کولفرخ ایذه، آمفی‌تئاتری کهن‌تر از سازه‌های یونانی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، این مراسم که شب گذشته در تالار مشاهیر تئاتر شهر با حضور جمعی از هنرمندان تئاتر و فرهیختگان حوزه تاریخ و باستان‌شناسی همچون مهدی شفیعی، سید احمد محیط طباطبایی، قطب الدین صادقی، ولی الله شجاع‌پوریان، سعید اسدی، ارمغان بهداروند برگزار می‌شد، سخنرانان به مسائلی چون تعاریف جدید از موزه و خاستگاه نمایش در آیین اشاره کردند.

اردشیر صالحپور، نویسنده کتاب «نارسینا» با اذعان بر اینکه کتاب دو وجه تئاتریکال و باستان‌شناسانه دارد، سعی اثر خود را داشتن نگاهی تئاتری و نمایشی به سنگ‌نگاره‌های کولفرخ برشمرد و گفت: «این آثار قدمتی بیش از درام یونانی دارند و این سنگ مدرکی است که تئاتر خیابانی و کارناوالی و دسته‌روی از دوران عیلامی‌ها در ایران وجود داشته است و این مدارک به ما کمک بسیاری خواهد کرد.

این استاد دانشگاه بخش عمده‌ای از زمان سخنرانی خود را به نمایش دادن تصاویری از سنگ‌نگاره و فضای مذهبی عیلامیان در کولفرخ اختصاص داد و به شکل مبسوط شرحی بر آثار موجود در این دشت ارائه کرد.

از قهرمانان اصولگرای تراژدی تا هخامنشیان امپریالیست

قطب الدین صادقی در سخنان خود با تاکید بر اینکه ایذه تنها جایی در ایران است که بدان سفر نکرده است و از این مساله ابراز ناراحتی کرد، از تاثیرگیری عیلامی‌ها از سومر سخن گفت و تاکید کرد عیلامی‌ها در دوران دول مادی و هخامنشی به عنوان ساتراپی مهم، بزرگ بوده‌اند و محو نشده‌ بودند.

وی با اشاره بر اینکه هنر به خودی خود مستقل نبوده است آن را در سه ساحت ارتزاق، دین و شاه بازتعریف کرد که در آن هنرمند کارش در خدمت ارتزاق بوده است و پرداخت به دین به اثرش مشروعیت می‌بخشیده است. وی در گوشه‌ای از صحبتهایش گفت نام هنرمندان در هیچ کجا نیست انگار آنها اصلاً وجود نداشته‌اند.

این استاد تئاتر در یک اظهارنظر جالب توجه نسبت به دولت هخامنشیان، با اشاره بر اینکه در دولت شهرهای بین النهرینی شاه خود را خدا می‌خواند و دوره هخامنشی را یک نقطه عطف خواند و تاکید کرد هنر هخامنشی طبقاتی، ضدمردمی و در راستای امپریالیسم هخامنشی است.

صادقی تصریح کرد هخامنشیان جنگ‌جو و جنگ‌طلب بودند و تمام جنگ‌ها را خودشان برای جهان‌گشایی آغاز کردند و نقوش تخت جمشید هم بیانگیر این است که در این دوره مردم بی‌ارزش بوده‌اند؛ هرچند می‌دانم که پان ایرانیسم‌ها از این حرف‌های من خوش‌شان نمی‌آید.

کارگردان مکبث با بیان این نکته که هنرهای سنتی تا پیش از هنر مدرن، بر وحدت تاکید داشته است اصول فرهنگی جامعه بر آن استوار شده است، هنر مدرن را فاقد این المان خواند.

وی در یک اظهار نظر جالب دیگر تمام قهرمانان تراژدی را اصولگرا معرفی کرد و با مثال آوردن آنتیگونه و مده‌آ، آنان را  سازش‌پذیر توصیف کرد و در مخالفت نگاه صالحپور مبنی بر خوانش تراژیک از این نگاره‌ها اظهار داشت ما در این سنگ‌نگاره‌های عیلامی نشانی از شخصیت معترض به سیستم اخلاقی گذشته دیده نمی‌شود؛ بلکه همه افراد در یک راستا هستند.

صادقی تاکید کرد این نوع آثار  چیزی برای تئاترمان ندارد؛ بلکه می‌تواند با تکیه بر آن قصه‌ای نو استخراج کرد و نمایشی آیینی با الهام از آن خلق کرد که «برای خودمان باشد نه تقلیدی درجه هجدهم از آمریکاییها».

دیواره‌های [کولفرخ] ایذه یک رسانه‌ است

احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌ها در این نشست با بیان آنکه موزه تنها فضایی بسته برای نمایش دادن دستاوردهای بشری یا طبیعت نیست، تاکید کرد موزه می‌تواند معنای وسیعی داشته باشد تا بتوان به واسطه آن گذشته خود را بشناسیم.

وی با اشاره به مفهوم فضای باز موزه‌ای، گفت: در منظر تاریخی - فرهنگی آنچه اهمیت دارد، حفظ محیط و رد پایی است که انسان در یک فضای تاریخی از خود به جای گذاشته است. در واقع خود انسان اهمیت ندارد و آنچه مهم است محیطی است که انسان آن را آفریده است. هسته طبع منطقه کولفرح یک موزه تاریخی است که ما را با یک دوره مهم تاریخی آشنا می‌کند.

رئیس کمیته ملی موزه‌ها در صحبت‌هایش دیواره‌های ایذه را یک رسانه‌ معرفی کرد که در آن عیلامی‌ها عقاید خود را برای آیندگان به جا گذاشته‌اند. وی فضای باز و محصور از سه سوی دشت کولفرخ را فضایی تئاتریکال دانست که برای اعمال و مناسک آیینی محلی مناسب به حساب می‌آمده است و شبیه به آن چیزی است که در تخت‌جمشید شاهد هستیم.

وی تصریح کرد اردشیر صالحپور نشان داده است نقش نگاره مشهور کولفرخ همانند یک کارناوال نمایشی است و کتاب «نارسینا» به این اثر نگاهی دراماتیک و آیینی داشته است.

ولی‌الله شجاع‌پوریان در این نشست با بیان خاطره‌ای از یک هیأت اسپانیایی و قیاس صنعت توریسم اسپانیا و ایران تاکید کرد اسپانیا در نبود نفت با توریسم درآمدزایی می‌کند و از فقدان چنین نگاهی در ایران تاسف خورد.

عضو شورای شهر تهران با بیان این نکته که میراث فرهنگی و نگاه به آن نسبت به سالهای پیش از انقلاب پیشرفت داشته است، گفت: «در اوایل انقلاب به میراث فرهنگی مانند آثار به جا مانده از طاغوت نگریسته می‌شد؛ اما در حال حاضر این نگاه اصلاح شده است.»

نارسینا (کولفرح): نیایشگاه باستانی عیلام نو به قلم اردشیر صالحپور توسط نشر الیما به قیمت 200000 ریال منتشر شده است.

انتهای پیام/