بیکاری به توان بیکاری ناقص

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، بر این اساس چنانکه برخی آمارهای رسمی حکایت از بیکاری 5/2 میلیون نفری نیروی کار فعال در ایران دارد، برخی کارشناسان تعداد بیکاران را بیش از 11میلیون نفر می‌دانند. اما عده‌ای از مسئولان دولتی این اختلاف آماری را مربوط به «بیکاری ناقص» می‌دانند و به گفته معاون وزیر کار با محاسبه این دست از بیکاران هم در نهایت ما شش میلیون بیکار در کشور داریم.

در هر جامعه‌ای‌ عده‌اى از نیروی فعال، شاغل هستند و تعدادی از جمعیت جوان هم به هر دلیل از داشتن شغل محرومند. اما در این بین عده‌ای هم در شغل و سمتی گماشته شده‌اند که تخصص، آگاهی و کارایی لازم را در آن نقش ندارند. به‌عبارت دیگر این دست از افراد شرکت مستقیم و فعال در جریان تولید و دریافت دستمزد ندارند و در عین حال که شاغل هستند، در آمارهای بیکاری هم قرار می‌گیرند. بر اساس تعاریف مرکز آمار ایران هم اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سر کار یا غایب موقت از محل کار بوده، به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و... کمتر از 44ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند. براساس آخرین نتایج به‌دست آمده، در ایران هم 8/9 درصد جمعیت شاغل در کشور دارای اشتغال ناقص هستند. بدون تردید اشتغال ناقص تاثیر بسزایی در کاهش نرخ بیکاری دارد و اکنون مسئولان هم بر این امر واقفند، بر این اساس باید شرایطی را به وجود آورد که افراد از ثبات و پایداری شغل خود مطمئن شوند.

کاهش اشتغال ناقص در گرو ایجاد اشتغال

نگاهی به شاخص بیکاری در خلال هشت سال فعالیت دولت گذشته نشان می‌دهد که برنامه‌های اشتغالزایی این دولت چندان موفقیت‌آمیز نبوده و نرخ بیکاری بین سال‌های 84تا 91افزایش چشمگیری داشته است. چنانکه بر اساس اعلام مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در پایان نخستین سال فعالیت دولت نهم برابر با 5/11درصد بود و در سال 1389به 5/13 درصد رسید. در طی سال‌های ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد که بسیاری از واحدهای اقتصادی و شهرک‌های صنعتی به تعطیلی کشانده شدند، نیروی کار قابل توجهی از داشتن شغل محروم ماندند و فعالان سابق هم به خیابان‌های شهر، ایستگاه‌های مترو و اتوبوس‌ها پناه آوردند. این در حالی است که این دسته از افراد دیگر هیچ نقشی در تولید کالا و خدمات ندارند و در عین حال که درآمد کسب می‌کنند، جزو جمعیت بیکار محاسبه می‌شوند.

وجود چنین پدیده‌ای در کشور علاوه بر اینکه بر جمعیت بیکار کشور می‌افزاید، باعث ایجاد بزهکاری‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی نیز می‌شود. یکی از عمده‌ترین تخلف‌ها در این زمینه روی آوردن به فروش کالاهای قاچاق و ضربه زدن به تولید ملی است که این امر دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی را زیر سوال می‌برد. همچنین وقتی نیروی فعالی که به علت نیافتن شغل پایدار دستفروشی را در معابر خیابان‌ها و وسایل نقلیه عمومی پیشه می‌کند، درآمد پایدار، ساعات کار متعارف، بیمه تامین اجتماعی و در نهایت سابقه کاری او از بین می‌رود.

در این حال واقعیت‌های آماری اقتصاد ایران نشان می‌دهد که ممکن است در کوتاه‌مدت میان اشتغال و تولید رابطه معکوس برقرار شود و نباید بهبود اشتغال را در گرو دستیابی به رشد اقتصادی بالا دانست. پس به طبع نمی‌توان رابطه مشخصی میان وضعیت تولید و سهم اشتغال ناقص در نظر گرفت. اما روند معکوس دو متغیر اشتغال و اشتغال ناقص نشان داده است که این دو متغیر رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هر گاه وضعیت اشتغال در کشور روند صعودی به خود گرفته، از میزان افراد فعال در اشتغال ناقص کاسته شده است.

گویا همین افراد بوده‌اند که با یافتن شغلی دائمی و با درآمد با ثبات به جمعیت شاغل کشور پیوسته‌اند. به عبارت دیگر زمانی که بازار کار کشور با بهبود وضعیت مواجه می‌شود، تقاضا نیز برای نیروی کار افزایش می‌یابد و در نتیجه میزان اشتغال بالا می‌رود. همچنین با رونق بازار کار، کارفرمایان هم علاقه بیشتری برای حفظ نیروی کار خود و استخدام تمام وقت نیروی کار نشان می‌دهند. بنابراین با کاهش استخدام پاره‌وقت، سهم اشتغال ناقص در اقتصاد کشور کاهش پیدا می‌کند. در مقابل زمانی که وضعیت بازار کار دچار رکود می‌شود، تقاضا برای استخدام نیروی کار و در نتیجه میزان اشتغال کاهش می‌یابد، کارفرمایان نیز برای کاهش ریسک خود تمایل کمتری برای استخدام تمام‌وقت نیروی کار داشته و در نتیجه با افزایش استخدام پاره‌وقت سهم اشتغال ناقص نیز در بازار کار افزایش می‌یابد.

تسلط اشتغال ناقص بر اقتصاد

بر اساس محاسبات مرکز آمار ایران در سال گذشته 667هزار شغل جدید ایجاد شده است. همچنین بنا بر داده‌های تامین اجتماعی تعداد بیمه‌شدگان جدید در سال گذشته 850هزار نفر بوده‌اند که از این تعداد بیش از 700هزار نفر بیمه شده اجباری هستند. حال با محاسبه ریزش بخشی از نیروی کار و بیمه شدگان، در سال گذشته در مجموع 400هزار شغل ایجاد شده است. اما سوال اساسی این است که آیا ایجاد فقط 400 هزار شغل در یک سال دردی از دو میلیون و 729هزار و 92نفر جمعیت جوان بیکار دوا می‌کند؟ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی با زیر سوال بردن تعاریف موجود در زمینه آمارگیری‌ها، بیکاران کشور را بیش از 10میلیون نفر می‌دانند! متاسفانه در یک دهه اخیر اقتصاد ایران مشکلات عدیده‌ای از جمله تحریم‌، تورم و رکود را تجربه کرده است که اکنون پس از پشت سر گذاشتن تحریم‌ها و کنترل تورم، همچنان با مشکلات ناشی از رکود دست و پنجه نرم می‌کند.

مشکلاتی که به آن اشاره شد، جملگی ظرفیت تولیدی بخش اعظم صنایع را کاهش داده‌اند و ورشکستگی و تعطیلی شمار چشمگیری از واحدهای کوچک و متوسط در سراسر کشور را در پی داشته‌اند. این اتفاق نیز به بالا رفتن شمار بیکاران، گسترش اشتغال ناقص و تسلط مشاغل با مزدهای بسیار پایین منجر شده است که پیامدهای آن را می‌توان در کاهش درآمد خانوارها، کوچک شدن سفره‌ مردم و کاهش تقاضا برای کالاها و خدمات مشاهده کرد. در سال‌های روی کار بودن دولت‌های نهم و دهم تحریم‌های غرب علیه ایران، کشور را دچار بحران اقتصادی تاریخی کرد و در واقع در این برهه اقتصاد ایران فلج شد؛ چرا که علاوه بر کاهش درآمدهای ارزی، واردات کالاهای ارزان قیمت چینی هم بر عمق رکود افزود؛ رکودی که همراه با تورم شد و به اصطلاح اقتصاد ایران را دچار بیماری هلندی کرد.

در این بین باید توجه داشت که بخشی از روند کاهشی تورم در سه سال گذشته نیز ناشی از رکود بخش‌هایی همچون مسکن و بورس است. با این حال در مدت اخیر با برنامه‌هایی که دولت یازدهم به اجرا گذاشت، حل مشکلات اقتصادی روی غلتک قرار گرفته‌ و امید می‌رود تا چند سال آینده این مشکلات به صفر برسند. متاسفانه مشکلات ناشی از بی‌تدبیری‌های دولت گذشته چنان در کشور عمق پیدا کرده‌اند که طی چهار سال نمی‌توان تمامی آنها را حل و فصل کرد و طی سه سال گذشته هم بیش از آنچه که انتظار می‌رفت، دولت مسائل را پشت سر گذاشته است. حال با اجرایی شدن برجام و ورود سرمایه‌گذاران خارجی هم امید می‌رود در پایان سال جاری رشد اقتصادی پنج درصد حاصل شود و مشکل بیکاری و به ویژه اشتغال ناقص در ایران نیز از بین برود.

منبع: آرمان

انتهای پیام/

بازگشت به سایر رسانه‌ها