. آن‌وقت رئیس اتاق بازرگانی مشاور دست اول رئیس جمهور می‌شود. یک منبع موثق می‌گفت یکی از مشاوران ارشد اقتصادی رئیس جمهور می‌گوید که در دولت جلسه می‌گیرند و نتیجه نمی‌گیرند؛ یعنی دولت هم در مورد اقتصاد سردرگم است. اینها نمی‌گذارند و کار خودشان را می‌کنند.
تسنیم: اینها چه کسانی هستند؟
ببینید؛ نسبت به قبل، طیفی به تیم دولت اضافه شده است؛ لیبرالهای اقتصاد خوانده‌ای که ریشه و نفعشان در واردات کالاست؛ نمایندگانشان هم در اتاق بازرگانی هستند؛ همین طیفی که بخش عمده و حتی باید گفت انحصار واردات کالا در کشور را در دست دارند. نفع اینها در واردات است؛ نمی‌خواهند ما محصول کشاورزی صادر کنیم.
** طرح «نکاشت» به‌وسیله همین افراد مطرح شد
تسنیم: آیا در نابود کردن تولید موفق هستند؟
هنوز موفق نشده‌اند؛ اما به‌شدت دنبالش هستند؛ سال گذشته مجلس، و سازمان تعاون روستایی این‌قدر به وزیر فشار آوردند تا اجازه ندهد مجوز واردات میوه برای شب عید داده شود. دست آخر نتیجه این شد که بالاخره با کلکهایی، با این توجیه که ما از قبل مجوز داشتیم وارد کردند؛ امسال هم دنبال این برنامه بودند که دیدید. اینها دنبال واردات هستند؛ خوب؛ برای اینکه واردات کنند باید تولید را به انحاء مختلف سرکوب کنند؛ مثلاً ابتدا با روشهای مختلف این تولید را قدغن می‌کنند. سال گذشته تا اوایل امسال قصد داشتند با اجرای طرح نکاشت، کشاورزی کشور را به افتضاح بکشند. حالا جالب است که این فردی که طرح نکاشت را پیشنهاد داد، برای اجرای این طرح نکاشت ابتدا از دشت ارومیه و زمینهای اطراف ارومیه شروع کرد.
تسنیم: کارشان در حوزه دریاچه ارومیه ایراد داشت؟
بنده محاسبه عددی کردم؛ همه محافل هم این محاسبه را دیدند؛ من نشان دادم این فرد می‌خواهد به این بهانه که آب کم است، به‌جای اینکه مشکل کشاورزان را حل کند، آنها را به دولت وابسته کند و بعد از نان خوردن بیندازد؛ در محاسبات ثابت کرده ام که بجای نکاشتن، اگر پولشان را صرف تجهیز مزارع به امکانات آبیاری نوین کنند نه تنها در هر هکتار سالانه 14 میلیون تومان ارزش افزوده ایجاد می کنند بلکه 11 میلیون تومان نیز در هزینه‌های دولت صرفه‌جویی می‌کنند. یعنی جمعاً در هر هکتار ادامه کشت و تولید 25 میلیون توان ارزش افزوده ایجاد می‌شود؛ بلکه با کاهش مصرف آب به یک سوم کمبود آب دریاچه نیز در مدت دو تا چهار سال ترمیم می‌شود. باید الگوی مصرف را اصلاح کنند.
تسنیم: دریاچه داشت خشک می‌شد؛ شاید واقعاً چاره‌ای نبود.
اصلاً این‌طور نیست؛ چون ما مصرف آب را می‌توانیم به یک‌سوم کاهش دهیم. خود وزیر نیرو اخیراً گفتند که راندمان «زیر سی درصد» است. یعنی ما با همین سطح از تولید با یک سوم و کمتر آب مصرفی می‌توانیم ادامه دهیم؛ و یا با آبی که الآن مصرف می‌کنیم، می‌توانیم تولید را به سه یا چهار برابر برسانیم. به‌جای اینکه بیایند مصرف آب را بهینه کنند، و با به‌کارگیری فناوری، مصرف آب را بهینه کنند، اصلاً مسأله را پاک کردند. تازه اگر متخصصین سر مزارع و زمینها نظارت کنند، خواهید دید که کارایی تولید دو برابر می‌شود. بارها گزارش شده که وقتی تأسیسات آبیاری نوین، در مزرعه به‌کار گرفته شد، و یک نظارت مختصر فنی هم انجام شده، کشاورز می‌گوید مصرف آب یک چهارم شده، و در عین حال تولید دو برابر شده است. یعنی بهره‌وری آب هشت برابر شده است؛ حالا من می‌گویم هشت برابر نشود؛ شش برابر و یا حتی چهار برابر هم مسأله ما را حل می‌کند. ببینید؛ اینها نمی‌خواهند کشاورزی رشد کند؛ می‌خواهند کشاورزی را نابود کنند.
** ما منابع برای سیر کردن سیصد میلیون نفر و بلکه بالاتر را داریم
تسنیم: تئوری‌پرداز اینها، که زمانی وزیر هم بوده، مصاحبه کرد و گفت ما فقط ظرفیت تولید غذای چهل میلیون نفر را داریم، درحالی که آقای اسکندری (وزیر کشاورزی دولت نهم) گفت که ما با همین منابع، ظرفیت تولید غذای 300 میلیون نفر را داریم.
عرض کردم جواب کاملاً شفاف و روشن است. به‌علاوه زمینهای قابل کشت ما تا 52 میلیون هکتار است. ما واقعاً می‌توانیم از این زمینهای منابع طبیعی، با کاشت درختان مثمر دیم، بهره‌برداری کنیم؛ هم جنگل به‌وجود بیاوریم، هم هوا را تلطیف کنیم و هم غذا تولید کنیم؛ برنامه و اقدام می‌خواهد.
تسنیم: برآوردی از میزان غذای قابل تولید دارید؟
برآورد آقای اسکندری درست است. ما منابع برای سیر کردن سیصد میلیون نفر و بلکه بالاتر را داریم. الآن در حدود 110میلیون تن تولید کشاورزی داریم. این مقدار با این تمهیداتی که عرض شد حتماً تا 400 میلیون تن هم می‌تواند افزایش پیدا کند. فقط کافی است که بهره‌وری منابع آب را اصلاح کنیم. ما با یک سوم از این آبی که الآن استفاده می‌کنیم، می‌توانیم تولید را دو برابر کنیم. کافی است با نظارت، فناوری را به مزرعه بیاوریم. کشاورزان ما سنتی کشت می‌کنند؛ غرقابی کشت می‌کنند؛ برداشت از آب بیش از حد است؛ هر برداشتی همراه با خودش تبخیر بیشتری دارد؛ کمتر برداشت کنیم؛ تبخیر هم با به‌کارگیری فناوری بومی پایین‌تر می‌آید.
** لزوم احیای آبخوان‌داری به‌جای سد
تسنیم: چطور می‌توانیم از تبخیر آب جلوگیری کنیم؟
طبق برآورد انجام شده نرخ تبخیر آب روی زمین، و پشت سدها حدود 16 درصد است. یعنی همیشه 16 درصد از آب روی زمین تبخیر می‌شود؛ پشت سدها آب تبخیر می‌شود و 16 درصد از آن هدر می‌رود. ولی با روشهای آبخیزداری و آبخوان‌داری نرخ تبخیر از «دو در ده هزار» تا حداکثر «2 درصد» متغیر است.
تسنیم: آیا جایی سراغ دارید که این طرح جواب داده باشد؟
جهاد سازندگی طرحهای آبخوان‌داری ارائه کرد. همین الآن هم طرح جامع دارد، ولی به جهاد سازندگی اعتبار نمی‌دهند. هر جا هم انجام شده، موفق بوده است. مثلاً طرح حومه فسا را ببینید؛ یک بیابان خشکیده‌ای که آب به صد متری زیر زمین رسیده بود، الآن یک جنگلی از درختان اکالیپتوس و درختان منطقه حاره شده است؛ در دهه 70 صدها کشاورز به مزرعه‌های خودشان برگشتند؛ گاهی بهره‌برداران سر تصاحب مجدد زمین اختلاف پیدا می‌کردند؛ با هم دعوا داشتند که اینجا زمین پدری من بوده و تو اشغال کرده‌ای! طرح آبخوان‌داری خیلی با برکت است.
اگر ما آبهای خروشانمان را مهار کنیم، هم خسارت سیلاب نخواهیم داد؛ و هم آن تهدید تبدیل به فرصت چندین برابر ارزش افزوده خواهد شد. این طرحها توسط مدیران جهادی پیاده شد، که در جهاد سازندگی مستقر بودند؛ دلسوز بودند؛ امثال اینها باید به داد کشاورزی، و مردم محروم و زحمتکش روستایی برسند.
تسنیم: آیا ارتباطی بین تراریخته و این طرح نکاشت می‌بینید؟
اینها که به دنبال تراریخته هستند اصطلاحاً از همان قماشند؛ همانهایی هستند که الگوی موفق جهاد سازندگی را از بین بردند؛ اینها جنایت کردند؛ اینها در خیانت بزرگ مجلس آن زمان مشارکت داشتند؛ همانها الآن به‌دنبال قدغن کردن کشاورزی هستند؛ همانها که طرح نکاشت دادند؛ البته موفق نشدند؛ طیف متخصصان دلسوز حوزه کشاورزی علیه‌شان بلند شدند؛ علیه اینها صحبت کردند و اینها نهایتاً عقب‌نشینی کردند. اکنون با رفقای دلال و وارد کننده خود طرح تولید و واردات تراریخته می‌دهند.
تسنیم: الآن این طرح نکاشت از دور خارج شده است؟
الآن خجالت می‌کشند اعلام کنند که حذف شده؛ البته هنوز در ذهنشان حذف نشده؛ در محافل نمی‌گویند، ولی اگر بتوانند باز مطرح می‌کنند.
این استاد دانشگاه در بخشهای بعدی مصاحبه، گوشه‌هایی دیگر از پشت پرده این اقدامات جهت‌دار را بیان می‌کند.
گفتگو از: رضا احسانی
انتهای پیام / *
