شاهنامه از "پستو و طاقچه" روی صحنه آمد/ باید زمینه آشتی مردم با ادبیات حماسی را فراهم کنیم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، تئاتر «سهراب و آغاز گرگ» چندی است که در مجموعه تئاتر شهر مشهد آغاز به‌کار کرده و روی صحنه آمده است؛ یکی از نکات بارز این تئاتر توجه به ادبیات حماسی و به ویژه شاهنامه فردوسی است.

شاهنامه فردوسی مدت‌های مدیدی است که مورد بی‌مهری قرار گرفته ‌و تئاتر و سینمای کشور با شاهنامه و ادبیات حماسی گویا قهر کرده اما اجرای این کار فرصت مغتنمی را فراهم کرد تا بار دیگر شاهنامه فردوسی از پستوی خانه و طاقچه بیرون بیاد و روی صحنه نیز خودش را نشان دهد.

زهره مرادی ایفاگر نقش تهمینه در این اثر به تسنیم می‌گوید: من کار خود را از اواخر سال 70 با یک سریال به نام «چهره به چهره» آغاز و سپس با رضا صابری وارد تئاتر شدم؛ نمایش «ماه عسل» دکتر ساعدی را نیز با رضا صابری روی صحنه بردم اما کار جدی تئاتر را با «شنا در آتش» آغاز کردم که این هم با آقای رضا صابری بود و برای جشنواره تئاتر فجر حضور یافت.

در سال 73 نیز «یخبندان» و «صورت بنفش» را کار کردم. در فیلم‌های کوتاه نیز حضور داشتم و کار تلویزیونی زیاد داشتم.

زبان شاهنامه ثقیل است اما باید آن را به مردم ارائه کرد

وی با اشاره به انگیزه خود از حضور در کار «سهراب و آغاز گرگ» می‌گوید: شناختی که طی سال‌ها از آقای روحی داشتم و همچنین شناخت ایشان از بنده، سبب شد برای این کار نیز همکاری کنم. البته بنده کلاً شاهنامه را دوست دارم و زمانی که دیدم کار برگرفته از شاهنامه است برای همکاری ترغیب شدم.

مرادی افزود: تئاتر وظیفه فرهنگ سازی را در یک شهر و کشور برعهده دارد در حالی که شاهنامه را باید نسل امروز ما بشناسد، شاید مردم زیاد دنبال این قضیه نباشند اما به‌هرحال باید کارهایی براساس شاهنامه ساخته شود، مردم اطلاعات کافی از شاهنامه ندارند و البته شاهنامه هم بسیار ثقیل است.

ایفاگر نقش تهمینه در تئاتر «سهراب و آغاز گرگ» افزود: شاهنامه سنگین است ولی باید مردم را با شاهنامه و ادبیات حماسی آشتی دهیم و اگر این نمایش‌ها هم اجرا نشود که کلاً شاهنامه کنار می‌رود و واقعاً حیف است در ارائه کار شاهنامه را دستکاری کنیم و آن را با زبانی ساده ارائه کنیم.

وی عنوان می‌کند: زبان این کار، زبان شاهنامه است اما قطعاً درد آن درد امروز است، البته بنده قبلاً هم سابقه کار در کارهای مرتبط با ادبیات حماسی را داشته‌ایم و شیفته کارهای حماسی و تاریخی هستم.

«سهراب و آغاز گرگ» برای مخاطب خاص نیست

احسان روحی کارگردان این اثر نیز درباره دغدغه خود برای ساخت این اثر می‌گوید: بنده اعتقادی به خط کشی میان مخاطب خاص و عام را قبول ندارم، نخستین اجرای هر گروهی باید مانند اجرای آخر باشد و اگر در اجرای نخست کم و کاستی داشتیم این از ناحیه کارگردان بوده است.

وی می‌افزاید: من احساس می‌کنم اجرای اول و آخر در فضای کار حرفه‌ای باید یکسان باشد و باید از اجرای اول باید پرقدرت باشیم، اجرای ما مربوط به مخاطب خاص نیست اما چون کمتر سراغ اینگونه از تئاتر رفته‌ایم و به اتفاقات پیرامون شاهنامه بی مهر بوده‌ایم، سبب می‌شود مخاطب بیشتر سراغ آثار کلاسیک باشد اما ما در این اثر بیشتر ساختارشکنی کرده‌ایم.

روحی می‌گوید: برای مثال این ساختارشکنی را در مورد رستم انجام داده‌ایم و سعی کرده‌ایم اسطوره را به زبان امروزی ارائه کنیم، آیا ادبیات معاصر و کلاسیک اروپا با شکسپیر همین کاری را کرده‌اند که ما با شاهنامه کرده‌ایم؟ قطعاً پاسخ منفی است و آنها هم به این سمت رفته‌اند که آثار دیروز را با زبان امروز با هدف به چالش کشیدن مخاطب بسازند.

ارائه اسطوره‌ها در قواره جدید

وی ادامه می‌دهد: تهمینه در این اثر در قواره یک مادر است اما دائم خود را به‌خاطر عدم ایفای نقش مادری عذاب می‌دهد، اسطوره‌ها در این کار در قواره جدیدی ارائه می‌شوند و باید از آثاری که غنای خراسان و فرهنگ ایران را نشان می‌دهند حمایت کنیم و باید همه پای کار بیایند، این نمایش یک سال در دست تولید بود اما پشتوانه مالی نداشتیم و اگر تهیه‌کننده خصوصی ورود نمی‌کرد شاید این کار به مرحله تولید نمی‌رسید.

روحی می‌گوید: دغدغه من در این زمینه یک دغدغه طولانی‌مدت است و پژوهش‌های زیادی در این حوزه صورت داده‌ام. خود شاهنامه فردوسی با توجه به تفاسیر متعددی که از آن شده، همه اینها تفاسیر شخصی است. ما نخواستیم یک بخش شاهنامه را روایت کنیم. یک روایت کاملاً تازه از شاهنامه تلاش کردیم ارائه کنیم.

شاهنامه را تحریف نکرده‌ایم

وی می‌افزاید: من داستانی را خلق کردم که زمانی که شما آن را می‌بینید نمی‌توانید عنوان کنید که شاهنامه را تحریف کرده‌ام؛ ما شاهنامه را یک نقد و واکاوی کرده‌ایم و از نظر روانشناسی رستم را به‌ویژه واکاوی کرده‌ایم پس هیچ تحریفی صورت نگرفته است.

روحی عنوان می‌کند: عنصر دراماتیک جنگ رستم و سهراب این بوده که سهراب فرزند وی است، رستم سهراب را کشته است و حالا در این نمایش من از رستم سوال کرده‌ام اگر این اتفاق نمی‌افتاد چه می‌شد و رستم می‌گوید من وظیفه‌ام پاسداری از ایران است و خیلی سخت است که شما این کار را صورت دهی تا پاسداری از وطنت را انجام دهی و حتی حاضر شوی فرزندت را نیز قربانی کنی، پس رستم تحریف نشده است.

وی افزود: اگر مقداری نگاه و ذهنیت خود را هنگام دیدن اثر به سمت «ملودارم اجتماعی» ببریم بهتر می‌توانیم با آن ارتباط برقرار کنیم و برای همین می‌گویم این اثر برای مخاطب عام است؛ اگر این نمایش در گیشه موفق شویم فرهنگ سازی می‌کنیم تا سایرین هم به سمت ادبیات حماسی بیایند اما من همیشه سعی کرده‌ام ریسک کنم.

مخاطب عام را باید با تئاتر آشتی دهیم

روحی می‌گوید: خوشبختانه مخاطب عام هم وقتی در سالن حاضر می‌شود وسط نمایش آن را نیمه کاره رها نمی‌کند و برایش سوال ایجاد می‌شود که چرا مثلاً رستم به این شکل درآمده است؟ همه چیز قصه در این نمایش تعریف شده و از سوی دیگر در مورد فرامرز و سهراب هم در حال تعریف هستیم. زحمت زیادی کشیدم تا زبان فارسی مجدداً در راس قرار بگیرد اما متاسفانه به این مسئله توجه زیادی نمی‌شود.

وی عنوان می‌کند: این اثر در مشهد تهیه شده و حتی باید به‌عنوان نماینده خراسان در شهرهای دیگر ایران دیده شود اما این حمایت‌ها از این کار صورت نمی‌گیرد چراکه عادت کرده‌ایم دنبال ضعف کارها باشیم. مخاطب باید از این کار حمایت کند و اگر این کار صورت بگیرد بسیار موفق خواهیم بود.

روحی گفت: خیلی از اوقات بوروکراسی‌های موجود در تئاتر مشهد سبب می‌شود بی انگیزه شویم، دو سال برای این اثر تلاش کردم اما حمایتی نشدیم زیرا همه چیز سطحی دیده می‌شود. باید مخاطب را به تئاترهای موجود عادت دهیم؟ این چه ارزشی دارد؟ این شکل کار کردن دارای تاریخ مصرف است و زمانی این تاریخ به پایان می‌رسد ما نیاز به حمایت همه‌جانبه داریم. از بنیاد شاهنامه و ارشاد استان برای حمایت از این کار انتظار کمک داشتیم اما متاسفانه دغدغه‌ای در این زمینه نداشتند.

وی افزود: از شهرداری نیز انتظار حمایت داریم اما این اتفاق صورت نگرفت در حالی که برای مثال شهرداری از تئاترهای خیابانی در حال حمایت است، اگر این حمایت‌ها صورت نگیرد تک بارقه‌های موجود ما نیز از میان می‌رود. برای مثال در چند سال اخیر نمایش ویژه‌ای در مشهد نداشته‌ایم.

شاهنامه با زبان نوینی ارائه شده است

شندری، تهیه‌کننده این اثر نیز در مورد انگیزه خود برای ورود به این کار می‌گوید: مقداری با ریسک وارد این کار شدم اما بعداً متوجه شدم قرار است یک کار نوین صورت بگیرد و فکر می‌کردم قطعاً مخاطب خاص خود را نیز خواهد داشت.

وی می‌گوید: تفکرات جالبی در این کار موج می‌زد و هنوز شاهنامه جا دارد که از ابعاد مختلفی مورد پردازش قرار بگیرد؛ حتی احتمال می‌دادم از گیشه چیزی به من بازنگردد و در سرمایه‌گذاری خود با شکست مواجه شوم. هنوز می‌توانیم از دل شاهنامه داستان‌هایی را دربیاوریم که نسل جوان از آن استفاده کند.

انتهای پیام/