"زن مورد ستایش سعدی" جلوه‌ای از گردشگری ادبی در شیراز
آبش خاتون به عنوان زنی که مورد ستایش سعدی بود می‌تواند یکی از نمودهای رونق گردشگری ادبی در شیراز باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، آمار 3 میلیون و 100 هزار نفری گردشگران داخلی و 195 هزار نفری گردشگران خارجی از اماکن تاریخی استان فارس به ویژه آرامگاه سعدی و حافظ در 6 ماه نخست امسال که مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس در روز جهانی گردشگری اعلام کرد، نشان از این دارد که یکی از دلایل ورود گردشگران به شیراز ادبیات این دیار و آرامگاه سعدی و حافظ است.
گزارشی در تاریخ 14 مهرماه در خبرگزاری تسنیم منتشر و در آن گردشگری ادبی به عنوان یکی از ظرفیت‌های مغفول و ناشناخته شیراز معرفی شد. در این گزارش بناست یکی دیگر از ظرفیت‌های گردشگری ادبی این شهر معرفی شود تا شناخت این ظرفیت‌ها مقدمه‌ای برای رونق گردشگری ادبی شود.
در روزگار شاعر بلندآوازه ایرانی، سعدی شیرازی، زنی به نام «آبش خاتون» بر منطقه فارس حکمرانی می‌کرد که در تاریخ ایران به عنوان تنها فرمانروای زن این منطقه معرفی شده است. پس از قتل سلجوقشاه چون از دودمان سلغریان وارث ذکوری برای سلطنت نمانده بود، بزرگان شیراز بین دو دختر اتابک سعد بن ابوبکر، آبش خاتون را برای حکمرانی برگزیدند و وی سال‌ها در منطقه فارس حکمرانی می‌کرد.
در میان کسانی که در شعر سعدی مدح و ستایش شده‌اند، خاندان اتابکان سعد زنگی جایگاه ویژه‌ای دارند و آبش خاتون نیز از کسانی بوده که سعدی وی را مدح گفته است.برخی از کارشناسان ادبیات قصیده سعدی با مطلع « ای بیش از آنکه در قلم آید ثنای تو/ واجب بر اهل مشرق و مغرب دعای تو» را مدح آبش خاتون می‌دانند.
مجسمه آبش خاتون در موزه مشاهیر فارس
آرامگاهی در جنوب شرقی شیراز در محله‌ای به نام فلکه خاتون وجود دارد که برخی از مورخان آن را متعلق به آبش خاتون می‌دانند.به گفته مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس برخی از محققان بر این باورند که پس از مرگ آبش خاتون جسد وی در شیراز و در مکانی که منسوب به قبر آبش خاتون است، دفن شد که وجه تسمیه و شهرت «فلکه خاتون» به سبب قرار گرفتن مقبره وی در آنجا است.
« مکان کنونی مقبره آبش خاتون بنایی است در جنوب شرقی شیراز که در حال حاضر قسمتی از بدنه آن باقی است» این را مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس می‌گوید و می‌افزاید: این بنا سه طبقه بوده و از بیرون و داخل دارای کاشی‌کاری‌ها و معرق‌هایی بوده که آیات قرآنی با خطوط ثلث و ریحانی به طرز زیبایی روی دیوارهای آن نوشته شده بوده است.
آنطور که امیری اشاره می‌کند در حال حاضر طبقه فوقانی و قسمت‌هایی از آن تخریب شده و دیواری در سه ضلع که هر ضلع آن نزدیک به 17 متر و ارتفاع 20 متر پا برجاست و در لبه خارجی بالای آن کتبیه‌ای به خط ثلث وجود دارد.
این بنا در سال 1310 به شماره 76 ثبت ملی شده و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس از سال 84 مرمت آن آغاز شد. وی می‌گوید: دو برنامه مرمتی اضطراری و فاز دوم برای این بنا در نظر گرفته شده که در برنامه مرمت اضطراری مرمت کاشی‌های و استحکام بخشی بدنه پیشنهاد داده شده است.
مطالعه باستان‌شناسی و بازشناسی اثر، مرمت کف فرش‌ها، بازسازی پلان، نورپردازی و بازسازی کاشی‌های قسمت‌های فاقد کاشی از برنامه‌های پیشنهادی امیری برای فاز دوم است.
فواد شمس، کارشناس برنامه‌ریزی گردشگری درباره گردشگری ادبی می‌گوید: «گردشگری ادبی تنها منحصر به دیدن مقبره‌های شاعران و نویسندگان نیست بلکه آثاری را که به نوعی به زندگی و کار شاعر مرتبط می‌شود، در بر می‌گیرد».
وی بر این باور است که بازدید از مکان‌ها و آثاری مرتبط با زندگی و کار شاعران و ادبای بزرگ شیراز در قالب یک تور حرفه‌ای با همراهی استادان ادبیات فارسی و شاعران معاصر می‌تواند بر جذابیت یک تور گردشگری ادبی در شیراز بیفزاید.
به گفته شمس، شیراز ظرفیت‌های لازم و زیرساخت‌های کافی در این زمینه را دارد، دیدار از مقبره شاعران و نویسندگان یا بازدید از خانه‌های قدیمی که نویسندگان و شاعران در آن زندگی کرده‌اند و حتی دیدار از سرزمین‌های واقعی و خیالی که در آثار ادبی گذشتگان به آن اشاره شده است.
مرمت بنای آرامگاه آبش خاتون می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری ادبی در شیراز باشد که به گفته امیری مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس در حال حاضر تنها میراث فرهنگی مشغول مرمت بنا است در صورتی که شهرداری و اوقاف نیز به عنوان نهادهای متولی باید در این زمینه وارد شوند.
امیری می‌گوید: اداره اوقاف اعلام کرده که در حال حاضر بودجه‌ای برای مرمت این بنا ندارد و شهرداری نیز به صورت جدی برای مرمت آرامگاه آبش خاتون اقدامی نکرده است. الیاس رضایی، معاون اوقاف استان فارس نیز چندی پیش در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که کمبود اعتبارات سبب بلاتکلیفی این آرامگاه شده و این اداره آمادگی دارد در یک پروژه مشارکتی با میراث فرهنگی و شهرداری برای مرمت این بنا اقدام کند.
کسی که دیوان حافظ و کلیات سعدی را خوانده، دیدار از مکان‌های مربوط به این شاعران بزرگ را دوست دارد و آشنایی با محیطی که این آثار در آن خلق شده‌اند، برایش بسیار جذاب است. در کنار این شیراز ظرفیت آن را دارد که با برگزاری جشنواره‌های ادبی گردشگران بیشتری جذب کند.
برای جذب گردشگری ادبی کافی‌ست زیرساخت‌ها را آماده کرد، تبلیغات موثر و برنامه‌ریزی مدونی داشت تا شیراز به قطب گردشگری ادبی تبدیل شود. آرامگاه آبش خاتون تنها یک نمونه از فرصت‌های گردشگری ادبی در شیراز است. خبرگزاری تسنیم بنا دارد در گزارش‌هایی به معرفی دیگر ظرفیت‌های این نوع گردشگری بپردازد.
گزارش از حلیمه زارع
انتهای پیام/