نگاهی به تلاش ارتش پاکستان برای بهبود روابط با کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای
ارتش پاکستان در تحولات اخیر منطقه نقش مهمی در سیاست خارجی این کشور ایفا کرده است و با تلاش بسیاری سعی دارد تا روابط با کشورهای فرامنطقه‌ای را نیز بهبود بخشد.
«فرحان مهدوی» خبرنگار پاکستانی در یادداشت ارسالی به دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم نوشت که ارتش پاکستان در چند سال گذشته نقش مهمی در سیاست خارجی این کشور ایفا کرده است و برای بهبود روابط اسلام‌آباد در سطح بین‌المللی تلاش میکند.
در حالی که پاکستان پس از روی‌کار آمدن دولت جدید «نواز شریف» در سال 2013 میلادی، با چالش‌های فراوان داخلی و خارجی روبرو بود اما با تلاش و همکاری دولت و ارتش این کشور موفقیت زیادی در برخی موارد به دست آورده است.
- مبارزه با تروریسم داخلی و فساد مالی:
تروریسم داخلی در پاکستان که از زمان حکومت «پرویز مشرف» رئیس جمهور و رئیس سابق ستاد ارتش این کشور بیشتر کلید خورده بود، علاوه بر در دوران پنج سال حکومت «آصف علی زرداری» رئیس جمهور سابق پاکستان، تاکنون نیز ادامه یافته است.
ارتش پاکستان پس از روی کارآمدن دولت جدید نواز شریف نخست وزیر این کشور در سال 2013 میلادی تصمیم گرفت تا علیه تروریست‌ها، افراط‌گراها و مافیای شهر کراچی عملیات اطلاعاتی انجام دهد تا چهره اسلام‌آباد در سطح داخلی و بین‌المللی بهبود یابد.
ارتش پاکستان علاوه بر این، برای آغاز عملیات گسترده نظامی علیه تروریست‌ها در مناطق قبایلی این کشور همکاری دولت نواز شریف را به دست آورد و در نتیجه در نیمه سال 2014 میلادی عملیاتی با نام «ضرب عضب» در «وزیرستان شمالی» را آغاز کرد که تاکنون نیز ادامه دارد.
هرچند که جامعه جهانی از عملیات نظامی ارتش پاکستان علیه تروریسم در این کشور تقدیر میکند اما عملیات تروریستی مانند حمله به تاسیسات دولتی و نظامی توسط گروه‌های تروریستی متوقف نشده است.
ارتش پاکستان روزهای گذشته در نخستین اقدام، هشت افسر ارشد این کشور از جمله رئیس نیروی مرزی سابق ایالت بلوچستان به اتهام فساد مالی را برکنار کرد.
با این حال، می‌شود گفت که تحقیقات در مورد فساد مالی که از چند دهه گذشته در پاکستان وجود داشت، با تلاش ارتش این کشور کلید خورده است.
- روابط با افغانستان:
ارتش پاکستان در دوران حکومت نواز شریف تلاش کرد روابط خود با افغانستان که پس از حادثه 11 سپتامبر و مداخله نیروهای آمریکا و ناتو تیره شده بود را بهبود بخشد.
برای چنین کاری، علاوه بر چندین دیدار مقامات دولتی و نظامی پاکستان از افغانستان، تفاهمنامه اطلاعاتی با کابل به امضا رسید و همچنین تلاش کرد مذاکرات روند صلح بین دولت و طالبان افغانستان را با همکاری چین و آمریکا برگزار کند.
ارتش پاکستان نخستین دور از مذاکرات روند صلح را با حضور مقامات کابل و برخی رهبران طالبان افغان در منطقه خوش آب وهوای «مری» در نزدیکی اسلام‌آباد برگزار کرد اما دور دوم این مذاکرات به دلیل انتشار خبر مرگ «ملا محمد عمر» رهبر سابق این گروه به تعویق افتاد.
در حالی که این روند مذاکرات تاکنون نتیجه قابل توجهی نداشته است و دولت کابل نیز انگشت اتهام به سوی مقامات این کشور گرفته اسما اما ارتش پاکستان اعلام کرده است که برای صلح در افغانستان تلاش خواهد کرد.
رئیس ستاد ارتش و نخست‌وزیر پاکستان چندی پیش در حالی برای تسریع مذاکرات صلح به قطر سفر کردند که دولت افغانستان دفتر سیاسی طالبان در دوحه را به رسمیت نمی‌شناسد.
تلاش‌های پاکستان در حال حاضر به دلیل آغاز حملات بهاری طالبان به تعویق افتاده است زیرا این گروه فصل گرم را فرصت مناسبی برای دستیابی به اهداف خود در افغانستان می‌داند و برای مذاکره با دولت کابل آماده نیست.
در حالی که ارتش پاکستان چندین بار به کابل اطمینان داده که در برقراری صلح در این کشور صادقانه عمل میکند اما اکنون باید منتظر ماند که آیا سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان تغییر کرده است یا خیر؟
- روابط با هند:
در حالی که نوازشریف نخست وزیر پاکستان به دلیل تجارت گسترده خود در هند خواستار روابط نزدیک و کاهش تنشهای مرزی با این کشور است اما به نظر می رسد که رویکرد ارتش پاکستان در این خصوص نیز نسبت به گذشته تغییر کرده است.
«ناصر جنجوعه» ژنرال بازنشسته و مشاور امنیت ملی پاکستان چندی پیش با همتای هندی خود در «بانکوک» محرمانه دیدار کرد و در مورد روابط دو کشور به بحث و گفت‌وگو پرداخت.
نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان پس از روی کار آمدن، برای شرکت در مراسم تحلیف «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند در سال 2013 میلادی به دهلی‌نو سفر کرد تا یخ در روابط این دو کشور را آب کند.
اما، این تلاش نواز شریف هدر رفت و دهلی‌نو مدتی بعد از این سفر نواز شریف، مذاکرات احتمالی با اسلام‌آباد را به دلیل دیدار مقامات دیپلماتیک پاکستان با رهبران «کشمیر» رد کرد.
مذاکرات صلح دهلی‌نو- اسلام‌آباد به دلایل مختلف مانند نقض آتش بس مرزی، وجود یا عدم وجود مسأله کشمیر در مذاکرات دوجانبه و حملات تروریستی، تاکنون به تعویق افتاده است.
نواز شریف چندی پیش در دیدار غیر رسمی دو دقیقه‌ای با همتای هندی خو در حاشیه کنفرانس «تغییرات اقلیمی» در فرانسه به توافق رسید تا روند مذاکرات صلح با هند ادامه یابد بنابراین، مقامات دهلی‌نو- اسلام‌آباد چندی پیش 15 ژانویه سالجاری میلادی را روز برگزاری مذاکرات در سطح معاونان وزرای امور خارجه دو کشور اعلام کردند.
اما، این روند مذاکرات نیز به دلیل حمله تروریستی به پایگاه نیروی هوایی هند در «پتهان کوت» منطقه مرزی این کشور با پاکستان به تعویق افتاد.
دهلی‌نو این مذاکرات را مشروط به عملیات جدی اسلام‌آباد علیه عاملان این حمله کرد.
با این حال، پاکستان در عوض، علاوه بر بازداشت «مسعود اظهر» سرکرده و بنیانگذار گروه ممنوع الفعالیت «جیش محمد» همراه با 13 حامی دیگرش، همه دفاتر این گروه در این کشور را تعطیل کرد.
این در حالی بود که دهلی‌نو گروه جیش محمد را مسئول حمله به پایگاه نیروی هوایی هند اعلام کرده بود.
«وکاس سوارپ» سخنگوی وزارت امور خارجه هند نیز گفته است که روند مذاکرات صلح بین دهلی‌نو – اسلام‌آباد در جریان است.
وی افزود: دولت هند از هرگونه همکاری برای مبارزه با تروریسم در منطقه استقبال میکند.
- روابط با روسیه:
ارتش پاکستان با در نظر گرفتن نزدیکی هند به آمریکا که با امضای توافقنامه هسته‌ای غیر نظامی این دو کشور مطرح شد، نگاه خود را بسوی رقیب طولانی مدت (روسیه) برگرداند.
ارتش پاکستان تلاش میکند در رقابت با رقیب اصلی خود (هند)، روابط خود با روسیه نزدیک‌تر کند.
فروش بالگرد نظامی و سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری در خط لوله گاز طبیعی، بزرگترین سرمایه‌گذاری روسیه در یک دهه گذشته در پاکستان است، بنابراین، نگاه ارتش پاکستان به سوی دشمن سابق متمایل شده و از متحد طولانی مدتش آمریکا، کمی دوری اختیار کرده است.
نخست وزیر پاکستان در دیدار اخیرش از روسیه، در حاشیه کنفرانس سازمان همکاریهای شانگهای با «ولادیمیرپوتین» رئیس جمهور این کشور ملاقات کرد و خواستار روابط چند وجهی متشکل از دفاع، تجارت و انرژی شد.
این تحولات نشان دهنده تغییر عمده‌ای برای روسیه و پاکستان در واکنش به تغییر جغرافیای سیاسی جاری در منطقه است.
به گفته مقامات آمریکا، بزرگترین دلیل رابطه جدید بین روسیه و پاکستان پیشنهاد خط لوله گاز 1100 کیلومتری است، که با همکاری شرکت دولتی «روستیک» روسیه ساخته خواهد شد.
مقام‌های مسکو و اسلام‌آباد همچنین در مورد تحویل چهار بالگرد (MI-35) و (سوخو-35) جنگنده نظامی این کشور به پاکستان در حال رایزنی هستند.
کمیته هماهنگی اقتصاد پارلمان پاکستان ماه گذشته استراتژی اجرای خط لوله گاز 1100 کیلومتری روسیه از شمال تا جنوب پاکستان را تصویب کرد.
- روابط با ایران و عربستان:
ارتش پاکستان همچنین روابط خود با ایران و عربستان را نیز در تحولات اخیر منطقه حفظ کرده است.
در حالی که نخست وزیر پاکستان از دوستان صمیمی و طولانی مدت عربستان است و در تحولات اخیر متمایل به همکاری بیشتر به این کشور بوده است اما به گفته کارشناسان ارتش پاکستان مانع نواز شریف در همکاریهای بیشتر اسلام آباد با ریاض شده است.
ارتش پاکستان درگام نخست با عدم شرکت در ائتلاف نظامی عربستان علیه یمن نشان داد که همواره برای راه حل مسایل جهان اسلام و کاهش تنش‌ها بین کشورهای اسلامی تلاش میکند.
پس از آغاز جنگ یمن و اعلام رسمی نخست وزیر پاکستان مبنی بر حمایت از عملیات کشورهای حوزه خلیج فارس علیه یمن، مخالفت احزاب سیاسی و مذهبی این کشور آغاز شد و به جز گروه‌های دیوبندی و وهابی، حتی یک گروه یا حزب دیگری در پاکستان از حملات عربستان علیه یمن حمایت نکرد.
ارتش پاکستان در این خصوص بیانیه رسمی صادر کرد که نیروی خود را هرگز به کشور دیگر بویژه برای جنگ علیه کشورهای مسلمان اعزام نخواهد کرد.
با این حال، پارلمان و سنای پاکستان اجلاس مشترک برگزار کردند و نمایندگان نیز در یک رای‌گیری با پیوستن به ائتلاف سعودی علیه یمن با اتفاق آرا مخالفت کردند و خواستار حل مسالمت‌آمیز تنش در این‌باره شدند.
این در حالی است که «انور قرقاش» وزیر امور خارجه امارات در انتقاد از تصمیم اخیر پارلمان پاکستان مبنی بر بی طرفی در جنگ علیه یمن، آن را تصمیمی متناقض و خطرناک توصیف کرد و گفت: ظاهرا اهمیت تهران برای پاکستان و ترکیه بالاتر از اهمیت کشورهای حوزه خلیج فارس برای آن است.
همچنین «احمد بن محمد الجروان» رئیس پارلمان عربستان نیز با ابراز نگرانی در مورد تصمیم پارلمان پاکستان اظهار داشت: تصمیم پارلمان این کشور مبنی بر عدم مداخله در جنگ یمن نگران کننده و مورد انتقاد حکومت عربستان است.
اما «چوهدری نثار علی خان» وزیر کشور پاکستان در واکنش به اظهارات تند وزیر امور خارجه امارات متحده عربی پاسخ داد که اسلام‌آباد بیانیه وزیر امور خارجه امارات در مورد تصویب پارلمان پاکستان برای بی‌طرفی این کشور در بحران یمن را محکوم میکند.
عربستان پس از آن، مقامات عالی خود از جمله وزیر امور مذهبی و امام جماعت کعبه را برای جلب حمایت مردم و دولت پاکستان در قبال جنگ یمن اعزام کرد اما با دستان خالی به کشورش بازگشتند.
عربستان همچنین با تشکیل ائتلاف جدید نظامی علیه تروریسم با حضور 34 کشور اسلامی نام پاکستان را نیز در این ائتلاف مطرح کرد.
وزارت امور خارجه پاکستان که نخستین روز شرکت بدون آگاهی کشورش در این ائتلاف را تعجب‌آور دانسته بود، روز دوم آن را تایید کرد اما از اعزام نیرو برای این ائتلاف عذرخواهی کرد.
عربستان پس از آن، مقامات خود را برای جلب حمایت رهبری سیاسی و نظامی پاکستان به اسلام‌آباد اعزام کرد.
«عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان در سفر به پاکستان، در حالی در گام نخست از فرودگاه برای دیدار با ژنرال «راحیل شریف» رئیس ستاد ارتش این کشور به دفتر وی رفت که در آستانه سفر، مردم پاکستان در محکومیت شهادت آیت الله النمر علیه عربستان تظاهرات برگزار کردند.
مقامات نظامی پاکستان مانند همواره به عربستان اطمینان دادند که در صورت تهدیدی برای تمامیت ارضی این کشور، واکنش نشان خواهد داد.
عربستان پس از بازگشت عادل الجبیر با دستان خالی از اسلام‌آباد، «محمد بن سلمان» وزیر دفاع خود را به پاکستان فرستاد اما دیدار وی نیز چندان موفقیت آمیز نبوده است.
با این حال، ارتش پاکستان تصمیم گرفت تا برای میانجیگری بین ریاض و تهران پیشقدم شود و نخست‌وزیر و رئیس ستاد ارتش پاکستان برای چنین هدف اول به ریاض و پس از آن، به تهران سفر کرد.
پاکستان پس از این دیدارها اعلام کرد که پاسخ مثبتی در مورد میانجیگری پاکستان از سوی ریاض و تهران دریافت کرده اما دولت عربستان با رد این اظهارات اسلام‌آباد، میانجیگری مقامات دولتی و نظامی پاکستان را بشدت رد کرد.
«خواجه محمد آصف» وزیر دفاع پاکستان پس از بازگشت نواز شریف و راحیل شریف از این دیدارها، باوجود گمانه زنی‌ها در منطقه در مورد ائتلاف نظامی جدید عربستان با حضور 34 کشور اسلامی گفت: پاکستان در هیچ صورت در ائتلاف نظامی علیه ایران شرکت نخواهد کرد.
وزیر دفاع پاکستان اظهار داشت: شیعه در پاکستان دومین بزرگترین قوم است بنابراین در ائتلاف نظامی علیه شیعیان شرکت نخواهد کرد.
خواجه آصف مدعی شد: «محمد علی جناح» بنیانگذار پاکستان نیز شیعه بود و همچنین بسیاری از شیعیان نقش مهمی در توسعه این کشور ایفا کرده‌اند.
وزیر دفاع پاکستان با اعتراف در مورد اختلافات در مکاتب مختلف مسلمانان جهان اسلام تاکید کرد: دولت پاکستان نگاه خود را بر گسترش هماهنگی مذهبی متمرکز کرده است.
آصف در سخنرانی 20 دقیقه ای خود چندین بار تکرار کرد که پاکستان ارتش خود را در ائتلاف نظامی علیه هیچ کشور اسلامی شامل نخواهد کرد.
به گفته کارشناسان پاکستانی، تصمیم‌های درست و مناسب ارتش پاکستان در تحولات اخیر منطقه در رابطه با سیاست خارجی این کشور که توسط مقامات ارتش گرفته شده است تلاش می‌شود تا چهره اسلام آباد در سطح داخلی و بین المللی بهبود یابد.
کارشناسان بر این باورند که یکی از دلایل مهم چنین سیاست‌های خارجی پاکستان مربوط به ژنرال راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان می‌شود که از یک خانواده شهید و سرشناس این کشور است.
راحیل شریف برادر کوچک سرگرد «شبیر شریف» و خواهر زاده سرگرد «عزیز بهتی» است که در جنگ هند در سال 1971 و 1965 میلادی کشته شدند و بزرگترین مدال نظامی پاکستان با نام «نشان حیدر» را دریافت کردند.
ژنرال راحیل شریف به همین خاطر نمی‌خواهد آسیبی به موقعیت خانوادگی‌اش در پاکستان برسد.
انتهای پیام/.
