اپراتورهای مجازی و نقش آن‌ها در پرداخت الکترونیکی

روند رو به گسترش ضریب نفوذ تلفن همراه در جهان و افزایش تقریبا روز به روز قابلیت های گوشی‌ها، موارد استفاده از آن‌ها را متنوع‌تر و کلیدی‌تر از چیزی که اکنون می بینیم، خواهدکرد بنا بر این اصلا نباید تعجب‌کنیم اگر در سال‌های نه چندان دور نسل‌های جدید گوشی های تلفن همراه بسیاری از کارهایی را که اکنون به شوخی گفته می‌شود یک گوشی پیشرفته انجام می دهد واقعا انجام دهد مثلا برایمان خرید کند یا دزدها را فراری دهد!
یکی از حوزه هایی که تلفن همراه طی سال های اخیر نقش پررنگی در آن برعهده گرفته، حوزه بانکی و پرداخت الکترونیکی است؛ این نقش آفرینی گرچه در دنیا سابقه ای طولانی دارد اما در کشور ما چندان باسابقه نیست و فقط چند سالی است که مردم کم کم عادت و اعتماد کرده اند که کارهای بانکی یا پرداخت های خود را با گوشی های تلفن همراهشان انجام دهند. خیلی از کارشناسان احتمالا استفاده بیشتر مردم از تلفن همراه را معلول همه‌گیرشدن گوشی‌های هوشمند و پوشش بهتر و بیشتر اینترنت در شبکه تلفن همراه می دانند؛ دیدگاهی که قطعا بیراه نیست ولی نباید فراموش کنیم مردم ایران کارکرد تلفن همراه را در پرداخت و بانکداری الکترونیکی قبل از گوشی های هوشمند و اتصال به اینترنت با کدهای یو‌اس‌اس‌دی شناختند و شرکت های پی‌اس‌پی توانستند با جلب اعتماد عمومی و ارائه سطح مطلوبی از خدمات، جامعه را به استفاده از این سرویس سوق دهند.
با این حال اما سهم تلفن‌همراه در پرداخت‌های الکترونیکی نسبت به سایر ابزارها در ایران بسیار اندک است؛ سهم تراکنش های انجام شده با تلفن‌همراه تنها حدود 12 درصد است در حالی که سهم پایانه‌های فروشگاهی 85 درصد. علت اصلی این سهم اندک را باید در ضریب نفوذ این ابزار جستجو کرد. طبق آمار شاپرک سرانه ابزارهای پذیرش به ازای هر ده هزار نفر بالای 18 سال در کشور تنها 0.21 است یعنی حتی از سرانه ابزار پذیرش اینترنتی هم که 3.06 است کمتر.
نکته مهم‌تر اینکه با وجود اختلاف زیاد سرانه ابزار پذیرش موبایلی با ابزار پذیرش اینترنتی، سرانه تراکنش‌های موبایلی حدود 2 است در حالی که سرانه تراکنش‌های اینترنتی 0.5 است یعنی 4 برابر کمتر.
به عبارت دیگر اگرچه تعداد کاربرانی که از تلفن‌همراه برای انجام تراکنش های الکترونیکی استفاده می‌کنند بسیار کمتر از تعداد کسانی است که از اینترنت برای این تراکنش ها استفاده می‌کنند ولی سرانه تعداد تراکنش های همین افراد با تلفن‌همراه حدود 4 برابر تراکنش‌های اینترنتی است و این یعنی اگر ضریب نفوذ تلفن‌همراه افزایش پیدا کند تعداد تراکنش‌های موبایلی بالاتر می‌رود.
داستان ضریب نفوذ تلفن‌همراه و مشکلات آن در ایران داستان بلندی است؛ اپراتورهای فعلی با مشکلات خاص خود درگیر هستند و حاکمیت هم با چالش های کلان. به نظر می رسد انتظار افزایش ضریب نفوذ با ادامه روش فعلی چندان منطقی و شدنی نیست وباید روش دیگری را امتحان کرد؛ مسیری که البته اختراع دوباره چرخ نباشد.
تجربه موفق دنیا در این زمینه، استفاده از ظرفیت های اپراتورهای مجازی(MVNO) است. این اپراتورهای می توانند با استفاده از بسترهای زیرساختی موجود به ارائه خدمات ارزش افزوده به عده بیشتری از متقاضیان بالقوه و بالفعل بپردازند.
این روش به خصوص در کشور ما که از نظر رشد زیرساختی مشکل چندانی نداریم قطعا مناسب خواهد‌بود چرا که آنچه در حال حاضر اپراتورها را در مسیر افزایش ضریب نفوذ دچار چالش کرده، هزینه های برندیگ، بازاریابی و خدمات پس از فروش است بنا بر این در صورت فعالیت اپراتورهای مجازی بخش زیادی از چنین فعالیت هایی به این اپراتورها محول خواهد‌شد. ضمن اینکه انتقال چنین برنامه هایی به اپراتورهای مجازی تأثیر کاهنده ای نیز در کاهش هزینه های نهایی اپراتورها دارد.
از این رو در بعد کلان نیز حاکمیت با ایجاد شرایط لازم برای فعالیت اپراتورهای مجازی در واقع بستر لازم را برای افزایش تراکنش های الکترونیکی تلفن همراه فراهم می آورد که قطعا به کاهش هزینه ها در تبادلات پولی کشور می انجامد.

* علی نوری، کارشناس پرداخت الکترونیکی

انتهای پیام/