احمد منتظری: کدیور کل مرجعیت را مبتذل کرد/ ابراهیم یزدی: دشمنان از منتظری سوءاستفاده کردند + فیلم

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، انتشار فایل صوتی منتسب به آیت‌الله حسینعلی‌ منتظری در روزهای اخیر واکنش‌هایی را در محافل سیاسی ــ مطبوعاتی برانگیخته است. نکته قابل تأمل اینکه رسانه‌های منتسب به جریان‌ اصلاح‌طلب و کارگزاران در مواجهه با این سوژه سیاست «سکوت» را برگزیدند و به‌نوعی از کنار آن گذشتند اما روز گذشته سه مجله «عصر اندیشه»، «مثلث» و «پنجره» این موضوع را در پرونده‌هایی ویژه بررسی کردند.

هفته‌نامه مثلث با انتشار تصویری از حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی این سؤال را مطرح کرد: چرا جریان موسوم به چپ در این قضیه از «احمد آقا» به‌عنوان یادگار امام حمایت نکرد؟ هفته‌نامه پنجره نیز با انتشار پرونده‌ای درباره «چگونه مجاهدین، منافق شدند؟» در کنار آن صفحاتی را به آیت‌الله منتظری اختصاص داد: «پرونده‌ای برای ساده‌اندیشی: سم کشنده‌ای به‌نام ساده‌لوحی!».

در این میان مجله «عصر اندیشه» به‌مدیرمسئولی محمدمهدی دانی و سردبیری پیام فضلی‌نژاد، تنها نشریه‌ای است که این روزها تصویر روی  جلد خود را به عکس آیت‌الله منتظری و تیتر «چرا انقلاب فرزند خود را خورد؟» اختصاص داده و پرونده‌ای 70صفحه‌ای را در دوازدهمین شماره خود تدارک دیده است.

پرونده این مجله در کنار مقالات نویسندگان، صاحب‌نظران حوزه تاریخ و جریان‌شناسانی مانند مسعود رضایی، حجت‌الاسلام علی ذوعلم، دکتر سیدعباس فاطمی، قاسم تبریزی، ابراهیم ذوالفقاری، علی میثمی تهرانی، سجاد نوروزی، سیده مهدیه قرشی و... شامل گفت‌وگوهایی متفاوت با طرفین دیگر این منازعات یعنی احمد منتظری و مصطفی ایزدی نیز هست و حتی چهره‌هایی مانند ابراهیم یزدی و مصطفی محقق داماد برای اولین بار خاطرات خود را از وی  روایت کرده‌اند؛ گفتگوهایی که در همان ابتدای انتشار گزیده‌هایی از آن در حساب‌های اجتماعی این مجله، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت.

**ابراهیم یزدی: دشمنان از حرفهای منتظری سوءاستفاده می‌کردند

«ابراهیم یزدی» وزیر امور خارجه دولت بازرگان و دبیرکل نهضت آزادی ایران در گفتگویی که با این مجله داشته است، نکاتی را مطرح کرد که برخی از آنها از نظر تاریخی تأیید بدبینی‌های امام و یادگار ایشان درباره آیت‌الله منتظری است. یزدی می‌گوید: «آقای منتظری نامه‌های خصوصی امام را برایم می‌خواند.» همان کاری که امام روی آن حساسیت داشت و بارها به آقای منتظری هشدار داده بود "مبادا اسناد و اسرار توسط شما در اختیار لیبرال‌ها و منافقین قرار گیرد"، اما یکی از بخش‌های مهم این گفتگو جایی است که یزدی نیز مانند بسیاری دیگر از تحلیلگران سیاسی به «فرصت‌طلبی منافقین» و عدم صداقت آنها در برخورد با منتظری اشاره می‌کند و می‌گوید: «آقای منتظری اعتقاد نداشت که با مخالفان به‏‌خصوص سازمان مجاهدین [منافقین] باید برخوردهای تند داشته باشیم، بلکه معتقد بود با اخلاق خوب می‌شود آن‌ها را جذب کرد و تنها راه جذب این است که با آن‏ها دیدار کنیم. مشکل اینجا بود که مخالفانِ مجاهدین این را باور نداشتند و آقای منتظری را نقد می‌کردند. البته باید گفت خود مجاهدین هم در رابطه‌‏شان با آقای منتظری صاف ‌و صادق نبودند. این‏ها فرصت‏ طلبانه با آقای منتظری برخورد می‌کردند. این تصور را داشتند که ایشان ظرفیت خوبی است و می‌توانند از طریق‌شان مطرح شوند».

ابراهیم یزدی در پاسخ به سؤال عصر اندیشه می‌گوید: حتی ما به آقای منتظری هشدار می‌دادیم که «این‏ها در برخورد و مواضعشان صادق نیستند و درست است که شما از موضع صدق و صفا برخورد می‌کنید، ولی آن‏ها این‏‌طور نیستند. ایشان می‌گفتند من باید روش خودم را داشته باشم». هرچند دبیرکل نهضت آزادی پس از انتشار این بخش‌های گفت‌وگو با ارسال توضیحی ادعا کرد که این سخنان مورد تأیید وی نیست، اما مجله عصر اندیشه فایل صوتی این سخنان را به‌صورت مقایسه‌ای (با متن گفت‌وگو) منتشر کرد و مشخص شد که توضیح ابراهیم یزدی به‌سبب معادلاتی بوده که پس از انتشار صوت حمایت منتظری از منافقین شکل گرفته است؛ مسئله‌ای که برخی کارشناسان را نیز به واکنش واداشته و معتقدند که چهره‌های سیاسی نباید خاطرات خود را مبتنی بر زمان و حوادث و اتفاقات تنظیم و تعدیل کنند، بلکه باید براساس صداقت و مبانی به آنچه روایت کرده‌اند، متعهد باشند.

**مصطفی ایزدی: ما هم به منتظری انتقاد داشتیم

این تحلیل که رفتار آیت‌الله منتظری به‌گونه‌ای بود که مورد سوءاستفاده دشمنان کشور قرار می‌گرفت، در جبهه هواداران آیت‌الله منتظری صرفاً متعلق به ابراهیم یزدی نبود، بلکه مصطفی ایزدی نیز که زندگی‌نامه‌نویس و مؤلف کتاب «فقیه عالیقدر» است، به عصر اندیشه می‌گوید: «گاهی به ایشان انتقاد می‌کردیم که این حرفی که شما گفتید ممکن است در سازمان ملل و... از آن سوءاستفاده کنند. می‌گفتند من یک طلبه‌ام و حرفی را که فکر می‌کنم باید بگویم.» البته ایزدی تلاش کرده تا این نقص را متوجه تربیت و سابقه خانوادگی آیت‌الله منتظری کند: «یکی از مهمترین تفاوتهای ایشان با سایر علما این است که در خانواده‌ای که عالم و روحانی باشند بزرگ نشده بود، به همین دلیل به آداب علمایی توجهی نداشت!» یزدی هم مانند ایزدی در بخشی از مصاحبه که صوت آن منتشر شده، تأکید کرده بود «حرف‏های آقای منتظری با حرف‏های امام خمینی زاویه داشت و دشمنان ما از آن زاویه استفاده می‌کردند... حتی گاهی اوقات ایشان برخی صحبت‏ها را می‌کرد، چون می‌دانستم ناراحت نمی‌‏شود به ایشان می‌گفتم که آقا شما این حرف‏ها را نزنید».

**احمد منتظری: کدیور کل مرجعیت را مبتذل کرد

در این بین گفتگوی احمد منتظری شامل نکات تازه‌ای است که با مواضع دیگر او تضاد فاحش دارد. این گفتگو که روز 7 اسفند 1394، روز برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، با وی در قم انجام شده، نشان می‌دهد که احمد منتظری نیز مانند ابراهیم یزدی نظرات مبنایی خود را براساس حوادث سیاسی تغییر می‌دهد و ابایی ندارد تا امروز در بی‌بی‌سی و رادیو فردا به‌خلاف آنچه 5 ماه پیش به مجله عصر اندیشه گفته است، مصاحبه کند. احمد منتظری در این گفتگو تأکید کرده که «بی‌بی‌سی برای اپوزیسیون‌سازی از پدرم عطش داشت و آیت‌الله هیچ‌گاه اعتقاد نداشت که حکومت نامشروع است»، موضوعی که البته ایزدی هم آن را بیان کرده و می‌گفت «انتقادات آیت‌الله منتظری به کلّیت نظام نبود».

در حالی که احمد منتظری در این گفتگو تأکید می‌کند که نه‌تنها «اوپوزیسیون نیستم»، بلکه «حاضریم در هر سنگر فرهنگی‌ برای تقویت نظام جمهوری اسلامی با جان و دل کار کنیم» مصاحبه‌کننده بحث را به‌سمت مصداق‌یابی این ادعاها می‌برد و درباره نسبت جریان آیت‌الله منتظری با چهره‌های مقیم اروپا و آمریکا مانند محسن کدیور و عبدالکریم سروش و... می‌پرسد. جالب است که منتظری پاسخ‌های شفافی در این خصوص می‌دهد و می‌گوید: «اصلاً آقای کدیور را نمی‌شود نماینده طرز تفکر آیت‌الله منتظری دانست. ایشان اصلاً ولایت فقیه را به‌کلی قبول ندارد، ولی آقای منتظری قبول داشت». منتظری در گام بعد انتقادات خود را به کدیور شدیدتر می‌کند و با اشاره به کتاب «ابتذال مرجعیت» او ادامه می‌دهد: «اساساً اگر مرجعیت بخواهد با آن متد آقای کدیور بررسی شود، به این نتیجه می‌رسیم که یک دوره‌ای از مرجعیت خود آیت‌الله منتظری هم مبتذل بوده است».

در حالی که احمد منتظری امروز با اظهارات کذب خود تیتر یک رسانه‌های بیگانه است، در گفتگو با عصر اندیشه انتقادات خود را از کدیور رادیکال‌تر هم می‌کند و می‌گوید: «خوب، من اگر بودم یک چنین مطالبی را نمی‌نوشتم. این‌طور نیست که بگوییم یک نفر مرجعیت را مبتذل کرده باشد؛ با این کتاب خود و اساس مرجعیت در ذهن مردم مبتذل می‌شود. به‌نظر من با آن کتاب، کل مرجعیت زیر سؤال رفته است، یعنی مخاطبان ایشان که فقط روشنفکرها و فرهیختگان نیستند، توده مردم هم هستند. آن وقت مردم هم می‌گویند پس مرجعیت یک امر ضدارزش است».

منتظری در پاسخ به سؤال عصر اندیشه که چه دلایل و عواملی سبب شده است تا چهره‌هایی مانند دکتر عبدالکریم سروش نیز مانند کدیور خود را نماینده جریان آیت‌الله منتظری معرفی کنند، پاسخ سرراستی می‌دهد: به‌هرحال تبلیغات هم مؤثر است. انگار آقای سروش هرچه بگوید، آیت الله منتظری گفته است، مثلاً آقای سروش آمده در مورد قرآن چیزی گفته که آیت الله منتظری، علیه آن کتاب نوشته است. همان کتاب «سفیر حق و صفیر وحی »، ولی جوری تبلیغ می‌کنند که انگار آیت‌الله منتظری آن حرف را زده است». بخشی دیگر از گفتگوی او به نظر آیت‌الله منتظری درباره رهبر معظم انقلاب اشاره دارد که منتظری از پدرش نقل قول می‌کند «با انتخاب آیت الله خامنه‌ای، پدرم گفت الحمدلله خیرالموجودین انتخاب شد».

همچنین در این پرونده دکتر علی اکبر ولایتی، دیرپاترین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی که کمتر به مسائل داخلی ورود می‌کند، برخی از خاطرات سیاسی خود پیرامون «نفوذ در بیت منتظری» را روایت کرده است و توضیح می‌دهد: «رئیس یک کشور عربی با اعتراض به من گفت "چرا امام منتظری را عزل کرد؟" زمان وزارتم یک سفارت‌خانه عربی با ظاهر انقلابی در بیت آقای منتظری نفوذ کرد».

در شماره جدید عصر اندیشه طرح «کلیدی که قفل شد» از علیرضا ذاکری اشاره‌ای ضمنی به شخصیتی است که می‌توانست به‌عنوان حاصل عمر امام، خدمتگزار انقلاب اسلامی و کلیدی برای آن باشد، اما دگردیسی‌های بحث‌انگیز او مانع از این شد و خود به یک قفل تبدیل گشت.

پیام فضلی‌نژاد سردبیر نشریه عصر اندیشه درباره این پرونده می‌گوید: اگرچه این پرونده از چند ماه پیش برای انتشار کلید خورده است اما محتوای آن نشان می‌دهد در تحلیل رفتارشناسی بیت آیت‌الله منتظری مانند بررسی شخصیت خود او باید به‌دنبال دلایل فرامتنی بود. تناقضات اظهارات احمد منتظری و هواداران این جریان مانند ابراهیم یزدی گویای آن است که این چهره‌ها در حوادث سیاسی و فتنه‌گون از اتاق فرمان دیگری دستور می‌گیرند و حتی تا پای انکار نظرات صریح و مستندِ قبلی خود پیش می‌روند، اما از سوی دیگر انتشار این مصاحبه‌ها در زمان حاضر معادلات تحلیلِ این رفتارشناسی را دگرگون کرده و مشخص شد حتی در میان نزدیکان منتظری نه‌تنها نظر واحدی نسبت به او وجود ندارد، بلکه همه آنها از منتقدان رفتار وی به شمار می‌روند و این نقدها را در دهه 1360 با او مطرح کرده‌اند، اما باز هم آیت‌الله منتظری به نقدها و مشورت‌های افراد مورد وثوق خود توجهی نکرده است.

فیلم و فایل صوتی گفت‌وگوی عصر اندیشه با ابراهیم یزدی را در زیر مشاهده می‌کنید:

انتهای پیام/*