دستپخت آمارسازان برای حسن روحانی

سخنان اخیر ریاست محترم جمهوری جناب آقای حسن روحانی در مصاحبه تلویزیونی اخیر به دلیل آنکه در سومین سالگرد ریاست جمهوری وی ایراد می شد اهمیت دارد. بررسی سخنان ایشان نیازمند صرف زمان زیادی نیست زیرا حسن روحانی به سیاق سه سال کذشته به جای سخن گفتن با زبان بخش واقعی اقتصاد با ادبیات «ادبیات» صحبت می کند. کیفی سخن گفتن و ارجاع دادن به آینده؛ آنهم در سومین سال از نشستن بر صندلی ریاست جمهوری؛ ملال آور است و جدی ترین طرفداران ایشان را نیز ناامید می کند، چه رسد به عامه مردم که مطالبه گر کارنامه واقعی دولت ایشان هستند.

حسن روحانی باید می گفت؛ ما این تعداد مسکن ساختیم، این رقم از نرخ بیکاری کاسته شد، این مقدار کیلومتر جاده به جاده های کشور اضافه شد، به نقطه بهتری در حوزه علم و فناری رسیدیم، شاخص صنعت رشدی معادل درصد خاصی رشد کرده است، ضریب جینی را به اندازه فلان صدم درصد کاهش دادیم و مسائلی از این دست. اما متاسفانه گویی رییس جمهور را با ارائه شاخصهای ابطال پذیر انسی نیست و در معدود مواردی که کمّی صحبت شد؛ با نهایت تاسف باید گفت که به ایشان آمار و اطلاعات غلط داده شده است و اگر سرچشمه های تولید این آمارهای نادرست در دولت خشکانده نشود این واهمه وجود دارد که جناب حسن روحانی در مظان دروغگویی قرار گیرد. 

رییس جمهور محترم با ارائه نموداری ادعا کردند که برای نخستین بار تراز تجاری غیرنفتی کشور مثبت شده است. متاسفانه آماردهندگان به جناب ایشان به ارائه آمار غلط روی آورده اند. زیرا مثبت شدن آمار تراز تجاری غیرنفتی واقعی نیست. چرا؟ پاسخ روشن است. به دلیل حذف مکانیسمهای نظارتی بر قاچاق کالا و نفوذ جریانهای وارداتچی به ساختار دولت و مناطق آزاد مقدار قابل توجهی از واردات رسمی به غیررسمی (قاچاق) منتقل شده است. یعنی تنها در عرصه نمودارسازی واردات کمتر شده است. یکی از نخستین اقدامات نعمت زاده در سمت وزیر صنعت حذف ایران کد و شبنم بود که به بهانه کاهش بروکراسی انجام شد. به همین دلیل واردات واقعی بسیار بیشتر از نمودارهای ارائه شده به وسیله ریاست محترم جمهوری است. با این حال موضع این یادداشت مساله دیگری است که اثبات آن چالشی حداقلی در سطح کارشناسی نیز ایجاد نمی کند و با هدف کمک به دولت مطرح می شود تا رییس محترم جمهور در آخرین سال از ریاست جمهوری خود مشکل اطرافیان آمارساز را درک کرده و تا دیر نشده اطرافیان خود را پالایش کند.

رییس جمهوری در مصاحبه تلویزیونی با هدف دفاع از دستاوردهای برجام گفتند: در حوزه کشتیرانی نیز تحت تحریم بودیم و کشتی‌های بزرگ در بنادر کشورمان  پهلو نمی‌گرفتند و مجبور بودیم کالاها را با لنج به بنادر خودمان حمل کنیم که مخارج هنگفتی برای کشورمان به همراه داشت.

سوال از جناب رییس جمهور: یعنی الان کشتیهای بزرگ در بنادر ایران پهلو می گیرند و مشکل پهلو گرفتن کشتیها در بنادر حاشیه جنوبی خلیج فارس و انتقال با لنج و کشتیهای کوچک حل شده است؟

پاسخ منفی است. این مشکل ربطی به تحریم و برجام ندارد و مشکل ساختار فیزیکی بنادر ایران است. بنادر ایران حتی بندرعباس که سابقه طولانی تجاری دارد فاقد اسکله هایی با عمق آبخور مناسب برای کشتیهای بزرگ هستند و کشتیهای بزرگ نمی توانند در آنها پهلو بگیرند. برخلاف اظهارات ریاست محترم جمهوری؛ پس از برجام نیز مانند قبل از برجام، در دولت یازدهم نیز مانند دولتهای قبل کشتی های بزرگ راهی جبل علی امارات می شوند. اگر رییس جمهور محترم خواهان نرفتن کشتیهای بزرگ به مقصد ایران به بنادر شیخ نشینهای جنوب خلیج فارس است، باید دست به کار شده و اسکله های مناسب در بنادر مناسب ایجاد کند. با تکرار آمارهای آمارسازان گشایشی در اقتصاد ایجاد نخواهد شد. بخش واقعی اقتصاد نیازمند استفاده از مدیران لایق با برنامه ریزی دقیق و هدفمند است. وقتی کشتی‌های غول پیکر شرکت ملی نفتکش ایران به دلیل محدودیت آبخور نمی‌توانند به نیمه شمالی تنگه هرمز نزدیک شوند، زیرا کشتی‌های شرکت ملی نفتکش ایران VLCC و برای عمق آبخور 22.5متری طراحی شده‌اند، و حداکثر آبخور در بندرعباس یعنی اسکله فولاد تنها 13 متر است، برجام چگونه می تواند این مشکل را حل کند.

جناب آقای روحانی مدنظر داشته باشند که ارائه چنین اطلاعاتی مغشوش و غلط تاثیر بسیار بدی بر مردم و جامعه کارشناسی کشور دارد و باعث می شود اعتمادها به دولت کاهش یابد. کاهش سرمایه اجتماعی دولت ادامه کار آن را دشوار می کند و در چنین شرایطی بعید به نظر می رسد که دست یابی به رشد متوازن اقتصادی عملی باشد. همه مخاطبان رییس جمهور محترم نمی توانند حضور برخی اطرافیان را از خود ایشان تفکیک کنند و متهم شدن دولت به داده سازی سم مهلکی است که باید زمینه های تولید آن را خشکاند. زیرا در صورت عدم علاج؛ دیر یا زود؛ دامن شخص رئیس جمهور را نیز خواهد گرفت.

عطا بهرامی