اهمیت دریای چین جنوبی برای اژدهای زرد و همسایگان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، دریای جنوبی چین بخشی از اقیانوس آرام است که مساحتی در حدود سه و نیم میلیون کیلومتر مربع از سنگاپور تا تایوان را در بر می‌گیرد و  بعد ازپنج اقیانوس جهان بزرگترین ناحیه دریایی جهان است که صدها جزیره کوچک را شامل می‌شود. این مجمع الجزایر کوچک که اسپراتلی و پاراسل نام دارد،  از دهه 1970 به بعد محل اختلافات چین با همسایگان خود بوده است. با وجود اینکه این جزایر عمدتا کوچک و خالی از سکنه می‌باشد، اما احتمال وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در این منطقه و  قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی،  باعث تدام اختلافات میان این کشورها شده است. این اختلافات هر کدام دلایل متعددی دارد که در ادامه به مهترین آنها اشاره می‌کنیم.

مسائل داخلی چین

در آغاز دهه 1990 به دنبال فروپاشی بلوک شرق، سیاست خارجه چین نیز دستخوش تحولاتی شد و تب انقلابی آن(صدور انقلاب کمونیستی چین به سایر کشورها) سرد شد. بعد از آن چین به دنبال بهره‌گیری از فرصتها برای رشد اقتصادی بود که دکترینهای مسالمت‌جویانه مانند «درهای باز« و »همسایه‌خوب» تحت عنوان دیپلماسی حاشیه‌ای ظهور کرد. وقوع اتفاقاتی مانند حادثه »تیان آن من« نگرانی چین مبنی بر انزوا از نظام بین‌الملل را افزایش می‌داد؛ از این رو دولت چین سعی می‌کرد که نشان دهد دیگر به دنبال صدور انقلاب کمونیستی  و رهبری آسیا نیست نیست. این سیاستها و اصلاحات دنگیستی که تنش زدایی در منطقه را افزایش داد، موجب شد که روابط چین با همسایگانش مانند سنگاپور و برونئی در سال 1991م. از سر گرفته شود و حتی با حضور چین در آسه آن هم موافقت شد. در دوره‌‌ی دنگ شیائو پینگ، چین سیاست رشد و توسعه خاموش  و اجتناب از رویارویی را در پیش گرفت و توان نیروی دریایی آن فقط برای دفاع از مرزهای دریایی بود و نقش توسعه طلبانه نداشت.
اما رشد اقتصادی چین و به دنبال آن نوسازی نظامی و افزایش توان نیروی دریایی این کشور موجب  شد که پکن به مرور زمان سیاست دنگ شیائو پینگ را کنار بگذارد و استراتژی فعال‌تری را در منطقه به ویژه در دریای جنوبی چین دنبال کند.

حضور نیروی دریایی چین در منطقه و واکنش کشورهای همسایه

پکن ادعا می‌کند که از دوهزار سال پیش بر جزایر پاراسل و اسپراتلی واقع در دریای جنوبی چین و آبهای اطراف آن حاکمیت داشته است، در مقابل ویتنام آن را رد می‌کند و مدعی است که چین  از سال 1940  هیچگونه ادعای حاکمیت بر این جزایر را  نداشته است و این مجمع‌الجزایر جزء قلمرو ویتنام می‌باشد.

اما در مورد فلیپین نزدیکی جغرافیایی این کشور با جزایر اسپراتلی مبنای اصلی ادعای مانیل است. مالزی و برونئی نیز با استناد به کنوانسیون حقوق دریاها(1982م) مدعی هستند که بخشی از منطقه انحصاری اقتصادی آنها در دریای جنوبی چین واقع شده است.

اما مسئله اصلی افزایش توان اقتصادی چین و به دنبال رشد قدرت نظامی به ویژه نیروی دریایی چین و افزایش تحرکات آن در دریای جنوبی چین است که موجب بدبینی و نگرانی کشورهای همسایه شده است. برخی سیاستها و توان این کشورها موجب شده که از رویارویی با چین بپرهیزند و خواهان نقش فعال‌تر امریکا در منطقه برای ایجاد توازن با چین باشند.
کشورهای همسایه جنوبی چین دچار دوگانگی در سیاست خارجی خود شده‌اند. از یک سو قدرت اقتصادی چین را (به ویژه بعد از تلاش مقامات چین برای رفع نگرانی آسه‌آن در حوزه رقابت تجاری و سرمایه‌گذاری) یک فرصت تلقی می‌کنند، از سوی دیگر، اقدامات چین در دریای جنوبی چین برای کسب هژمونی در منطقه را نوعی خطر برای امنیت خود می‌دانند.

نقش آمریکا در دریای جنوبی چین

رشد اقتصادی و نظامی چین، موجب نگرانی امریکا از ظرفیت این کشور برای به چالش کشیدن قدرت هژمونیک امریکا و به دست گرفتن رهبری آسیاست. از این رو امریکا از اختلافات چین میان همسایگان خود استفاده می‌کند تا بتواند از تحرکات چین جلوگیری کند و نوعی توازن در منطقه ایجاد کند. امریکا در راستای این هدف خود نوعی چین هراسی در منطقه به وجود آورده است که این موجب افزایش فروش تسلیحات خود در بازار آسیا شده است.

حق کشتیرانی آزاد  و مسائل تجاری نیز از مسائل مهم این کشور در دریای جنوبی چین است. البته رئیس جمهور امریکا اعلام کرده بود که توجه بیش از حد این کشور به مسائل خاورمیانه موجب غفلت از مسائل آسیای شرقی و جنوب شرقی شده است، از این رو اگر امریکا بتواند که از قدرت رو به گسترش چین جلوگیری و موازنه در منطقه برقرار کند، دستاورد بزرگی برای اوباما و حزب دموکرات محسوب می‌شود. استرالیا و هند هم مانند امریکا برای تجارت و دریانوردی به این منطقه توجه دارند.

ژاپن و کره جنوبی

بیش از نیمی از محموله‌های تجاری جهان از منطقه دریای جنوبی چین عبور می‌کند و حدود 35 درصد حمل و نقل دنیا در این منطقه انجام می‌شود. اما موضوع مهم این است که حدود 65درصد از مواد انرژی کره جنوبی و 60درصد از مواد انرژی ژاپن از دریای جنوبی چین می‌گذرد و این موضوع حساسیت این کشورها برانگیخته است و از آنجا که این کشورها متحد نظامی امریکا (جدای از مسائل تاریخی میان ژاپن و چین) هستند، تنش  میان این کشورها با چین بیشتر شده و کره جنوبی و ژاپن  اقدامات چین در دریای جنوبی را خطر جدی برای تجارت و قدرت خود قلمداد می‌کنند.

نتیجه‌گیری

چین با وجود توان اقتصادی بالا و وابسته کردن دیگر کشورها، با استفاده از این ظرفیت خود نمی‌تواند از سیاست چماق و هویچ علیه کشورهای منطقه و سایر کشورها استفاده کند، چون با این کار بیش از آنکه به دیگر کشورها آسیب بزند، اقتصاد خود متضرر می‌شود و یک فاجعه انباشت کالا و به دنبال آن بیکاری بزرگ در چین به وجود می‌آید. البته پکن هم تمایل زیادی به این تنشها ندارد و از افزایش قدرت امریکا به این بهانه بیمناک است. رزمایشهای نظامی مشترک میان کره جنوبی، ویتنام و ژاپن و استقرار سامانه‌های موشکی امریکا در کشورهای همسایه چین نگرانی پکن را افزایش داده است. البته چین از درون هم تحت فشار مردم است؛ چون طبق نظرسنجی‌های انجام شده مردم چین خواستار اقتدار بیشتر چین در دریای جنوبی چین(شاید به دلیل حس ملی‌گرایانه) هستند. اما در کشورهای منطقه دریای جنوبی چین همچنان نوعی دوگانگی برقرار است، البته در فیلیپین با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید، رودریگو دوترته تلاش برای کاهش تنشها با پکن بیشتر شده و احتمال دارد تا حدی از تب منازعه کاسته شود.

با اتفاقاتی که در روابط بین‌الملل به وقوع می‌پیوندد، نمی‌توان پیش‌بینی متقنی از آینده تحولات ارائه داد. در مجموع استراتژی های امریکا برای ثبات هژمونیک در منطقه و اقدامات چین برای شکستن این ثبات، عامل اصلی بروز تنشها و تشدید آن است که هر یک از کشورهای منطقه ادعایی بر دریای جنوبی چین دارند و ترس از قدرت چین موجب شده که این  کشورها از امریکا برای حضور در منطقه دعوت کنند و متقابلا امریکا نمی‌خواهد که کشورهای منطقه به چین متمایل شوند. در منطقه دریایی جنوبی چین کشور امریکا با در نظر گرفتن تمام ظرفیتها(نیروی‌دریایی، متحد کردن کشورهای منطقه، میزان کم‌تر آسیب‌پذیری اقتصادی و...) از قدرت بسیار بالایی نسبت به چین برخوردار است و به یقین هر چه قدرت این دو کشور همسان شود، شدت تنازع و به دنبال آن یکجانبه‌گرایی چین(برای شکستن قدرت هژمونیک امریکا) برای مقابله، افزایش می‌یابد که در آینده احتمال وقوع چنین حادثه‌ای نزدیک است.

گزارش از میکائیل مدیرروستا

انتهای پیام/