سفر به حیرت‌انگیزترین پل‌های تاریخی جهان در قلب زاگرس+ فیلم و تصاویر
استان لرستان با داشتن بیش از ۱۰۰ پل تاریخی سرزمین پل‌های تاریخی ایران زمین به شمار می‌رود، پل‌هایی حیرت‌انگیز که از دوران مادها، هخامنشیان، ساسانیان و دوران اسلامی به یادگار مانده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، استان لرستان سرزمین پل‌های تاریخی ایران‌زمین است، پل‌های منحصربه‌فردی که ساخت بیشتر آن‌ها به سالیان دور بازمی‌گردد که تنها راه ارتباطی به‌حساب آمده‌اند؛ معماران و سازندگان هنرمند پل‌های تاریخی لرستان بامهارت خاصی موفق شده‌اند با در اختیار داشتن ساده‌ترین امکانات این پل‌های بادوام و مقاوم را بسازند که می‌توان به پل‌های کشکان، گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پلدختر، کلهر و شکسته که قدمت بیش از هزار و 400 سال در تاریخ این مرزوبوم دارند اشاره کرد.
منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی دنیا در لرستان
لرستان با دارا بودن بیش از 100 پل تاریخی به‌عنوان پایتخت پل‌های تاریخی ایران مطرح است، پل‌هایی حیرت‌انگیزی که از دوران مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی به میراث مانده است و شاید یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری بیشتر این پل‌ها این باشد که لرستان شاهراه و گذرگاه مهمی در قدیم بوده که مسیر شمال را به جنوب و شرق را به غرب وصل کرده است.
دلیل منحصربه‌فرد بودن پل‌های لرستان معماری پیشرفته آن‌هاست که شاهکارهای معماری ایران به شمار می‌آیند و پس از اهرام ثلاثه مصر که بزرگ‌ترین بناهای سنگی جهان هستند دومین بناهای سنگی به‌جامانده از گذشتگان به‌حساب می‌آیند، آثاری که از آن‌ها به‌عنوان حیرت‌انگیزترین پل‌های تاریخی دنیا یاد می‌شود.
کشکان مادر پل‌های تاریخی ایران
پل تاریخی کشکان در 50 کیلومتری جنوب خرم‌آباد در بخش چگنی بر روی رودخانه‌ای به همین نام و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به طرهان احداث‌شده است که دارای پایه‌هایی به مساحت بیش از 200 متر و ارتفاع آن به‌اندازه یک ساختمان 12 طبقه است که مساحت پایه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.
طول پل حدود 320 متر، عرض هریک از دو چشمه شرقی آن 23.20 متر و ارتفاع آن در بالاترین قسمت 26 متر و در کوتاه‌ترین قسمت 10 متر است و از 12 طاق پل چهار دهنه تخریب‌شده و مابقی هنوز سالم هستند.
کشکان که بزرگ‌ترین پل تاریخی ایران به شمار می‌رود به دستور«ابو نجم بدر ابن حسنویه» از سال 389 تا 399 ساخته‌شده و دارای قدمتی هزارساله است و جز سه پل تاریخی در ایران محسوب می‌شود که دارای کتیبه‌ای به‌اندازه 106 در 92 است و به خط «کوفی برگ‌دار» نوشته‌شده و مربوط به قرن چهارم هجری است.
برخی از پایه‌های پل با سنگ‌های بزرگ و حجاری‌شده ساخته‌شده‌اند؛ مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ، گچ و آجر تشکیل‌شده است و کتیبه پل کشکان با «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغازشده و در هفت سطر نوشته‌شده است.
در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره‌های گذشته وجود دارد که با مشخصات پل‌های ساسانی قابل‌مقایسه هستند، این پل به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل شاپوری یا شکسته
پل شاپوری یا طاق پل شکسته در قسمت جنوبی شهر خرم‌آباد واقع‌شده که عامل ارتباط غرب استان (طرهان) با شرق و ازآنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده است.
طول این پل 312 مترو ارتفاع آن 10.75 متر است که از 28 چشمه طاق و 27 پایه تشکیل‌شده و سطح هر پایه 61 متر و فاصله بین دوپایه 7.5 متر است که هم‌اکنون پنج چشمه طاق پل سالم بوده و مابقی براثر عوامل طبیعی تخریب‌شده است.
پل شکسته لرستان متعلق به دوره ساسانی است و تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل شکسته به شمار می‌رود.
چشمه طاق‌های پل به‌صورت جناقی ساخته‌شده و سبک‌سازی پل در قسمت طولی در زیر روگذر پل صورت گرفته است و پایه‌ها و موج‌شکن‌های آن به‌صورت لوزی شش‌ضلعی از سنگ ساخته‌شده است.
مصالح پل را سنگ‌های قلوه رودخانه‌ای و لاشه‌سنگ در چشمه طاق‌ها و از سنگ‌های پاک‌تراش در قسمت پایه‌ها استفاده‌شده است. کف پل سنگ‌فرش و از نوع سنگ بلوک قرمز است که در اثر فرسایش آب از صورت کادر بودن خارج‌شده است؛ این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی و به شماره 1058 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل گاومیشان، فاتح رودخانه سیمره
پل گاومیشان نیز از دیگر پل‌های منحصربه‌فرد لرستان است که در فاصله 30 کیلومتری شهرستان پلدختر و بر فراز رودخانه سیمره در حدفاصل استان‌های ایلام و لرستان احداث‌شده است.
ویژگی خاص پل گاومیشان مربوط به دهانه این پل است به‌طوری‌که بزرگ‌ترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است، طول این پل حدود 175 متر و عرض‌گذر سطح پل نزدیک به 8 متر و 20 سانتیمتر است و در حال حاضر دارای 6 چشمه طاق است.
عرض چشمه اصلی این پل حدود 33 متر و 70 سانتیمتر و مصالح اصلی آن را ملات، آجر و سنگ تشکیل می‌دهند؛ معماری پا تاق‌ها به سبک معماری دوره ساسانی است اما در چشمه طاق‌ها آثار مرمت دوره‌های صفوی و قاجاری دیده می‌شود.
پل گاومیشان ازجمله پل‌های منحصربه‌فرد استان لرستان است که ویژگی خاص آن مربوط به دهانه این پل است به‌طوری‌که پل گاومیشان بزرگ‌ترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است؛ این پل که از بناهای عظیم دوره ساسانی است به شماره 2222 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل کلهر، پلی منحصربه‌فرد در پلدختر
پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاریخی است که در 60 کیلومتری جاده خرم‌آباد به خوزستان در بخش معمولان از توابع شهرستان پلدختر واقع‌شده است، پایه‌های این پل بیضی‌شکل است که عرض این پل به 10 متر و طول آن به 151 متر می‌رسد و از ویژگی‌های آن می‌توان به وجود سکویی در داخل دوپایه اصلی پل نام برد که این سکو از 12 پله ساخته‌شده است.
این پل از شاهکارهای حکومت آل‌حسنویه به‌حساب می‌آید و از کتیبه‌ای که از کلهر معمولان به‌جامانده می‌شود فهمید این پل در تاریخ 384 هجری قمری ساخته‌شده است.
پل کلهر از آجر و سنگ ساخته‌شده و سازندگان آن برای اینکه استحکام پل بالا برود در کنار سنگ و آجر از ساروج نیز استفاده کرده‌اند تا مبادا درگذر زمان پل ریزش کند؛ ویژگی منحصربه‌فرد دیگر پل تاریخی«کلهر» این است که متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی بوده به‌طوری‌که پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاریخی است و این بنا به شماره 2586 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پلدختر، اثر ارزنده معماری پیش از اسلام
پلدختر در ورودی شهر پلدختر واقع‌شده که از آثار ارزنده معماری پیش از اسلام در لرستان محسوب می‌شود که در لرستان بنام "کر و دت " مشهور است، جهت پل شرقی غربی و طول آن 270 متر است و پایه‌های پهن و قطور این پل که از سنگ‌های پاک‌تراش ساخته‌شده‌اند در داخل رودخانه هنوز پابرجاست.
در حال حاضر تنها یک طاق از پل موجود است که جاده خرم‌آباد - اندیمشک از زیر آن می‌گذرد، بلندای این طاق 18 متر از سطح آسفالت است و نزدیک به 30 متر از آب رودخانه ارتفاع دارد؛ اصل این بنا به‌احتمال قریب‌به‌یقین مربوط به دوره ساسانی است که به شماره 1678 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل سی پله، یادگاری از روزگاران کهن
یکی از پل‌های موردتوجه به‌جای مانده از دوران ساسانیان پل سی پله است که در غرب سر طرهان بر روی رود سیمره و در تنگ‌ترین بستر رود زده‌شده است که درگذشته مسیر اصلی و ارتباطی دزفول به پلدختر، اسلام‌آباد و کرمانشاه بوده است.
از شباهت پل سی پله با پل کشکان به نظر می‌رسد که ساخت این بناهای تاریخی هم‌زمان بوده و چنین برمی‌آید که پایه‌های پل به دوره ساسانی متعلق باشد.
این پل چهار چشمه داشته که طاق دو چشمه آن باقی‌مانده و اکنون رود سیمره از آخرین چشمه غربی آن می‌گذرد؛ پهنای هر پایه 6.5 متر، طول آن 17 متر، اندازه دهانه هر طاق یا چشمه 11 متر و ارتفاع پل نیز تا بستر خشک 19.20 متر دوپایه است که از غرب و شرق متکی بر کوه بوده و پایه‌های دیگر نیز بر سطح سنگی بستر رود کار گذاشته‌شده و روی هر یک از این سنگ‌ها علامت مشخصی کنده‌شده است.
٩ ردیف هر پایه با این سنگ‌ها ساخته‌شده و طاق هر چشمه از روی ردیف نهمی با سنگ قلوه شروع می‌شود که روی هر یک از سنگ‌های سازنده پایه‌های پل علائمی حک‌شده که مربوط به حجاران آن‌ها است.
پل گپ یا صفوی
پل صفوی یا پل آجری که در میان مردم خرم‌آباد به پل گپ (پل بزرگ) شناخته‌شده در زمان شاه سلطان حسین صفوی بناشده و منسوب به حسین‌خان والی لرستان است.
این پل آجری در مرکز شهر خرم‌آباد و بر روی رودخانه واقع‌شده به‌طوری‌که دو قسمت شرقی و غربی شهر را به هم متصل کرده و دارای24 چشمه طاق است.
طول این پل بیش از 350 متر، عرض آن هشت و نیم متر و بلندای آن از کف رودخانه تا پل هشت متر است، این پل 20 چشمه طاق آجری از نوع تیزه دارو21 پایه با موج‌شکن‌هایی از سنگ پاک‌تراش و مثلثی شکل دارد. بنای اولیه پل متعلق به دوره صفویه -قاجاریه است و به شماره 2354 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
گزارش از فاطمه بیرانوند
انتهای پیام/
