دریافت «حقوقهای نجومی» حاصل تربیت غیرمسجدی/ نقش مدیران مدارس و روحانیون در «تربیت انقلابی دانشآموزان»
یک کارشناس مسائل تربیتی گفت: اگر مشکل تربیت صحیح اسلامی و مسجدی در مدارس نهادینه می‌شد و از همان ابتدا مساجد در این امر دخیل می‌شدند، امروز شاهد دریافت حقوقهای نجومی و عدم شرمندگی دریافت‌کنندگان این حقوقها از دریافتش نبودیم.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ یکی از مطالبات مقام معظم رهبری در «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» ارتباط بین مدرسه و مسجد است در حالی که شواهد و قرائن نشان می‌دهد که در حال حاضر تمام تمرکز آموزش و پرورش کشور بر امر تعلیم متمرکز شده است.
مدرسه، فضایی است که هر فردی ناگزیر پا در آن می‌گذارد، جایی که قرار است تعلیم و تربیت را به کودکان ما بیاموزد، شواهد نشان می دهد که آموزش پرورش ما در امر تعلیم علوم مختلف، موفق عمل کرده اما جای سؤال است که آیا به همان اندازه که به تعلیم توجه می‌شود به تربیت هم توجه می‌شود یا خیر؟ با گذری در اکثر مدارس به‌خوبی این موضوع را متوجه می‌شویم که اکثر دانشآموزان، معلمان، مدیران و حتی والدین دغدغه اصلی‌شان بحث پیشرفت تحصیلی است و موضوع تربیت در رتبه بعدی قرار دارد.
محقق شدن تربیت اسلامی، مسئله‌ای است که تنها با آموزش صرف در نهادهای آموزشی اتفاق نمی‌افتد بلکه نیازمند برخورداری فرزند و دانش‌آموز از روح و فرهنگ اصیل دینی است و این مهم جز با پیوند مسجد و مدرسه حاصل نمی‌شود، در این رابطه شاید یک مسئله مهم تعارض موجود در شیوه‌های تربیتی مدارس با مساجد باشد.
شاید بتوان گفت نزدیک‌ترین فضا به این جریان و پاسخ به این سؤالات "مسجد" باشد؛ مسجد جایی است که بر خلاف مدرسه منوط به گذارندن سال تحصیلی در سه یا چهار سال نیست بلکه مسجد می‌تواند فضایی باشد که یک فرد از کودکی تا میانسالی و حتی پیری در آنجا تربیت شود و سهمی را در آنجا داشته باشد؛ به این ترتیب، مسجد فضایی است که روح معنویت و زمینه تربیت در آنجا به خوبی فراهم است.
برای پاسخ به سؤالاتی نظیر اینکه چگونه باید ارتباط بین مدرسه و مسجد را ایجاد کرد؟ آیا چنین امری ممکن است و تا چه حد دوام خواهد داشت؟ میهمان "حجت‌الاسلام علیرضا خدایی" از فعالان فرهنگی، کارشناس حوزه مسائل تربیتی بودیم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم می‌شود:
تسنیم: به عنوان سؤال نخست؛ با توجه به تاکید مقام معظم رهبری برای ایجاد «روحیه انقلابی» در دانشآموزان که در سند تحول آموزش و پرورش نیز مورد تاکید واقع شده، چگونه می‌توان این روحیه انقلابی را در دانشآموزان به وجود آورد؟
روحیه انقلابی یک سری مولفه و ملاکها دارد که در ابتدا باید این موارد مشخص شود تا بتوانیم روحیه انقلابی را تقویت کنیم؛ طبق بخشی از آیه 29 سوره فتح «مُحَمَّدٌ رَسُولُ‌اللّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الْکُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّهِ وَ رِضْواناً» ایمان راسخ مذهبی داشتن، رأفت و مهربانی بین مؤمنان و انقلابیها، خصومت با کفار و دشمنان است؛ حال اگر بخواهیم این روحیه انقلابی را طبق قرآن در دانش آموزان تقویت کنیم باید سه کار را انجام دهیم، در مرحله اول باید تقویت ایمان مذهبی در دانش‌آموز مانند انجام کارهایی مثل اقامه نمازهای جماعت در مدرسه، برگزاری منظم و مستمر زیارت عاشورا، برگزاری مسابقات قرآنی در مدرسه و ... مدنظر باشد.
دومین موردی که در تقویت روحیه انقلابی در دانشآموزان موثر است، معرفی و شناساندن دشمن و خباثتش است؛ این مورد را من در مدرسه امتحان کردم و بسیار توسط دانشآموزان مورد استقبال قرار گرفت.
سومین راه تاثیرگذار در انقلابی‌کردن دانشآموزان، شناساندن انقلابیها و مجاهدان از صدر اسلام تا حال حاضر است؛ اگر بخواهیم صدر اسلام را مثال بزنیم، افرادی که در کنار پیامبر بصیرانه به مبارزه پرداختند و از راه اصلی ایشان منحرف نشدند، نهایت انقلابی‌گری را انجام دادند و اگر هم به تاریخ خودمان توجه کنیم، شهدای دفاع مقدس، شهدای انقلاب و در این اواخر هم شهدای مدافع حرم نمونه بارز انقلابیها هستند؛ در نتیجه این سه عنصر، روحیه انقلابی را در دانش‌آموز تقویت می‌کند.
تسنیم: در سیستم آموزش و پرورش ما، چه میزان به تربیت دانشآموزان از لحاظ انقلابی و اسلامی توجه شده است؟
اگر تربیت و تهذیب آنچنان که باید وجود می‌داشت، الان وضعیت جامعه ما اینگونه نبود؛ این یعنی اینکه در کار تربیت کم‌کاری شده است، بحث تربیت و تهذیب به میزانی اهمیت دارد که حتی در حوزه علمیه در کنار سایر درس‌ها، درس اخلاق وجود دارد تا طلبه‌ها از لحاظ اخلاقی هم رشد کنند.
نهایت چیزی که در مدارس با دانشآموزان کار می‌شود، درس دینی، قرآن و جدیدا هم درس سبک زندگی است اما میزان حجم این کلاسها بسیار کم است و اصلا قابل مقایسه با حجم سایر کلاسهای درسی نیست و حال چرا چنین وضعیتی به وجود آمده است به دلایل مختلفی بستگی دارد؛ یکی از این عوامل این است که تربیت یک امر تخصصی است، افرادی باید کار تربیت و تهذیب را انجام دهند که در این امر تخصص داشته باشند البته به این معنا نیست که معلمان دینی و قرآن ما مهارت ندارند؛ این بزرگواران عزیزانی هستند که در امور معنوی و مذهبی مطالعاتی داشته‌اند اما برای بحث تربیت کافی نیست.
نکته قابل توجه این مطلب است که در دانشگاههای تربیت معلم ما رشته‌ای تخصصی به عنوان رشته تربیت و تهذیب نداریم و این همان ضعفی است که ما شاهد اثراتش در مدارس هستیم.
دومین مسئله این مورد است که تربیت امری درونی است؛ تا یک معلم تربیتی خودش عامل نباشد، نمی‌تواند روی دانش‌آموزش تاثیر بگذارد، اگر خودم اهل نماز اول وقت نباشم، نمی‌توانم به دانش‌آموزم بگویم نماز اول وقت بخواند، این مسئله به قدری مهم است که در آن داستان معروف رسول‌الله، روزی که خودشان خرما خورده بودند، گفتند نمی‌توانم به فرزند آن زن تذکر بدهم که خرما نخورد.
اما مهم‌ترین عامل عدم اثرگذاری در تربیت دانشآموزان این است که کار تربیت یک امر مستمر و دائمی است، اگر آرمان ما این است که دانش‌آموز انقلابی تربیت شود باید معلم تربیتی هر روز با او در ارتباط باشد.
معلمان دینی و قرآن در هفته یک جلسه با دانش‌آموز کلاس دارند که به طور قطع نمی‌تواند اثرگذاری لازم را داشته باشد، این ضعفی است که در سیستم آموزش و پرورش ما وجود دارد؛ باید کلمه پرورش را از وزارت آموزش و پرورش حذف کنیم چون اصلا سیستم آموزشی ما گنجایش این را ندارد که پرورش به معنای واقعی در آن صورت گیرد؛ خیلی واضح است معلمی که هفته یک جلسه با دانش‌آموز کلاس دارد با 50 دقیقه وقت در هفته نمی‌تواند مسائل تربیتی را در وجود دانش‌آموز رسوخ بدهد.
تسنیم: نقش ارگانهای انقلابی در زمینه تربیت صحیح و انقلابی دانشآموزان چیست؟
چهار گروه می‌توانند در زمینه تربیت دانشآموزان اثرگذار باشند؛ موسسات علمی و دانشگاهی کشور می‌توانند با یک برنامه‌ریزی صحیح در مدارس حضور پیدا کنند و از پیشرفتهای علمی کشور برای دانشآموزان بگویند و این موضوع را مطرح کنند که در چه شرایط سختی به این موفقیتها رسیدند.
گروه بعدی که حضورشان در مدرسه مفید است حضور اشخاصی از ارگانهای نظامی است که از پیشرفتهای نظامی و از تحریکات و اقدامات دشمن در اطراف کشور بگویند که چگونه تهدیدهایشان را خنثی کرده‌اند.
سومین گروه تاثیرگذار در تربیت دانشآموزان حضور مجاهدان و رزمندگان دفاع مقدس و مدافع حرم در مدارس است که ایثارها و فداکاری‌هایی که اتفاق افتاده را بیان‌کنند چون این کار موجب می‌شود قلوب دانشآموزان منقلب شود.
چهارمین گروه تاثیرگذار، حوزه‌های علمیه هستند که موظف‌اند طلبه‌هایی تربیت کنند تا در مدارس به‌صورت منظم حضور داشته باشند نه به‌صورت دوره‌های کوتاهی که در ایام خاص مانند محرم حضور پیدا می‌کنند و اثرات مقطعی می‌گذارند؛ حضور مستمر روحانیونی که به طور تخصصی در زمینه تربیت شده‌اند، باعث می‌شود دانشآموزان دغدغه‌هایی با آنها در میان بگذارند.
تسنیم: ارتباط مسجد با مدرسه چرا اهمیت دارد و چه موانعی برای ایجاد این ارتباط وجود دارد؟
اگر مسجدی دو خصوصیت داشته باشد، می‌تواند در امر تربیت دانشآموزان موثر باشد؛ نخستین خصوصیت نیاز به امام جماعتی فعال در مساجد است که در ارتباط‌گیری با دانش‌آموز مهارت داشته باشد؛ دومین خصوصیت یک تیم جوان و توانا است که بتواند در تربیت دانشآموزان مهارت داشته باشد و در نهایت مدیر مدرسه‌ای که خواستار ارتباط با مسجد باشد.
اگر مشکل تربیت صحیح اسلامی و مسجدی در مدارس نهادینه می‌شد و از همان ابتدا مساجد در این امر دخیل می‌شدند، امروز شاهد دریافت حقوقهای نجومی و عدم شرمندگی دریافت‌کنندگان این حقوقها از دریافتش نبودیم.
تسنیم: در صورت امکان به چند فعالیت ثمربخش مدرسه با مسجد اشاره کنید؟
حضور امام جماعت و صحبتهای وی برای دانشآموزان با معرفی خود و مسجد، می‌تواند اثر خوبی برای دانشآموزان داشته باشد حتی حضور چند ساعته امام جماعت در مدرسه و برقراری رابطه دوستی با دانشآموزان با توجه به مخاطب‌شناسی امام جماعت، قطعا در ادامه‌دار شدن این ارتباط در فضای مسجد مؤثر خواهد بود و این از شیوه‌های جذب دانشآموزان به فضای مسجد است.
فعالیت بعدی برگزاری اردو با همکاری مساجد است که می‌تواند با استفاده از ارتباطات خود برنامه‌های اردویی مدرسه را برنامه‌ریزی کرده و این مسجد باشد که دانشآموزان را به اردوهای مختلف سیاحتی ـ زیارتی ببرد.
یکی دیگر از فعالیتهای ثمربخش این است که تدریس برخی از دروس را به عهده امام جماعت بگذاریم یا حتی برخی از ساعات یک کلاس را در اختیار ایشان قرار دهیم البته به این شرط که امام جماعت به مباحث کلاس‌داری و توانایی برقراری ارتباط با دانشآموزان تسلط داشته باشد.
برپایی مسابقات مختلف از طرف مسجد در مدارس از قبیل کتابخوانی، حفظ قرآن، نقاشی و ... که مورد استقبال دانشآموزان قرار گیرد و در نهایت برای اختتامیه و اهداء جوایز برنامه در مسجد برگزار شود.
تسنیم: چرا در برخی از موارد مدیران مدارس نسبت به حضور در مسجد یا آمدن امام جماعت یا یک روحانی به مدرسه مقاومت می‌کنند؟
بعضی از مدیران اعتقادی به چنین ارتباط و مسئله‌ای ندارند که مسجد و مدرسه با هم در ارتباط باشند که البته تعدادشان کم است؛ برخی دیگر از مدیران هم نگران از بین رفتن فضای روتین حاکم بر مدرسه هستند به این معنی که ارتباط با مسجد باعث افزایش تحرک و تغییر در برنامه معمولی مدرسه است و نکته دیگر عدم اطلاع مدیران از وجود مساجد خوب و هدفمند است.
تسنیم: چه اشکالاتی در سیستم آموزشی حاکم بر کشور می‌بینید؟
سیستم آموزشی حاکم در گذشته 3-3-5 بود و لازم به ذکر است که این سیستم از جهاتی خود را کارآمدتر نشان داد چون در این سیستم دانش‌آموز وقتی به سن "تمیز" می‌رسید یعنی خوب را از بد می‌تواند تشخیص دهد، در مقطع پنجم ابتدایی خواهد بود و بعد وارد راهنمایی می‌شد همچنین وقتی پا به سن بلوغ می‌گذاشت به مقطع دبیرستان راه می‌یافت؛ فضای دبیرستان کسانی هستند که به سن بلوغ رسیده‌اند و فضای راهنمایی کسانی هستند که "ممیز" شده‌اند.
این سیستم 3-3-6 همه این موارد را بهم ریخت به طور مثال در یک مدرسه شما یک دانش‌آموز در کلاس هفتم ابتدایی دارید که تازه قدم در سن بلوغ گذاشته است و در همان مدرسه دانش‌آموزی در کلاس نهم دارید که کاملا بلوغ را رد کرده است و طبیعتا این دو اصلا باهم هماهنگ نیستند که نشان دهنده عدم کارشناسی بودن این طرح است.
یک معضل دیگری هم وجود دارد که مربوط به معلمان است؛ برخی از معلمان پایه ششم کسانی بودند که با چند ساعت آموزش در ماه شروع به تدریس در پایه ششم کردند.
انتهای پیام/
