تاثیرگذاری «نقشه جامع علمی کشور» خیلی کم بوده است

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ برنامه مناظره با موضوع بازنگری در نقشه جامع علمی کشور با حضور محمد‌ مهدی‌نژاد نوری؛ استاد دانشگاه، سید حسن قدسی‌پور؛ مشاور ستاد اجرایی نقشه جامع علمی کشور و سید فرهنگ فصیحی؛ معاون صندوق نوآوری و شکوفایی روانه آنتن شد.

محمد مهدی‌نژاد نوری در ابتدا درباره نقشه جامع علمی کشور گفت: این نقشه بیان‌کننده اولویتهای کشور در عرصه علم و فناوری برای دستیابی به پیشرفت همه‌جانبه و شکوفایی اقتصاد و رفاه عمومی است که در آن سیاست، راهبردها و ساز و کارهای اجرایی در نظر گرفته شده است.

وی با بیان اینکه در این نقشه مبانی، اصول و ارزشها بیان شده است، اظهار داشت: نقشه جامع مانند یک پازلی است که مشخص می‌کند در هر شاخه‌ای از علم به چه میزان و چگونه ورود کنیم؛ نقشه جامع باعث حرکت علمی کشور در مراکز دولتی و غیر‌دولتی و مراکز پژوهشی خواهد شد.

سید حسن قدسی‌پور نیز در این برنامه با اشاره به اینکه نقشه جامع علمی کشور از سال 85 و با فرمایشات مقام معظم رهبری کلید خورد، بیان داشت: این نقشه چند دور تجدید‌نظر شد و در  سال 89 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

وی از وجود یک مدیریت تغییر در نقشه جامع علمی کشور گفت و تصریح کرد: هر چند سال یک بار بسته به بازخوردی که از اجرا و تاثیرات آن و اشکالاتی که پیش می‌آید، نقشه اصلاح می‌شود؛ این روند همچنان ادامه دارد و نواقص به مرور برطرف می‌شود‌ به عنوان مثال شاخصها، هدف‌گذاری و عدد‌گذاری نشده بود اما الان توسط چند کارگروه در حال بررسی است تا هدف‌گذاری شود.

مشاور ستاد اجرایی نقشه جامع علمی کشور تجربه کشور در برنامه‌ریزی بلند‌مدت بالای 15 سال را کم توصیف کرد و ابراز داشت: می‌توان گفت سند چشم‌انداز نخستین تجربه کشور بود که در سال 1404 به پایان می‌رسد و نقشه جامع علمی کشور دومین تجربه محسوب می‌شود؛ در تجربه نخست، انتظار تغییرات اساسی و زیاد داشتن دور از انتظار است اما این نقشه توانسته است خطوط کلی را روشن کند و جهت‌های کلانی را ایجاد کند، هر چند که انتظار خود ما بیش از این است.

قدسی‌پور تصریح کرد: وقتی می‌خواهید یک برنامه اجرایی قوی و مقتدر داشته باشید باید از خطوط کلان تا مسائل ریز عملیاتی را دید؛ متاسفانه در این برنامه خطوط اجرایی و پروژه های عملیاتی دیده نشد، این نقص متاسفانه در مدیریت کلان کشور در بخش برنامه‌ریزی وجود دارد؛ این بخشها باید به مراحل اجرایی و عملیاتی نیز تفکیک شود و به دستگاهها ابلاغ شود تا بتوان از مسئولان مربوطه پیگیری کرد.

مهدی‌نژاد نوری در ادامه با اشاره به اینکه بازنگری در برنامه‌ها در همه دنیا مرسوم است، اظهار داشت: نخستین گام سندهای راهبردی، بررسی وضع موجود و آینده‌پژوهی است؛ وقتی جلو می‌روید می‌بینید شرایط تغییر کرده است و به همین دلیل باید برنامه یا بخشی از آن تغییر کند.

این استاد دانشگاه در بیان دلایل دیگر تغییر در برنامه‌ریزی عنوان داشت: یکی دیگر از دلایل تغییر در برنامه، افزایش دانش است؛ وقتی شروع کردیم، از این کارها کم شده بود و سواد و مهارت ما در تدوین نقشه جامع علمی کشور ابتدایی بود که با توجه به افزایش سواد و مهارت‌مان اجازه می‌دهد سطح بالاتری از اهداف را در نظر بگیریم ضمن اینکه افقهای آینده نیز برای ما بیشتر نمایان می‌شود.

وی با اشاره به ابلاغ نقشه جامع علمی کشور در سال 90 گفت: به طور طبیعی این کار یعنی بازنگری باید انجام شود به ویژه اینکه پنج سال از عمر این نقشه می‌گذرد.

مهدی‌نژاد نوری از میزان تاثیرگذاری نقشه در حوزه علم کشور گفت و تصریح کرد: بنده به عنوان عضو دانشگاهی می‌گویم تاثیرگذاری نقشه خیلی کم بوده است؛ شاید 10 یا 20 درصد! زیرا ساز و کارهای تاثیر این نقشه در فرآیند برنامه‌ریزی کشور نهادینه نشده است؛ اگر مجلس بخواهد در حوزه علم کشور قانونی  را تصویب کند، باید بر اساس این نقشه باشد اما نهادینه شدن مثل گذر کردن همه قوانین از فیلتر شورای نگهبان است باید این مسیر را می‌گذاشتیم که هیچ برنامه سالانه و پنج ساله‌ای تصویب نشود، مگر از دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی عبور کند تا عدم مغایرت آن اعلام شود.

در  ادامه سید فرهنگ فصیحی در پاسخ به این سؤال که آیا در تنظیم این سند از تجربیات خارجیها نیز استفاده شده است، پاسخ داد: مفهوم اولیه و عنوان نقشه جامع علمی کشور ابتکار مقام معظم رهبری بود؛ در این کار مجموعه‌هایی از گروه‌های مختلف بخشهایی از کار را بر عهده داشتند؛ هم در دل کارگروه‌های مختلف تجارب جهانی مورد مطالعه قرار گرفته است و هم کارگروه ویژه ای نیز در شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجموعه بیش از 100 سند مشابه در دنیا را مورد مطالعه قرار داد و در همین راستا یک پایگاه اطلاعاتی نیز برای همین موضوع ایجاد شد که در اختیار وزارت علوم و مراکز دیگر قرار گرفت.

معاون صندوق نوآوری و شکوفایی در خصوص سنجش میزان دست یابی به اهداف اظهار داشت: در این مورد دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در حال تدارک هستند و گزارشها را به صورت مرتب پایش می‌کنند و درصدد هستند آنچه اتفاق افتاده است را گزارش کنند.

وی افزود: نخست باید ببینیم چه چیزهایی در داخل سند پیش‌بینی شده بود؛ سند در سال 90 ابلاغ شده است و در آن زمان 15 سال تا چشم انداز 20 ساله کشور فاصله داشتیم و به همین دلیل انتظار بود که در سه برهه پنج ساله محتوای این سند را کامل کنیم و به مرحله عملیاتی برسانیم؛ شاید الان 35 درصد از کار  نهایتاً عملیاتی شده است.

انتهای پیام/