آیین‌های ماه مبارک رمضان در استان آذربایجان غربی
ماه مبارک رمضان در نزد مردم آذربایجان غربی اوروجلوق آیی نام دارد که معنی تحت الفظی آن ماه روزه‌داری می‌شود و دادن افطاری‌های جمعی برای مستمندان نیز هنوز در سطح برخی از مساجد شهری و روستایی استان در شبهای ماه رمضان مرسوم است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، در بین مردم آذربایجان غربی به دلیل اینکه ماه رمضان، ماه نزدیک شدن بیشتر به خداوند تعالی است، از منزلت و احترام خاصی برخوردار است.
در اعتقاد مردم آذربایجان غربی اعم از شیعه و سنی، رمضان ماه نیایش و دعا، ماه عبادت و رستگار شدن و ماه رحمت خداوندی است که از آن به "بهترین ماه‌ها" یاد می‌کنند. در آذربایجان غربی مردم بنا به سنتی دیرین، روزه گرفتن را از چند روز مانده به آغاز این ماه شروع می‌کنند.
استقبال از ماه رمضان، امروزه نیز در بین شیعیان و اهل تسنن مرسوم است به طوری که برخی از مؤمنین از چند روز مانده به شروع ماه رمضان روزه‌داری را آغاز می‌کنند.
حتی هنوز هم می‌توان مومنانی را دید که با قصد و نیت قرب به خدا، سه ماه متوالی رجب، شعبان و رمضان را روزه‌دار هستند.
اما آنچه مربوط به آداب و رسوم خاص ماه رمضان است، با شروع این ماه پر برکت و اعلام روز ورود به ماه ضیافت‌الله شروع می‌شود.
در شب آغاز ماه رمضان در گذشته‌های نه چندان دور رویت هلال ماه در شهرها و روستاهای استان با آیین خاص و آداب ویژه‌ای همراه بوده است.
اکثر اهالی در آذربایجان غربی در گذشته برای این منظور در روزهای پایانی ماه شعبان و برای رویت هلال ماه به پشت بام‌های منازل می‌رفتند و با مشاهده هلال ماه با ذکر صلوات و دعاخوانی ورود به این ماه را به همدیگر تبریک می‌گفتند.
گاهی بزرگترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مؤمن و نمازخوان نگاه می‌کردند.
یا نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل‌محمد(ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یک رسم در بین پیرمردان مناطق روستایی استان مرسوم است.
این اعتقاد که باید در ماه رمضان دل مؤمن همچون آیینه صاف و روشن باشد و از ناپاکی‌ها صیقل یابد. پیرمردان برای این منظور همواره آیینه کوچکی در درون جیب خود داشتند و بعد از اینکه خود به رویت آیینه می‌پرداختند، با فرستادن صلوات چندین بار آئینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخاندند.
در روستاهای آذربایجان غربی زنان روستایی در ماه رمضان مانند عید نوروز اقدام به غبارگیری از منازل می‌کردند. زنان مؤمنه بر این اعتقاد بودند خانه‌ای که برای شروع ماه رمضان پاک و تمیز نباشد خیر و برکت ماه مهمانی خدا از آن گریزان می‌شود.
همچنین زنان روستایی در آستانه ماه رمضان، انواع خوراکی‌ها و حلوا و شیرینی‌ها را برای اهل خانه و مهمانان خود آماده می‌کردند. حلوای ماه رمضان در بین مردم روستایی به " ترَه حالواسی " مشهور است.
پختن نوعی نان محلی با عنوان "یاغلی فتیر" یا (ارده) نیز در ماه رمضان در بین خانواده‌های روستایی آذربایجان غربی رواج دارد. این نان علاوه بر مصرف در سر سفره خانواده‌ها، به نیت نذری و هدیه به همدیگر داده می‌شد و معتقد بودند کسی که از این نان بخورد در طول روز گرسنه نمی‌شود.
در روستاهای استان در ماه رمضان، وسیله آگاه شدن مردم از اوقات شرعی، عمدتاً به وسیله موذن‌های روستایی، حرکت ستارگان و بالاخره بانگ صبحگاهی خروسهای محلی بوده است. در بین عامه مردم، زمان سحری خوردن در بین مردم منطقه به "اوباش دان لیق " مشهور است که در ایام گذشته مؤذن روستایی بر پشت بام‌های منازل یا مساجد روستایی، با صدایی بلند و گفتن مناجات وقت سحری را اعلام می‌داشتند.
ماه رمضان در آذربایجان غربی هنوز هم ماه احسان و اطعام و صله رحم است اکثر خانواده‌ها سعی می‌کنند حداقل برای یکبار در طول این ماه برایماه رمضان در آذربایجان غربی هنوز هم ماه احسان و اطعام و صله رحم است اکثر خانواده‌ها سعی می‌کنند حداقل برای یکبار در طول این ماه برای افراد فامیل و نزدیکان افطاری بدهند.
دادن افطاری‌های جمعی برای مستمندان نیز هنوز هم، در سطح برخی از مساجد شهری و روستایی استان در شبهای ماه رمضان مرسوم است.
خواندن نماز و عبادت در ماه رمضان، در سطح مساجد آذربایجان بعد از افطار در شهرها و روستاهای آذربایجان غربی، جذبه و حال و هوای دیگری دارد چنان که شور و حال حضور مردم در آیین‌های عبادی مساجد، در شبهای قدر به اوج می‌رسد.
یکی از آیین‌هایی که در مساجد انجام می‌گرفت و هم‌اکنون نیز در برخی از مناطق به عنوان یک رسم باقی مانده است دوختن کیسه‌های پول است. در آخرین جمعه ماه رمضان، هر یک از زنان و دختران یک تکه پارچه نو و پاک را با خود به مسجد می‌برند کیسه کوچکی را برای خود می‌دوزند و تعدادی سکه پول به عنوان " کیسه دیبی" (ته‌کیسه) داخل آن می‌اندازند که مایه برکت است.
آخرین روز ماه رمضان که در بین مردم آذربایجان غربی به "عارافات آخشامی" مشهور است. روز زیارت اهل قبور و تهیه لوازم عید فطر است. مردم روستاهای ارومیه و شهرهای دیگر آذربایجان غربی در روز عرفه به طور دسته جمعی به زیارت اهل قبور می‌روند و حلوا یا خرما و نقلی که با خود آورده‌اند در بین مردم احسان می‌کنند.
قبرها را می‌شویند و برای آمرزش روح مردگان خود قرآن تلاوت می‌کنند و فاتحه‌ای می‌خوانند.
روز عرفه نیز بزرگ خانواده خانواده با محاسبه میزان فطریه افراد آن را از قوت سالانه یا از درامد خود جدا کرده و به مستمندان می‌دهند.
اگر هم فردی توان ارائه فطریه را در همان روزها نداشته باشد جنس گران‌بهایی را ضامن کرده و کنار می‌گذار تا پس از جبران فطریه آن را آزاد کند.
بعد از اعلام عید مؤمنین برای به‌جا آوردن نماز عید در مساجد جمع می‌شوند و پس از آن به دیدار و فاتحه خوانی خانواده‌هایی می‌روند که به تازگی عزیزی را از دست داده و به اصطلاح (قره بایرام) نوعیدشان است.
پس این دیدار از بزرگان فامیل و تبریک عید و صرف نهار در منزل ایشان از دیگر رسوم مردم آذربایجان غربی است.
نویسنده: حسن سپهرفر
انتهای پیام/
