تدبیر خداوند برای پایگاه‌سازی تمدن نوین اسلامی در ایران/ عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد
اگر به هجرت امام رضا(ع) به ایران و مرو بنگریم، تمام این مسائل را از تدابیر خداوند متعال میدانیم و مباحثی همچون اجبار کردن حکومت نسبت به حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را در این راستا مطالعه خواهیم کرد.
محمدهادی همایون، مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع) در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا» با بیان اینکه مسأله هجرت امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو را میتوان با نگاه تمدنی مورد بررسی قرار داد، گفت: موضوع هجرت امام رضا(ع) مسألهای است که به ما به عنوان تبعید و اجبار تلقی میکنیم و از سوی دیگر در تاریخ به عنوان دعوت به خلافت و ولایتعهدی مطرح می‌شود. این مسائل را خود وجود مبارک امام رضا(ع) قبل از حرکت به سمت مدینه مطرح کرده‌اند که در این نگاه باز شاهدیم امام رضا(ع) تمام این تهدیدات را تبدیل به فرصت کردند و با برگزاری کرسیهای علمی و معرفتی در بین راه و بیان احادیث مختلف باعث شناخت مقام و منزلت عترت(ع) در بین شیعیان شدند، اما تمام این مسائل یک بُعد از ماجراست، اما میتوان از منظر دیگری هجرت امام رضا(ع) را مورد مطالعه قرار داد و آن نقش تمدنساز امام رضا(ع) در ماجرای هجرتشان است.
وی با با بیان اینکه قبل از بررسی این موضوع نیاز به یک پیشینه تاریخی و معرفتی داریم، تصریح کرد: قبل از بررسی نقش تمدنساز امام رضا(ع) نیاز است به ماجرای عاشورای حسینی و مسائل بعد از آن بازگردیم. در جریان واقعه عاشورا بنیانگذاری حرکتی جدی در راستای تمدن اسلامی صورت گرفت که تحقق تام آن در جریان ظهور امام زمان(عج) اتفاق خواهد افتاد.
نقش امام سجاد(ع) در پایههای اخلاقی تمدن اسلامی
وی با اشاره به نقش امام سجاد(ع) در راستای تمدن اسلامی گفت: همان طور که میدانید در زمان بنیامیه فساد بسیار زیادی بر جوامع اسلامی به ویژه مدینه رخ داد. در قبال این فساد بنیامیه، امام سجاد(ع) واکنش نشان میدهند و بنیانهای اخلاقی را در قالب صحیفه سجادیه و مناجاتها بنا میگذارند.
مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به نقش اثرگذار امام باقر و امام صادق(ع) در راستای تمدن اسلامی خاطرنشان کرد: در زمان امامین(ع) که در آستانه انتقال قدرت از بنیامیه به بنی عباس است، فرصتی جهت گسترش علم توسط ایشان پیدا می‌شود و در این دوران علم به عنوان یکی از ارکان تمدن شکوفا می‌شود. در این بین شاگردان خوبی مورد تربیت قرار گرفتند که مجرای انتقال این علم به نسلهای بعدی شدند.
همایون با اشاره به دوران امام رضا(ع) تصریح کرد: ماجرای ولیعهدی امام رضا(ع) از اقدامات فرهنگی و دینی امام کاظم(ع) نشأت میگیرد که بعدها دستگاه خلافت برای اینکه جلوی سیر این ماجرا گرفته شود، مجبور به تبعید امام رضا(ع) به بهانه ولیعهدی ایشان به مرو شد.
اصل شکوفایی علم در دوران عالم آلمحمد(ص)
وی با تأکید بر اینکه اصل اوج شکوفایی علم در زمان امام رضا(ع) شکل گرفت، گفت: در جریان تمدنسازی تا زمان امام صادق و امام کاظم(ع) بنیانهای علمی بنا نهاده شده بود و علم در زمان امام رضا(ع) به اوج خود میرسد. با این حال اوج شکوفایی علم را در دوران صادقین(ع) تحلیل میکنیم اما با توجه به روایتی که از پیامبر(ص) نسبت به معرفی اهلبیت(ع) نقل شده، امام رضا(ع) را عالم آلمحمد(ص) معرفی میکنند، به این معنا که علم در زمان ایشان به اوجش میرسد. موضوعاتی مثل تبیین توحید، امامت، نبوت و برخی مباحث کلامی در دوران امام رضا(ع) و توسط ایشان تبیین شد.
ظرفیت پذیرش علم آلمحمد(ص) در ایران علت هجرت امام رضا(ع) به ایران
همایون با اشاره به اینکه در ماجرای امام رضاع(ع) باید نگاهی تمدنی داشت، خاطرنشان کرد: برای اینکه این علم توانایی تمدنساز بودن را داشته باشد، به نظر میرسد ظرفیت مدینه گنجایش این جریان را ندارد و این علم باید در مکان دیگری که ظرفیت و توانایی حفظ و رشد این علم را دارد، به امانت گذاشته شود. با توجه به روایات پیامبر(ص) نسبت به تمجید قوم فارس مخصوصاً شهر قم به عنوان کسانی که اهل علم و معرفت هستند در قالب احادیثی همچون «اگر علم در ثریا باشد، مردمی از فارس به آن دسترسی پیدا میکنند» به راحتی میتوان علت حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را متوجه شد.
عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد
وی ادامه داد: اگر از این منظر به جریان هجرت امام رضا(ع) به ایران و مرو بنگریم، تمام این مسائل را از تدابیر خداوند متعال میدانیم و مباحثی همچون اجبار کردن حکومت نسبت به حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را در این راستا مطالعه خواهیم کرد. در واقع دشمنان اسلام به مثابه کسانی بودند که از جانب خداوند به اجبار بانی این مسأله شدند که میتوان این ضربالمثل را به کار برد که «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد».
نقش تمدنساز شهر قم به برکت هجرت امام رضا(ع) به ایران
همایون با بیان اینکه با مدیریت امام رضا(ع) و حضور ایشان در ایران توزیع امامزادهها در ایران شکل میگیرد، افزود: در زمان هجرت امام رضا(ع) به مرو، فرزندان امام کاظم(ع) در گروههای متعدد قصد ملاقات با امام رضا(ع) را میکنند که در بین راه توسط خلفای بنی‌العباس به شهادت میرسیدند و یا فوت و در همان مکانها دفن میشدند. بنابراین جریانی جهت پایگاه‌سازی در راستای تمدن نوین اسلامی در ایران شکل میگیرد که سر آمد آنها هجرت وجود مبارک حضرت فاطمه معصومه(س) است.
همایون با اشاره به نقش قم و حرم حضرت معصومه به عنوان قویترین پایگاه تمدنساز گفت: با توجه به روایاتی که از دوران پیامبر(ص) توسط ایشان و دیگر اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نسبت به اهمیت شهر قم بیان شده است، به راحتی میتوان نقش اثرگذار این شهر مقدس در راستای برپایی ظهور و تمدن امام زمان(عج) را متوجه شد که تمام اینها از مسأله هجرت امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو سرچشمه میگیرد. سوای از این روایات ما در طی دوران شاهد رشد و شکوفایی علم در شهر مقدس قم در قالب حوزههای علمیه و مرکزیت یافتن این حوزه در دوران مختلف تاریخ معاصر بودیم طوری که هستههای اولیه انقلاب اسلامی از این شهر و توسط امام(ره) شکل گرفت.
انتهایپیام/
