کودکانی در لابه‌لای ماشین‌ها

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، یافته های تحقیقاتی نشان می دهد که عواملی چون وجود نارسایی در نهاد های اجتماعی کننده ای مثل خانواده و مدرسه، فقر اقتصادی، خانواده های کودکان خیابانی و ناتوانی آنها در انطباق با شیوه های زندگی شهرهای بزرگ، آلودگی و آسیب زا بودن محلات حاشیه شهری، فقدان نظارت کافی از نهادهای مسوول، و الگوهای نادرست کنش متقابل بین شهروندان و کودکان خیابانی، همه دست به دست هم داده اند تا پدیده کودکان خیابانی ( که عمدتا کودکان کار درخیابان هستند)، کماکان به عنوان مشکلی در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور خودنمایی کند.

کودکان کار دروازه غار
در مسیر میدان شوش به سمت راه آهن محله ای وجود دارد به نام دروازه غار، از دروازه که خبری نیست، هیچ در و پیکری هم ندارد.
با این وجود، کودکان دروازه غار یاد گرفته که گلیم خود را از آب بیرون کشند، بعضی ها به قدری کوچکند که هنوز کامل حرف نمی زنند، ولی این دلیل نمی شود که کار نکنند.
این کودکان چاره ای ندارند جز آن که خرج اعتیاد پدر عصبانی خود را بدهند و زندگی مادر مریض و معتاد خود را تأمین کنند، مادری که معلوم نیست آن ها را به دنیا آورده یا به قیمتی ناچیز خریده است.
در برخی محله های تهران بزرگ، همچون دروازه غار، کودکانی هستند که دست های کوچکشان، پینه بسته است، زیبایی صورت هایشان زیر لایه های چرک و سیاهی پنهان شده و پاهای خسته آنان به کفش های پاره و نامناسب عادت کرده است، این ها کودکان کار هستند.
بر اساس آمار سازمان جهانی کار، سالانه 250 میلیون کودک 5 تا 14 ساله در جهان از کودکی محروم می شوند، طبق این آمار 120 میلیون نفر از آن ها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام وقت هستند، 61 درصد این کودکان در آسیا، 32 درصد در آفریقا و7 درصد در آمریکای لاتین زندگی می کنند.
کودکانی که وظیفه دارند بخشی از زندگی پر مصیبت خانواده را بچرخانند، کودکانی که شناسنامه ندارند، گاهی اوقات در ازای مقداری پول معامله می شوند و دیگر مهم نیست، زیردست سرپرستان سنگدل و خشن، بر سر جسم و روح این کارگران معصوم چه می آید.
پیمان جهانی حقوق کودک
ماده 32 پیمان جهانی حقوق کودک می گوید: کودک باید در برابر هر کاری که رشد و سلامت او را تهدید می کند حمایت شود و دولت ها باید حداقل سن کار و شرایط کار کودکان را مشخص کنند.
در ماده 26 این پیمان نیز آمده است که هر کودکی حق دارد از تامین اجتماعی از جمله بیمه اجتماعی برخوردار شود و ماده 27 آن تاکید می کند که کودکان باید از سطح زندگی که تامین کننده رشد جسمی، ذهنی و اجتماعی آنها است، برخوردار شوند.
پیمان جهانی حقوق کودک، یک پیمان نامه بین المللی است که برای دفاع و حمایت ازحقوق کودکان تهیه شده است، این پیمان که پس از 10 سال گفتگو میان کشورهای عضو سازمان ملل در سال 1989 میلادی تدوین شد و در سال 1990 به اجرا درآمد؛ به طور کلی چهار محور بقا، رشد، حمایت و مشارکت را در ارتباط با کودکان مورد توجه قرار می دهد.

تعریف کودکان کار در کشورهای مختلف یکسان نیست به گونه ای که در برخی کشورهای آسیایی کار افراد در گروه سنی 8 تا 13 ساله در زمره کار کودکان قرار می گیرد، اما عمده تعریفی که شامل بیشتر کشورهای جهان از جمله ایران می شود اشتغال کودکان زیر 15 سال است. کودکانی که گه گاه هریک از ما ممکن است دیده باشیم که جثه آنها به قدری کوچک است که لابه لای ماشین ها گم می شوند و این ترس را در دل ایجاد می کنند که مبادا ماشینی آنها را زیر بگیرد.
کودک کار در کشورهای جهان
در بیشتر کشورهای جهان، کار کودک شامل کار در مزارع، کارخانه ها، معادن و بخش های خدماتی است و مشاغل کاذبی چون دستفروشی را هم در بر می گیرد؛ کودکان کار اکثرا به صورت آزاد یا خیابانی، نیمه وقت و تمام وقت، فصلی و کارمزد مشغول کار هستند.
کار کودکان بسیار معمول است و می تواند شامل کار در کارخانه، معدن، روسپی گری، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا) یا کارهای نامتعارف باشد، ناپذیرفتنی ترین شکل های کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن فروشی آنان است.
قاچاق انسان از راه های عمده وارد کردن این کودکان به بازار است، به جز کارگری برده وار، روسپی گری و فروش اعضای بدن کودکان، از دیگر سرنوشت های کودکان، قاچاق است.
دلایل و پیامدهای کار کودک
بهره کشی از نیروی کار کودک، ریشه در عوامل مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد به نحوی که فقر اقتصادی، بیکاری والدین، اعتیاد و طلاق و شکاف طبقاتی از مهمترین عوامل افزایش کودکان کار در یک جامعه به شمار می رود، خانواده فقیری که اکثر درآمد خود را برای خرید غذا صرف می کند، به درآمد کودک خود برای بقا نیاز اساسی دارد البته فقر تنها دلیل کار کودکان نیست و نمی تواند به تنهایی عاملی برای بردگی و دیگر انواع اشتغال باشد.
آسیب پذیری کودکان در برابر کار
متاسفانه کودکان کاری که به منظور کسب درآمد به فعالیت های تولیدی، خدماتی یا مشاغل کاذب روی می آورند، از بسیاری از حقوق اولیه انسانی، حق آموزش و تحصیل باز می مانند، سلامت جسمی و روانی این کودکان به شدت در معرض انواع آسیب ها و خشونت های جسمی و حتی جنسی قرار می گیرد و در آینده با افسردگی، سوء تغذیه و انواع بیماری های روحی و جسمی مواجه می شوند.
فردی که از کودکی به جای تحصیل و تفریح، موظف به تامین اقتصادی و معیشتی خود و خانواده خود است، کودکی خود را تباه شده می بیند و هیچگاه فرصتی برای آموزش و پرورش یا مهارت آموزی که بتواند تامین کننده ضمانت شغلی او در آینده باشد، پیدا نمی کند.
با آغاز سوادآموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار، طی صنعتی شدن به وجود آمد و ظهور مفاهیم حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت، کار کودکان همچنان در اقسا نقاط دنیا که سن ترک تحصیل پایین است شیوع دارد.
قانون ایران در مورد کار کودکان چه می گوید؟
سال 1373، دولت ایران پیمان نامه جهانی حقوق کودک را امضا کرد و تعهدات مربوط به کودکان کار و خیابانی را به صراحت پذیرفت، اما با گذشت 17سال، هنوز این قشر به رسمیت شناخته نشده اند، دلیل این مدعی نیز نبود آمار دقیق از این کودکان در کشور است.
مهم ترین وظیفه دولت در این خصوص ایجاد حق هویت برای کودکان، صدور کارت شناسایی و اجازه تحصیل در مدارس است، اما در عمل جز سیاست های نافرجام ضربتی و سرکوبی گام دیگری برداشته نشده است.
در ایران ماد ه 79 قانون کار، اشتغال به کار کودکان زیر 15 سال را ممنوع دانسته است البته کارگران شاغل در کارگاه های خانوادگی که کارفرمای آن ها، همسر یا بستگان و خویشاوندان نسبی درجه یک باشند، مشمول قانون کار نیستند در نتیجه حداقل سن کار در مورد چنین کارگرانی رعایت نمی شود؛ بر اساس قانون کار اگر یک کارفرما کودک زیر 15سال را به کار بگیرد، متخلف خواهد بود و برای نخستین بار مجازات نقدی، بار دوم مجازات نقدی و حبس و بار سوم علاوه بر این موارد، کارخانه یا کارگاه پلمپ و پروانه کار فرد متخلف ابطال خواهد شد.
از سوی دیگر ماد ه 84 قانون کار پیش بینی کرده است که در مشاغل و کارهایی که ماهیت آن برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان آور است، حداقل سن کار 18 سال تمام خواهد بود که تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.
در حال حاضر آمار مشخص و دقیقی از تعداد کودکان کار در ایران وجود ندارد هرچند که برخی منابع و سازمان ها از وجود دو میلیون کودک کار در ایران خبر می دهند ولی آمارهای غیررسمی تعداد کودکان کار ایرانی را 7 میلیون نفر تخمین می زند که گفته می شود 40 درصد این کودکان را کودکان مهاجر تشکیل می دهد.
با توجه به آمارها و گزارش های موجود، حمایت از کودکان کار به عنوان قشری آسیب پذیر امری ضروری است هر چند که فعالیت ها و تلا ش های بسیاری برای ساماندهی کودکان کار در کشور صورت گرفته و انجمن های حمایت از کودکان کار با پی ریزی انواع برنامه ها و طرح های ویژه تلاش کرده اند تا کودکان کار را شناسایی و زمینه فراهم کردن امکانات و تسهیلات و بهره مندی از حداقل نیازها برای این کودکان را فراهم کنند اما آنچه مسلم است تمام انواع کار کودک به خصوص بد ترین اشکال آن باید ریشه کن شود چرا که کار کودک نه تنها بنیان طبیعی و حقوقی انسانی را پایمال می کند بلکه تهدیدی جدی برای آینده اجتماعی و رشد و پیشرفت اقتصادی محسوب می شود.

به نظر می رسد که پدیده کودکان کار نیازمند یک اجماع واحد و تعامل همه جانبه از سوی دستگاه های دولتی و نهادهای اجتماعی و غیردولتی است، تعاملی که می تواند ماحصل آن شناسایی کودکان کار، ایجاد مشاغل پایدار برای خانواده های آنان، گسترش حیطه نظارت سازمان های دولتی نظیر بهزیستی و معرفی کودکان ها برای حمایت و پوشش باشد.

منبع:تبیان

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه‌ها