شرایط انتخاب رشته تحصیلی موفق؛ فریب تب جامعه را نخورید/امتیازبندی برای ورود به رشتهها
معاون دفترمشاوره وزارت آموزشوپرورش گفت: برای موفقیت در انتخاب رشته تحصیلی بایدمجموعه عوامل را در نظر گرفت اما هماکنون صرفاً استعداد و رغبت مدنظر است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم،انتخاب رشته تحصیلی دانشآموزان پایه نهم از شنبه 19 تیر آغاز شده است و براین اساس دانشآموزان دو هفته فرصت دارند تا با مراجعه به مدارس و راهنمایی مشاوران، رشته تحصیلی خود را انتخاب و فرآیند ثبتنام در پایه دهم را انجام دهند.
انتخاب رشته تحصیلی یکی از مهمترین مراحل زندگی هر دانشآموز است چرا که روند ورود به دانشگاه و بازار کار در گروی این انتخاب است به همین دلیل داشتن آگاهی برای یک انتخاب صحیح بسیار مهم است.
آموزشوپرورش از خانوادهها درخواست کرده است تا از دریافت مشاوره توسط افراد غیرمتخصص خودداری کنند چرا که تمام جوانب از سوی مشاور مدرسه به آنها ارائه میشود. مشاوران مدارس از تاریخ 19 تیر به مدت دو هفته در مدارس حاضر هستند تا راهنماییهای لازم را برای انتخاب رشته به دانش آموزان ارائه کنند.
صرف نظر از علاقه و عملکرد تحصیلی، شاخصهای دیگری در انتخاب صحیح رشته تحصیلی تأثیرگذار هستند و دانشآموز زمانی میتواند یک انتخاب صحیح داشته باشد که علاوه بر این مسائل به واقعیتهای بازار کار و آینده شغلی رشته تحصیلی انتخابی نیز توجه داشته باشد.
برای اطلاع رسانی به خانوادهها درخصوص معیارهای انتخاب رشته تحصیلی موفق با محمد مصطفوی معاون اداره کل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش به گفتوگو نشستیم.
** تسنیم: انتخاب رشته دانشآموزان امسال در پایان پایه نهم انجام میشود،دلیل این تغییر رویکرد آموزشوپرورش چیست و در روند جدید هدایت تحصیلی چه تغییراتی ایجاد شده است؟
**مصطفوی: با توجه به سند تحول بنیادین که در آن به صورت مشخص اعلام شد انتخاب رشته تحصیلی دانشآموزان باید در پایان دوره متوسطه اول و سال نهم انجام شود و در برنامه درسی ملی درراهکار 5 و ماده 13 این موضوع تشریح شده است، این تغییر رویکرد انجام شد و پس از 23 سال مجدد هدایت تحصیلی در پایه نهم انجام میشود.
فلسفه دوره متوسطه اول آشناسازی دانشآموز با استعداد، رغبت، توانمندی، شخصیت خود، شناخت محیط و دستیابی به هویت اولیه است. هویت یعنی دانشآموز بتواند درباره خود طرح ریزی اولیه شناختی داشته باشد تا بداند کیست و چه استعدادهایی داشته و چگونه میتواند با محیط به تعامل بپردازد که هم خود و هم جامعه احساس رضایت کنند.
انتقال موضوع هدایت تحصیلی به دوره متوسطه اول در راهکار 21-3 و 21-4 سند تحول بنیادین مطرح شده است و بر این اساس تغییری اساسی در هدایت تحصیلی ایجاد و بر فرآیندی بودن روند هدایت تحصیلی تأکید شد.
** تأثیرگذاری معلمان در هدایت تحصیلی
فرآیندی بودن یعنی دانشآموز شایستگیهایی را کسب کند که این شایستگیها مبتنی بر خود، محیط و نیاز است و این شایستگیها باید فرد را به یک هویت تحصیلی و شغلی برساند تا قدرت انتخاب آگاهانه داشته باشد. وقتی میگوییم هدایت تحصیلی فرآیندی است یعنی هرسال مداخلات مشاورهای در سه حوزه تحصیلی،شغلی و بهداشت و روان اتفاق بیفتد که به صورت عمومی در برنامه درسی ملی باید به آن پرداخته شود و به کارگیری معلمان در امتداد سنجش دانشآموزان و هدایت تحصیلی آنها به گونهای است که معلمان در این زمینه و در حوزه درسی خود کمک میکنند و روند بدین صورت است که از طریق شناسایی،خدمات مشورتی و تقریب نگرش بین مدرسه و خانوادهها هدایت تحصیلی اتفاق میافتد.
به عنوان مثال در حوزه ادبیات و علوم انسانی دانشآموز باید بیاموزد که چگونه تعاملات اجتماعی را تنظیم کند و معلم باید کمک کند که دانشآموز بفهمد رویکرد حوزه یادگیری او اجتماعی است یا خیر.
** شناسایی استعدادهای دانشآموزان به دو روش
در بحث شناسایی استعدادهای دانشآموزان دو کار میکنیم نخست آنکه فرمهایی به عنوان چک لیست براساس حوزههای هشت گانه استعداد آماده شده است که هر استعداد به یک معلم خاص بازمیگردد و معم ابتدای سال تحصیلی چک لیستها را دریافت میکند و باید دانشآموزان را براساس آیتمهای مشخص درنظر بگیرد و در بهمن ماه وارد سامانه شده و راجع به دانشآموز اظهارنظر کند.
اقدام دوم این است که در ابتدای سال تحصیلی با معلمان سه جلسه تخصصی برگزار کرده و در رابطه با استعدادشناسی کیفی صحبت میکنیم تا با چگونگی شناسایی استعداد دانشآموز آشنا شوند.امسال چون زمان کافی نداشتیم معلمان نتوانستند مداخلات لازم را انجام دهند اما در فصل آخر درس کار و فناوری دانشآموزان پایه نهم 12 ساعت به صورت کیفی با فضای هدایت تحصیلی آشنا میشوند.
** تسنیم: نقش والدین در روند هدایت تحصیلی دانشآموزان تا چه اندازه تأثیرگذار است؟
** مصطفوی: درحوزه والدین طبق شیوهنامه پیشنهادی 8 جلسه آموزش در هرسال درنظر گرفته شده است به گونهای که والدین هر دانشآموز در طول سه سال 24 جلسه در حوزه تحصیلی و شغلی خواهند داشت تا آنها را آگاه کنیم چگونه استعداد فرزندانشان را رصد و به ما راجع به آن اطلاعات دهند و این کار نیز چک لیست دارد که در اختیار خانوادهها قرار میگیرد تا راجع به هدایت تحصیلی و استعداد فرزندشان نظر بدهند.
نظر والدین در هدایت تحصیلی دانشآموزان 5 امتیاز دارد اما امسال به دلیل نداشتن فرصت کافی دو جلسه آموزشی را برای خانوادهها برگزار کردیم.
نظر مشاوران مدارس نیز در هدایت تحصیلی 10 امتیاز دارد که آنها باید 4 جلسه آموزشی برای دانشآموزان و 2 تا سه جلسه برای والدین برگزار کنند که این کار برای امسال انجام شد. مشاوران مدارس در این جلسات درخصوص رشتههای تحصیلی، وضعیت شغلی کشور و امکانات منطقه به دانشآموز و خانواده اطلاعات لازم را میدهند و آنها را با نتایج آزمون استعداد و رغبت آشنا کرده و براساس نتایج عملکرد تحصیلی و امتیازات دانشآموز نظر خود را به صورت ترکیبی اعمال میکنند یعنی به عملکرد تحصیلی، نظر معلم، دانشآموزان، والدین و استعداد و رغبت دانش آموز توجه دارند.
** برگزاری دو آزمون برای شناسایی استعدادها و رغبت دانش آموزان
یکی دیگر ازمولفههای تأثیرگذار در هدایت تحصیلی نتایج آزمونهای استعداد سنجی است که 30 امتیاز دارد و امسال 2 آزمون استعداد و رغبت برگزار کردیم که در سال آینده این آزمونها تغییر و به چک لیست تبدیل میشود و براساس حوزههای استعدادی قرار است دانشآموزان را بدون اینکه اضطرابی داشته باشند، ارزیابی کند و به طور کل استعدادهای چندگانه دانشآموز و رغبت او به رشتهها را میسنجد.
** سهم نمرات در هدایت تحصیلی
** تسنیم: در گذشته نمرات دانشآموز در تعیین رشته تحصیلی او نقش مهمی داشت در روند جدید سهم نمرات دانشآموز چگونه است؟
** مصطفوی: عملکرد تحصیلی دانشآموز نیز در انتخاب رشته 35 امتیاز دارد. با توجه به اینکه دوره متوسطه اول دوره آموزش عمومی است نمیتواند شاخص مستدلی برای هدایت دانشآموز به رشته تحصیلی باشد اما به عنوان یک نیم رخ از آن استفاده میکنیم. در هدایت تحصیلی امسال موضوع هنجارها نیز رعایت شده است، رشتههای تحصیلی ظرفیتهای خاص خود را دارد و منطبق با سیاستهای کلی کشور و امکانات منطقه است.
هدایت تحصیلی باید براساس آمایش استانی و منطقهای انجام شود یعنی باید بدانیم در هر استان ظرفیت برای توسعه شاخهها و رشتههای تحصیلی چگونه است و اگر در آمایش سرزمینی به عنوان مثال یک استان قطب توریسم و کشاورزی باشد جهتگیری هدایت تحصیلی و توسعه رشتههای تحصیلی دراین رابطه است.
آنچه هماکنون رخ میدهد براساس توسعه منطقهای مصوب شورای عالی آموزش و پرورش است و براساس ظرفیتهای موجود در هر استان و منطقه اقدام میکنیم که شامل نیروی انسانی و امکانات موجود در منطقه است.
هدایت تحصیلی مطلوب نیاز دارد که یک برنامهریزی حداقل 5 ساله داشته باشیم و استعداد،رغبت و توانایی دانشآموز را با آمایش منطقهای همسان کنیم یعنی استانها قطبهای معنادار میشوند و نگاهی به تحولات جهانی در رشتههای جدید با توجه به فناوریهای نوین داشته باشیم.وزارتخانههای مختلف برای شناسایی نیازهای شغلی کشور باید کمک کنند تا جهتگیری کلی را بدانیم و به این سمت حرکت کنیم.
** تسنیم: به خانوادهها برای کمک به فرزندانشان برای انتخاب رشته تحصیلی موفق چه توصیههایی دارید؟
** مصطفوی: والدین برای انتخاب رشته فرزندشان باید هوشیار باشند و دربحث هدایت تحصیلی دچار چشموهمچشمی و تب موجود در جامعه نباشند. انتخاب رشته طراحی مسیر زندگی دانشآموزان است و به آنها میگوییم که از کدام کانال وارد بازار اشتغال شوند، اگر دانشآموز از کانالی وارد شود که برای آن ظرفیت نداریم نخستین آسیب این است که با فرد ناکام مواجه خواهیم شد.
در هدایت تحصیلی باید نظرمشاور مدرسه را دریافت و با افراد متخصص مشورت کرد چرا که اگر استعداد و رغبت به درستی تشخیص داده شود،دانشآموز به خوبی موفق بوده و میتواند کارآفرین باشد، آنچه هماکنون در جامعه رُخ میدهد یافتن صندلی خالی است.
برخی والدین هوش را مبنای انتخاب رشته قرار میدهند در حالی که هوش یک توانایی است و نمیتواند مبنای تصمیمگیری و هدایت تحصیلی باشد. هوش بدون رغبت فرد را منفعل کرده و چه بسا ناهنجاریهای رفتاری را نیز ایجاد کند. خانوادهها از توجه صرف به نمرات درسی و مشاوره با افراد غیرمتخصص پرهیز کنند، نظر شخصی یا نیازهای درونی خود را برای انتخاب رشته به فرزندشان تحمیل نکنند و تب جامعه را مبنای تصمیم گیری قرار ندهند.
برخی رشتهها هماکنون طرفداران زیادی دارند اما ممکن است در 5 سال آینده اشباع شوند به عنوان مثال در رشته تجربی که بیشترین گرایش دانشآموزان به این رشته است بیشترین داوطلبان کنکور را شاهدیم. هماکنون در رشته تجربی تورم حبابی را شاهد هستیم.
خانوادهها در نهایت انتخاب رشته را به خود دانشآموز واگذار کنند و در او اضطراب و تحمیل ایجاد نکنند.بهترین روش برای موفقیت این است که به صورت صحیح تمام موارد را برای انتخاب رشته بررسی و به یک جمع بندی از تواناییهای دانشآموز برسند اما متاسفانه بیشترین عامل توجه به رغبت و استعداد است که این موضوع نیز ناشی از تب موجود در جامعه است.
هماکنون در بحث رشتههای فنی به دلیل فرهنگسازی غلط شاهد استقبال کم دانشآموزان هستیم در حالیکه در برخی رشتههای هنرستانی دانشآموزان از همان دوران تحصیل درآمد کسب میکنند به عنوان مثال چند هنرستان در رشته طراحی و دوخت موفقیت بسیاری داشته و اقدام به فروش تولیدات خود میکنند.
هر مشاور برای انتخاب رشته باید 45 دقیقه با دانشآموز صحبت و او را توجیه کند و بعد از جمع بندی،دانشآموز برای ثبتنام در دوره متوسطه دوم اقدام کند و برای ورود به هر رشته باید امتیاز موجود در منطقه را کسب کرده باشد به عنوان مثال اگر در منطقهای امتیاز ورود به رشته ریاضی 200 است و دانشآموز امتیاز 260 را کسب کند، نمیتواند به این رشته برود.
انتهای پیام/
