تدبیر خداوند برای پایگاه‌سازی تمدن نوین اسلامی در ایران/ عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد

اگر به هجرت امام رضا(ع) به ایران و مرو بنگریم، تمام این مسائل را از تدابیر خداوند متعال می‎دانیم و مباحثی همچون اجبار کردن حکومت نسبت به حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را در این راستا مطالعه خواهیم کرد.

 محمدهادی همایون، مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع) در گفت‎وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا» با بیان اینکه مسأله هجرت امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو را می‎توان با نگاه تمدنی مورد بررسی قرار داد، گفت: موضوع هجرت امام رضا(ع) مسأله‎ای است که به ما به عنوان تبعید و اجبار تلقی می‎کنیم و از سوی دیگر در تاریخ به عنوان دعوت به خلافت و ولایتعهدی مطرح می‌شود. این مسائل را خود وجود مبارک امام رضا(ع) قبل از حرکت به سمت مدینه مطرح کرده‌اند که در این نگاه باز شاهدیم امام رضا(ع) تمام این تهدیدات را تبدیل به فرصت کردند و با برگزاری کرسیهای علمی و معرفتی در بین راه و بیان احادیث مختلف باعث شناخت مقام و منزلت عترت(ع) در بین شیعیان شدند، اما تمام این مسائل یک بُعد از ماجراست، اما می‎توان از منظر دیگری هجرت امام رضا(ع) را مورد مطالعه قرار داد و آن نقش تمدن‎ساز امام رضا(ع) در ماجرای هجرتشان است.

وی با با بیان اینکه قبل از بررسی این موضوع نیاز به یک پیشینه تاریخی و معرفتی داریم، تصریح کرد: قبل از بررسی نقش تمدن‎ساز امام رضا(ع) نیاز است به ماجرای عاشورای حسینی و مسائل بعد از آن بازگردیم. در جریان واقعه عاشورا بنیانگذاری حرکتی جدی در راستای تمدن اسلامی صورت گرفت که تحقق تام آن در جریان ظهور امام زمان(عج) اتفاق خواهد افتاد.

نقش امام سجاد(ع) در پایه‎های اخلاقی تمدن اسلامی
وی با اشاره به نقش امام سجاد(ع) در راستای تمدن اسلامی گفت: همان طور که می‎دانید در زمان بنی‎امیه فساد بسیار زیادی بر جوامع اسلامی به ویژه مدینه رخ داد. در قبال این فساد بنی‎امیه، امام سجاد(ع) واکنش نشان می‎دهند و بنیانهای اخلاقی را در قالب صحیفه سجادیه و مناجاتها بنا می‎گذارند.

مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به نقش اثرگذار امام باقر و امام صادق(ع) در راستای تمدن اسلامی خاطرنشان کرد: در زمان امامین(ع) که در آستانه انتقال قدرت از بنی‎امیه به بنی عباس است، فرصتی جهت گسترش علم توسط ایشان پیدا می‎شود و در این دوران علم به عنوان یکی از ارکان تمدن شکوفا می‎شود. در این بین شاگردان خوبی مورد تربیت قرار گرفتند که مجرای انتقال این علم به نسلهای بعدی شدند.

همایون با اشاره به دوران امام رضا(ع) تصریح کرد: ماجرای ولیعهدی امام رضا(ع) از اقدامات فرهنگی و دینی امام کاظم(ع) نشأت می‎گیرد که بعدها دستگاه خلافت برای اینکه جلوی سیر این ماجرا گرفته شود، مجبور به تبعید امام رضا(ع) به بهانه ولیعهدی ایشان به مرو شد.

اصل شکوفایی علم در دوران عالم آل‎محمد(ص)
وی با تأکید بر اینکه اصل اوج شکوفایی علم در زمان امام رضا(ع) شکل گرفت، گفت: در جریان تمدن‎سازی تا زمان امام صادق و امام کاظم(ع) بنیانهای علمی بنا نهاده شده بود و علم در زمان امام رضا(ع) به اوج خود می‎رسد. با این حال اوج شکوفایی علم را در دوران صادقین(ع) تحلیل می‎کنیم اما با توجه به روایتی که از پیامبر(ص) نسبت به معرفی اهل‎بیت(ع) نقل شده، امام رضا(ع) را عالم آل‎محمد(ص) معرفی می‎کنند، به این معنا که علم در زمان ایشان به اوجش می‎رسد. موضوعاتی مثل تبیین توحید، امامت، نبوت و برخی مباحث کلامی در دوران امام رضا(ع) و توسط ایشان تبیین شد.

ظرفیت پذیرش علم آل‎محمد(ص) در ایران علت هجرت امام رضا(ع) به ایران
همایون با اشاره به اینکه در ماجرای امام رضاع(ع) باید نگاهی تمدنی داشت، خاطرنشان کرد: برای اینکه این علم توانایی تمدن‎ساز بودن را داشته باشد، به نظر می‎رسد ظرفیت مدینه گنجایش این جریان را ندارد و این علم باید در مکان دیگری که ظرفیت و توانایی حفظ و رشد این علم را دارد، به امانت گذاشته شود. با توجه به روایات پیامبر(ص) نسبت به تمجید قوم فارس مخصوصاً شهر قم به عنوان کسانی که اهل علم و معرفت هستند در قالب احادیثی همچون «اگر علم در ثریا باشد، مردمی از فارس به آن دسترسی پیدا می‎کنند» به راحتی می‎توان علت حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را متوجه شد.

عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد
وی ادامه داد: اگر از این منظر به جریان هجرت امام رضا(ع) به ایران و مرو بنگریم، تمام این مسائل را از تدابیر خداوند متعال می‎دانیم و مباحثی همچون اجبار کردن حکومت نسبت به حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران را در این راستا مطالعه خواهیم کرد. در واقع دشمنان اسلام به مثابه کسانی بودند که از جانب خداوند به اجبار بانی این مسأله شدند که می‎توان این ضرب‎المثل را به کار برد که «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد».

نقش تمدن‎ساز شهر قم به برکت هجرت امام رضا(ع) به ایران
همایون با بیان اینکه با مدیریت امام رضا(ع) و حضور ایشان در ایران توزیع امامزاده‎ها در ایران شکل می‌‎گیرد، افزود: در زمان هجرت امام رضا(ع) به مرو، فرزندان امام کاظم(ع) در گروه‎های متعدد قصد ملاقات با امام رضا(ع) را می‎کنند که در بین راه توسط خلفای بنی‌العباس به شهادت می‎رسیدند و یا فوت و در همان مکانها دفن می‎شدند. بنابراین جریانی جهت پایگاه‎سازی در راستای تمدن نوین اسلامی در ایران شکل می‎گیرد که سر آمد آنها هجرت وجود مبارک حضرت فاطمه معصومه(س) است.

همایون با اشاره به نقش قم و حرم حضرت معصومه به عنوان قوی‎ترین پایگاه تمدن‎ساز گفت: با توجه به روایاتی که از دوران پیامبر(ص) توسط ایشان و دیگر اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نسبت به اهمیت شهر قم بیان شده است، به راحتی می‎توان نقش اثرگذار این شهر مقدس در راستای برپایی ظهور و تمدن امام زمان(عج) را متوجه شد که تمام اینها از مسأله هجرت امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو سرچشمه می‎گیرد. سوای از این روایات ما در طی دوران شاهد رشد و شکوفایی علم در شهر مقدس قم  در قالب حوزه‎های علمیه و مرکزیت یافتن این حوزه در دوران مختلف تاریخ معاصر بودیم طوری که هسته‎های اولیه انقلاب اسلامی از این شهر و توسط امام(ره) شکل گرفت.

انتهای‎پیام/