ضربهای که «رابطهبازی و لابی» بر صنعت کشور وارد کرده است/ بنیاد ملی نخبگان «رباتیک» را بهرسمیت نمیشناسد
اعضای تیم ربوکاپ دانشگاه امیرکبیر تأکید دارند: بخشی عمده از پروژههایی که به بخش صنعت واگذار میشود، از طریق رانت به بخش خاصی واگذار میشود؛ بسیاری از پروژههایی که میخواستیم در دانشگاه انجام دهیم، بهدلیل رابطهبازی و لابی به بخشهای دیگر واگذارشد.
به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ تیم ربوکاپ دانشگاه امیرکبیر امسال در مسابقات بینالمللی ربوکاپ آلمان 2016 موفق شد در بخش فنی مقام نخست و در لیگ فوتبال این رباتها مقام سوم را کسب کند.
این تیم رباتیک، از سال 2011 پا به عرصه این رقابتها گذاشت، البته این تیم در سال 2011 در لیگ رباتهای سایز کوچک شرکت کرد و پس از سه سال یعنی در سال 2014 با مشارکت یکی از دانشگاههای برتر کشور کانادا، به مسابقات بزرگسال این رقابتها ورود پیدا کرد؛ موفقیتهای درخشانی که این تیم رباتیک پس از همکاری با این دانشگاه کانادایی بهجای گذاشت، نشان از موفقیتآمیز بودن این مشارکت داشت چرا که در سالهای 2014 و 2016 توانست مقام نخست بخش فنی این مسابقات را به خود اختصاص دهد.
خبرگزاری تسنیم همزمان با برگزاری مسابقات بینالمللی ربوکاپ آلمان 2016، پوشش خبری کاملی از این مسابقات داشت اما متأسفانه رسانه ملی و سایر رسانههای فضای مجازی و مکتوب، آنچنان که باید این رویداد مهم ملی را پوشش خبری ندادند در حالی که پوشش مناسب رسانهای این مسابقات و افتخاراتی که تیم رباتیک کشورمان در رقابت با کشورهای پیشرفته کسب کردند، میتوانست باعث دلگرمی هرچه بیشتر اعضای این تیم و تقویت بیش از پیش روحیه و باور ملی به توانمندی نخبگان کشورمان در عرصههای علمی باشد.
گروه اجتماعی تسنیم در نخستین فرصت پس از پایان این مسابقات، اعضای تیم رباتیک دانشگاه امیرکبیر را دعوت کرد تا با حضور در این خبرگزاری در قالب برگزاری نشستی خبری، آخرین جزئیات و کموکیف کسب این مقام بینالمللی پرافتخار را با اعضای پرتلاش این تیم به بحث و گفتوگو بنشیند.
چندی پیش اعضای تیم ربوکاپ دانشگاه امیرکبیر یعنی سروش صادقنژاد؛ سرپرست اصلی تیم، سپهر رمضانی؛ مسئول بخش فنی تیم و محمد کریمی؛ مسئول بخش نرمافزار تیم بههمراه ربات انساننمای خود در این نشست تخصصی حضور یافتند.
بخش نخست این نشست تخصصی با عنوان رقابت تیم 11 نفره «رباتها» با تیم قهرمان فوتبال جهان انسانها/ چرایی عدم تبدیل دانش فنی تولید رباتها به «محصولات صنعتی» در کشور منتشر شد که به بررسی روند شکلگیری تیمهای رباتیک و کموکیف برگزاری مسابقات داخلی و بینالمللی رباتیک پرداخت و در بخش دوم این نشست با عنوان«حفظ تعادل ربات» بزرگترین چالش ساخت ربات/ «عجولانه» عمل کردن صنعت در ایران مباحثی از جمله مباحث فنی مسابقات ربوکاپ و عدم ارتباط میان دانش و صنعت در کشور و عملکرد دانشگاهها تشریح شد.
وجود مراکز خصوصی و اندیشکدههایی که از بحث رباتیک حمایت میکنند، نیازسنجی صنعتی و تولید علم بر اساس آن، رانتخواری و استفاده از رابطه در صنعت، استفاده از افراد ایرانی در تیمهای کشورهای خارجی، ورود رباتهای انساننما در صنعت در کشورهای خارجی، عدم حمایت دستگاههای داخلی از تیمهای برتر علمی، مشکلات اعزام به مسابقات ربوکاپ، حمایتهای دستگاههای دولتی در اعزام تیمها و کسب مقام با کمترین امکانات از جمله محورهای اصلی بخش سوم و پایانی نشست اعضای تیم ربوکاپ دانشگاه امیرکبیر است که در ادامه مشروح آن تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
تسنیم: آقای کریمی! از نظر شما، مشکل اساسی دانشجویان ما که به حوزههای فراتر از دروس دانشگاهی از جمله رباتیک روی نمیآورند، چیست؟
کریمی: مهمترین و عمدهترین دلیل آن این است که زمانی که دانشجو وارد دانشگاه میشود، هزینهای دریافت نمیکند و قاعدتاً کسانی که در بحث رباتیک وارد میشوند، دیگر زمانی برای داشتن اشتغال بیرونی ندارند لذا درآمدی برای زندگی شخصی خود نمیتوانند داشته باشند، البته این را هم باید بگویم که دانشگاه امیرکبیر، از دانشگاههایی است که به بحث رباتیک تا حد قابل توجهی بها میدهد و یکی از دلایلی که من دانشگاه امیرکبیر را برای تحصیل خود انتخاب کردم بحث رباتیک آن بود؛ از طرفی بحث رباتیک هزینههای فوقالعاده زیادی دارد اما با وجود این، دانشگاه امیرکبیر این کار را انجام میدهد.
با وجود این، باید فکری راجع به این موضوع کرد چرا که بسیاری از افراد به همین دلایل وارد چنین کارهایی نمیشوند، البته برخی از مؤسسهها و اندیشکدههای بیرونی نیز در بحث رباتیک ورود دارند، بهعنوان مثال اندیشکده «باسط» یک ربات طراحی کرد و مقامهای خوبی هم کسب کرد، در چنین جاهایی بها و پولی که داده میشود، مبالغ خوب و قابل توجهی است که متأسفانه در دانشگاه چنین امکانی وجود ندارد.
صادقنژاد: این اندیشکدهها بخش خصوصی هستند، در واقع برخی از شرکتها یا مراکز خصوصی هستند که در این قضیه مشارکت میکنند و هزینههای مناسبی را برای این تیمها خرج میکنند.
تسنیم: آورده این تیمها برای مراکز خصوصی چیست که حاضر به پرداخت چنین مبالغی میشوند؟
صادقنژاد: از دو زاویه میتوان به دستاورد این تیمها برای چنین شرکتهایی نگاه کرد؛ در نگاه اول این تیمها زمینه تبلیغاتی این شرکتها را فراهم میکنند؛ دومین دیدگاه استفاده از افراد تیم در مباحث داخلی شرکت است، بهعنوان مثال یک شرکت ممکن است پروژهای داشته باشد که در آن به یک مکانیک قدرتمند، برقکار حرفهای یا نرمافزارنویس قوی نیاز داشته باشد که میتواند از افراد این تیم در این پروژهها استفاده کند.
باید از مدیرعامل و هیئت مدیره چنین شرکتهایی که متوجه شدند که سرمایهگذاری روی چنین افرادی برایشان سودآور است، تقدیر و تشکر به عمل آورد؛ در واقع این افراد علاوه بر اینکه به افرادی که علاقه دارند تا ایدههای خود را پیاده کنند و به تحقیق و پژوهش بپردازند، بها میدهند، برای خودشان نیز سودآوری دارند.
تسنیم: در چهار دلیلی که درباره چرایی عدم ارتباط بخش صنعت و دانشگاه کشور اشاره کردید، آیا قبول دارید که در بخش صنعت کشور، مقاومتی وجود دارد که دانش و پژوهشهای دانشگاههای کشور در آن به کار برده نشود؟ چرا که اگر بهطور مثال یک گروه دانشجویی قدرتمند قسمتی از صنعت را در دست خود بگیرد، منافع برخی رانتخواران حوزه خودرو به خطر خواهد افتاد، مثال بارز این قضیه پروژه آقای «آرین» بود که رسماً شرکتهای تولید خودرو به او و طرحش دست رد زدند؛ نظر شما درباره این مسئله چیست؟
کریمی: ببینید مسئله اول این است که جوانهای کشور ما چنان استعداد دارند که میروند و کشورهای دیگر را آباد میکنند اما بحث اصلی من نیازسنجی است؛ باید ببینیم که صنعت کشور به چهچیزهایی نیاز دارد تا بر اساس آن به تولید دانش و علم بپردازیم، بهعنوان مثال ما در صنعت خودروسازی و سوخت آن دچار مشکل هستیم و باید مشکلات سوخت آن را حل و فصل کنیم؛ اگر در این میان یک دانشمند کشورمان خودروی تمامالکترونیک تولید کند، این با صنعت ما ارتباطی ندارد چرا که صنعت ما با چنین وضعیتی توان قبول کردن چنین محصولاتی را ندارد در حالی که ممکن است همین محصول در صنعت کشور آلمان بگنجد.
تسنیم: این حرف شما صحیح است اما اولویت و چشمانداز صنعت ما را چهکسی مشخص میکند؟ شما اگر به برنامههای بالادستی حوزه صنعت هم مراجعه کنید، مشاهده میکنید که افق اصلی صنعت خودروی کشور، رسیدن به خودروی تمامالکترونیک و حذف سوخت فسیلی است، این افق هم در سازمان محیط زیست، سیاستهای ابلاغی رهبری و در برنامه پنجم توسعه ابلاغ شده اما زمانی که این مسئله قرار است در بدنه اجرایی، عملیاتی شود، جلوی آن گرفته میشود و صنعت ما چنین چیزی را نمیپذیرد در حالی که تمام اسناد بالادستی بهروشنی مسیر حرکت را ترسیم کرده است؛ با این اوصاف اشکال کار کجاست؟
رمضانی: دقیقاً حرف شما صحیح است؛ شاید بالای 90 درصد از پروژههایی که به بخش صنعت واگذار میشود، از طریق رانت به بخش خاصی واگذار میشود؛ بسیاری از پروژههایی که ما میخواستیم در دانشگاه انجام دهیم، بهدلیل رابطهبازی و لابی به بخشها و افراد دیگری واگذار شد.
متأسفانه رابطهبازی در فرهنگ صنعت ما وجود دارد و همیشه باید سودی به کارفرما برسد تا کار انجام شود؛ تاکنون هزاران نفر این مسائل را فریاد زدند اما راه به جایی نبرده است؛ در بخش رباتیک نیز ما طرحها و پژوهشهای خوبی داشتیم که متأسفانه به بخشهای دیگر واگذار شد.
تسنیم: موضوع بحث را کمی تغییر دهیم؛ با توجه به مقامی که امسال در آلمان کسب کردید، آیا میتوان گفت که وضعیت رباتیک کشور در سطح بسیار بالایی قرار گرفته است و ما واقعاً بهلحاظ سطح دانش رباتیک به آستانههای برتر این علم در جهان رسیدهایم؟
صادقنژاد: زمانی میتوان گفت که رباتیک در کشور کار بزرگی انجام داده است که از دانش آن به تولید صنعت برسیم؛ بهعنوان مثال ما در این مسابقات بهچشم خود مشاهده کردیم که کشور آلمان با استفاده از همین رباتهای انساننما چهکارهایی که انجام داده بودند و چه شرکتهای بزرگی که روی آنها سرمایهگذاری کرده بودند.
تسنیم: منظور شما این است که رباتهایی که آلمان ساخته بود از رباتهای حال حاضر شما قویتر بود؟
صادقنژاد: بله؛ از نظر صنعتی و قطعات بالاتر از ما بودند؛ این نکته را هم بگویم که بسیاری از تیمهای خارجی را افراد ایرانی تشکیل میدادند، بهعنوان مثال چند نفر از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر در تیم آلمان بودند، همچنین برخی از تیمهای آمریکایی و کانادایی از جمله تیمی را که مشترک با هم کار میکنیم افراد ایرانی تشکیل میدهند؛ در واقع ما بحث صادرات مغزهایمان را هنوز در کشور داریم.
متأسفانه از آنجایی که در کشور ما بستری فراهم نیست که ما یک کار را به پایان برسانیم، بسیاری از نخبگان خود را از دست میدهیم؛ بسیاری از کشورها مدیریت صنعتی خوبی دارند و ارتباط میان دانشگاهها و صنعتشان بسیار قوی است اما متأسفانه در کشور ما هنوز چنین چیزی وجود ندارد و بعید میدانم که دانشگاه از دولت بودجهای دریافت کند؛ این موفقیتهایی که در دانشگاهها نیز به دست میآید حاصل دسترنج و ارتباطگیری دانشجویان در داخل دانشگاه است.
یکی از تیمهای نوجوان ربوکاپ آلمان بهپشتوانه یک شرکت صنعتی رباتهایی را بهگونهای طراحی کرده که قابل عرضه در بازار بودند یا مثلاً در سال 2013 در مراسم افتتاحیه مسابقات ربوکاپ، ملکه هلند با خودرویی وارد سالن شد که رانندهای نداشت؛ شرکتهای دیگری نیز وجود دارند که رباتهایی تولید کردهاند که در بیمارستانها، خانه سالمندان، مهدکودک و ... وظایفی به آنها سپرده میشود لذا میتوان نتیجه گرفت که با یک مدیریت درست و حسابشده میتوان از بحث رباتیک محصول صنعتی تولید کرد.
متأسفانه کشور ما بهدنبال صنعتی شدن بسیاری از حوزههای دانش و فناوری از جمله رباتیک نیست چرا که بحثهای مهمتری پیش روی آنهاست، مثلاً ما هنوز بحث بنزین در کشور را داریم.
تسنیم: اگر قرار باشد رباتی که شما تولید کردهاید، وارد صنعت کشور شود، در کدام قسمتهای صنعت کشور میتواند مورد استفاده قرار گیرد؟
رمضانی: رباتهای انساننما در بخشهای پزشکی، سرویسرسانی در حوزههای مختلف و توانبخشی میتوانند فعالیت داشته باشند، بهعنوان مثال اخیراً ربات انساننمایی طراحی شده که بهروی چرخ سوار است و برای کمک به سالمندان استفاده میشود و در حال حاضر در بیمارستانها مشغول به فعالیت هستند.
مثال دیگری که میتوانم برای شما بزنم، پذیرش در برخی از هتلهای کشور ژاپن است که همگی رباتهای انساننما هستند؛ مزیتهایی که این رباتها دارند بسیار میتواند به قسمتهای مختلف یک کشور کمک کند چرا که این رباتها خستگیناپذیرند، شبانهروز کار میکنند، نیازی به آب و غذا و حقوق ماهیانه هم ندارند؛ رباتهای انساننمای کوچکی نیز وجود دارند که با کودکان تمرین حرفزدن میکنند و به آنها آموزشهای اولیه مانند شناخت حیوانات، رنگها و برخی موارد دیگر میدادند.
بخش عمده فعالیت ربات انساننما در این بخشها استفاده میشوند اما باید به جایی برسیم که از دانش این رباتها تولید علم کنیم، بهعنوان مثال ما در بخش پردازش تصویر توپ را تشخیص میدهیم، خوب، بهراحتی میتوان از این تکنولوژی در کارخانجات برای تشخیص تعداد محصولات و محصولات معیوب استفاده کرد؛ در واقع این مسابقات و رباتهای انساننما تولید علم میکند و این علم میتواند در قسمتهای مختلف استفاده شود.
جالب است بدانید که سازنده دستگاه کینکت «Kinect» که امروز تمام دنیا آن را خریداری میکنند، ایده خود را از همین مسابقات ربوکاپ گرفتهاند.
تسنیم: نظرتان درباره عملکرد بنیاد ملی نخبگان در حمایت از فعالان بخش رباتیک کشور چیست؟ آیا تا به حال حمایتی از شما به عمل آورده است؟
صادقنژاد: تقریباً خیر؛ حوزه رباتیک تنها حوزهای است که تحت حمایت بنیاد ملی نخبگان نیست و به رسمیت شناخته نمیشود.
تسنیم: حوزه رباتیک از سرفصلهای بنیاد ملی نخبگان به حساب نمیآید؟!
صادقنژاد: متأسفانه خیر! یک زمانی به تیمهای برتر این حوزه جوایزی میدادند اما از آنجایی که مرجع رسمی در کشور وجود ندارد تا این مقامها و رتبهها را ارزیابی کند و تحت پوشش و حمایت خود قرار دهد، بحث رباتیک که از نظر من کمتر از بحث فرهنگی و ورزشی داخل کشور نیست، رها مانده است.
ورزشکاران کشور که برای مسابقات جهانی یا المپیک مسابقه میدهند جوایز گوناگونی دریافت میکنند، بهنظرم مسابقات بین المللی رباتیک کمتر از مسابقات ورزشی نیست چرا که ما نیز با تمام دنیا در حال رقابت هستیم و برای پیشرفت کشور خود تلاش میکنیم.
علم فقط تولید مقاله، کسب رتبه یا معدل نیست که متأسفانه بنیاد ملی نخبگان چنین دیدی نسبت به افرادی که جذب میکند، دارد؛ این دیدگاه اشتباه است؛ رباتیک نیز یک علم است، در آن دانش، مدیریت، کار گروهی و تولید محصول وجود دارد و باید به آن توجه شود.
بهتازگی ابلاغیهای از وزارت علوم ارائه شده است که نشان میدهد خودشان متوجه شدهاند که توجه به برخی مواردی که پیشتر عرض کردم بیفایده است و باید به تولید محصول و ایجاد مثلاً شرکتهای دانشبنیان نیز توجه داشت.
تسنیم: آقای صادقنژاد! پس از بازگشت شما از مسابقات رباتیک آلمان، آیا بخشهایی مانند وزارت علوم یا معاونت علمی ریاستجمهوری از شما تقدیری به عمل آوردند یا پیگیری خاصی انجام دادند؟
صادقنژاد: تاکنون خیر! امسال مشکلات بسیاری برای تیمهای ایرانی به وجود آمد که از جمله آنها دریافت ویزای کشور آلمان بود که همین موضوع موجب شد که بسیاری از تیمهای ایرانی نتوانند در این مسابقات حضور داشته باشند.
تسنیم: یعنی دولت آلمان در ارائه ویزا مشکل ایجاد میکرد؟
صادقنژاد: پس از قولهایی که برای برداشته شدن تحریمها داده شد، متقاضیان زیادی به سفارت آلمان در ایران مراجعه میکردند و تعداد افرادی که برای مسابقات رباتیک قصد سفر داشتند به 303 نفر میرسید لذا تعداد متقاضیان عزیمت به کشور آلمان بسیار زیاد بود و سفارت این تعداد بالا را قبول نمیکرد.
خوشبختانه وزارت خارجه و استانداری تهران بسیار به تیمهای ما کمک کردند که حتماً در این مسابقات حضور به عمل آورند؛ پیگیریهایی که این دستگاهها به عمل آوردند، موجب شد که ویزای تیم ما، 6 ساعت پیش از پرواز حاضر شود ضمن اینکه ویزایی که به تیم ما دادند ویزای ملی کشور آلمان بود.
تسنیم: منظور از ویزای ملی چیست؟
صادقنژاد: ویزای ملی، ویزای ویژهای است که وزارت خارجه برای ما گرفت و توانستیم 6 ویزای ملی کشور آلمان را در عرض دو روز بگیریم.
تسنیم: تیمهایی که موفق به حضور در آلمان نشدند، پیگیری از طرف وزارت خارجه برای آنها نشد؟
صادقنژاد: خیر؛ متأسفانه برای آنها پیگیری به عمل نیامد؛ تیم ما را هم دانشگاه امیرکبیر پیگیری کرد؛ در واقع دانشگاه با استانداری تهران ارتباط برقرار کرد و استانداری از وزارت خارجه درخواست کرد که تیم ما را به این مسابقات اعزام کند؛ با تمام حمایتهایی که بدنه دولت از ما به عمل آورد تا تیم ما به آلمان برود، از میان 10 نفر تیم، 6 نفر موفق شدند که پیش از مسابقات در آنجا حضور پیدا کنند و بقیه اعضا پس از چهار روز به ما ملحق شدند که این امر بیتأثیر در مسابقات نبود چرا که شاید اگر بقیه اعضا نیز همزمان با ما به مسابقات میآمدند، ما در رقابتهای لیگ نیز مقام نخست را کسب میکردیم؛ به هر حال لازم میدانم که در اینجا از وزارت خارجه و استانداری تهران تشکر کنم که واقعاً پیگیر حضور ما در این مسابقات بودند.
نکته دیگر اینکه کشور آلمان میزبان این رقابتها بود و باید پیگیریهای لازم برای حضور شرکتکنندگان را به عمل میآورد؛ بهنظر من این کشور میتوانست بسیار بهتر از این عمل کند و شرکتکنندگان برای حضور در این مسابقات مشکل نداشته باشند.
از طرفی کشور ما نیز باید حمایتهایی را برای این تیمها انجام دهد؛ هزینههای رفت و آمد، پیراهنهای ملی، هماهنگیهای لازم از جمله کارهایی است که کشور ما باید برای اعضای یک تیم به عمل آورد که متأسفانه هنوز این مدیریت صحیح در کشور برای تیمهای ما انجام نمیگیرد و هر حمایتی که از ما به عمل آمد، از طرف دانشگاه و پیگیریهای دانشگاه بوده است.
تسنیم: تا به حال وزارت علوم برای این مقامی که شما کسب کردید، حمایت مالی یا تقدیر خاصی از شما داشته است؟
صادقنژاد: تا به حال خیر؛ البته بهنظر بنده این کار را وزارت علوم نباید انجام دهد و اگر سازمانی بخواهد حمایت مالی از این تیمهای برتر به عمل آورد، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است؛ وظیفه وزارت علوم چیز دیگری است و این اهدای جوایز از وظایف آن محسوب نمیشود.
تسنیم: برای المپیادهای ورزشی کشور، امسال شخص استاندار وعده دادند که از تیمهای برتر و مدالآوران تقدیر ویژهای با اعطای زمین به عمل آورد.
صادقنژاد: البته جناب استاندار قول دادهاند که در نخستین فرصت برای ما برنامه ویژهای داشته باشند؛ قرار بود جلسهای هم با وزارت علوم داشته باشیم که متأسفانه هماهنگ نشد.
تسنیم: پیگیریهای رسانهها و پوشش اخباری این مسابقات را چگونه ارزیابی میکنید؟
صادقنژاد: خوشبختانه روابط عمومی دانشگاه امیرکبیر در این حوزه بسیار فعال بود و ما اخبار را خودمان برای آنها میفرستادیم و آنها نیز در اختیار رسانههای کشور قرار میدادند؛ از نظر من رسانههای مکتوب ما را در نشر اخبار یاری کردند اما متأسفانه رسانه ملی نسبت به سالهای گذشته این اخبار را کمتر پوشش داد؛ در گذشته شرایطی در کشور حاکم بود که این سخنانی که ما امروز برای شما ارائه کردیم، بهصورت زنده و مستقیم به مردم کشور ارائه میکردیم اما امسال این اتفاق نیفتاد.
تسنیم: بسیار عالی! ممنون از زمانی که در اختیار تسنیم گذاشتید؛ امیدواریم که با ایجاد ارتباط سالم میان دانشگاه و صنعت کشور، بهزودی بتوانیم اخبار غرورآفرین دیگری را در حوزه رباتیک منتشر کنیم!
صادقنژاد: ما نیز امیدواریم؛ شعار ما این است که «کار نشد ندارد»؛ زمانی که 7 نفر توانستند در این مسابقات چهار مدال بینالمللی کسب کنند، نشان میدهد که با کمترین امکانات نیز میشود بیشترین مقامها را به دست آورد.
گفتوگو از: جابر سعادتی صدر و امین بشیری
انتهای پیام/*