ساخت مستند «پول بدون پشتوانه» بدون "پول" و "پشتوانه"/مردم «کلاهبرداری دلار» را باور نمی‌کنند
مستندساز فیلم "پول بدون پشتوانه" که از ساخت این مستند بدون "پول" و پشتوانه" گلایه‌مند است، درباره این مستند می گوید: مردم "بدون پشتوانه بودن دلار" را باور نمی کنند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، «پول و بانک»، موضوع مورد بررسی در پرونده «باجِ باجه» در خبرگزاری تسنیم است. (بخشهای قبلی این پرونده در صفحه ویژه «باجِ باجه» {اینجا} قابل دسترسی است) با پیشرفت این پرونده نکات حیرت‌آوری رخ نمود. یکی از این نکات چاپ کاغذهای بدون پشتوانه‌ای است که فدرال رزرو امریکا به انتشار آن مبادرت می‌کند و از کانال تزریق به سیستم پولی ایالات متحده، به تمامی دنیا صادر می‌شود و به‌عنوان ارز مبنا کارکردها و نقشهای گوناگونی را به عهده می‌گیرد.
از سوی دیگر عدم اقبال رسانه‌ها و نخبگان در سطح جهان از گفتمان‌سازی پیرامون این «بزرگترین کلاهبرداری تاریخ» یکی از نقاط قابل تأمل است. در ایران نیز هیچ نهادی که به روشنگری و مقابله با این موضوع اهتمام داشته باشد وجود ندارد. ساختار حمایت از هنرمندان در زمان پرداختن به این سوژه‌ها توسط نهادهای مرتبط ایران ــ که به نوعی متولی توزیع منابع عمومی و ملی هستند ــ تأسف‌بار است؛ چه اینکه کوچکترین حمایتی از این گروههای مردمی و پرانگیزه صورت نمی‌گیرد و ساخت این پروژه‌ها حاصل کارهای شبانه تیمهای جهادی است.
گزارش پیشِ رو ماحصل گپ‌و‌گفت با مهدی سامنی و امیر صلح‌میرزایی، تهیه‌کننده و کارگردان جوان و مستقل مستندهایی حصارشکن درخصوص «پول» است که سال گذشته و امسال در بخش اقتصادی «جشنواره عمار» حضور پر رنگی داشته‌اند.
* * * * * * * * * * * * * * * * *
تسنیم: شما کارگردان مستند «پول بدون پشتوانه» هستید؛ ظاهراً امسال و سال گذشته در جشنواره عمار از فیلم شما استقبال خوبی شد. لطفاً معرفی کوتاهی از مستندتان داشته باشید.
بله؛ مستند امسال ما «پول بدون پشتوانه» نام دارد که همانگونه که از نامش برمی‌آید به معرفی ابعادی از موضوع «پول» اهتمام دارد؛ کل کار 34 دقیقه است که سه تا چهار دقیقه اول فضای طنز دارد.
فیلم، داستانی است؛ از اینجا شروع می‌شود که اسکناس یک کودک پاره شده و نمی‌تواند چسب بزند؛ بعد وارد ماهیت پول می‌شویم؛ از معامله پایاپای تا پشتوانه طلا؛ بعد هم داستان «برتون وودز» و نهایتاً هم «تسهیل کمّی»، که به یک دهه اخیر مربوط است؛ اشاره‌ای هم به کشور خودمان کرده‌ایم.
تسنیم: این کار اول شما در این حوزه بود؟
البته از سال 88 در چند حوزه داریم کار می‌کنیم؛ یک بازی نظامی در حوزه داعش کار کرده‌ایم؛ چند کار دیگر ... یعنی زیرساختها را داشتیم و هیجانی نبوده است؛ اما در این حوزه مستند سال گذشته به نام «فروپاشی» اولین کار بود. ما این مستند را بر اساس مستند «اسرار پنهان پول» کار کرده بودیم.
تسنیم: ممکن است درباره فضای مستند «فروپاشی» هم کمی توضیح بدهید.
مستند فروپاشی را پارسال ساختیم که نامزد دریافت جایزه عمار شد؛ در این مستند، کل کار، دوربین مخفی است؛ می‌گفتیم مگر نمی‌گوییم دلارِ فدرال رزرو معتبر است؟ خوب؛ ما هم به همان روش خودمان پول چاپ می‌کنیم که ببینیم آیا مردم از ما قبول می‌کنند؟ به مردم می‌گفتیم دلار هم که دقیقاً همین است؛ مردم هم طبیعتاً قبول نمی‌کردند؛ ما در فروپاشی این فضا را دنبال کردیم.
تسنیم: ورود شما به این موضوع و دغدغه‌تان در این حوزه چطور شکل گرفت؟
این موضوع از کلاسهای «شورش علیه طمع» در کلبه کرامت اندیشکده یقین کلید خورد؛ بعدتر در برنامه راز هم به این موضوع پرداختند؛ دکتر عباسی آنجا وقتی با مجموعه ما و توانمندیمان آشنا شدند موضوعات کتاب «جنگ ارزی جیمز ریکاردز» را برای کار بعدی ما پیشنهاد کردند.
تسنیم: مردم با موضوع شما ارتباط برقرار می‌کنند؟
پذیرش این موضوع که «دلار بدون پشتوانه است» برای مردم ثقیل است. به همین دلیل سطح کار طوری تعریف شد که در این مستند فقط طرح موضوع کرده‌ایم و راهکار نداده‌ایم؛ سیر دلار را توضیح داده‌ایم؛ از ریشه‌شناسی پول شروع کرده‌ایم.
بخش کوتاهی از مستند «فروپاشی»
تسنیم: منابعتان را چگونه انتخاب کردید؟
ما یک جمله از خودمان نیاورده‌ایم؛ کتابهایی مانند «جنگ ارزی» ریکاردز، «تار بدهی» براون و چند کتاب دیگر مبنا قرار گرفت.
تسنیم: درباره اصطلاح «جنگ ارزی» کمی توضیح می‌دهید؟
خیلی ساده بخواهم بگویم در جنگ ارزی، ارزها با هم می‌جنگند؛ ارزهای کشورها دچار منازعه و برخورد با هم می‌شوند، که یا یکی پیروز می‌شود یا مقاومت می‌کنند و کنار می‌آیند؛ با ابزارهای مختلف؛ واردات، صادرات، جنگ، استفاده از توان متحدان، مناسبات بورس، قیمت نفت و انرژی و ... مثلاً عربستان علیه جمهوری اسلامی سیاستهایی را طرح‌ریزی کرد که دیدیم خودش 70 میلیارد دلار کم آورد و کوتاه آمد.
تسنیم: آیا در این مسیر از حمایت نهاد یا دستگاهی بهره گرفته‌اید؟
(با لبخند معنی‌دار) کار کاملاً مردمی و خودجوش است؛ ما بعضی کارها داشتیم که هرگز ساخته نشد؛ چون هزینه داشت؛ مثلاً حدود 100 میلیون پول می‌خواست؛ این گرانی کار هم به دلایل فنی است؛ به این دلیل که پایه‌اش مدلسازی و کامپیوتر بود؛ در این فضا هر کاراکتری بخواهید بسازید و مفصل‌گذاری کنید، حدود دو میلیون هزینه دارد؛ هوش مصنوعی به تنهایی 20 میلیون هزینه دارد؛ البته با دو سه میلیون هم می‌شود، ولی کار خوب درنمی‌آید.
تسنیم: خوب؛ جایی از شما حمایت نکرد؟
ببینید؛ تابستان امسال طرحی را به یکی از این مجموعه‌ها دادیم. مستند «لوپی» را هم داشتیم که چند قسمت کوتاه ساختیم، برای ادامه به منابع مختصری نیاز بود؛ هر قسمت در حد یک میلیون تومان. که تا به حال کسی حمایتی نکرده است.
تسنیم: درمورد «لوپی» هم کمی توضیح بدهید.
یک سنجابی به نام «لوپی» در شهر سنجابها زندگی می‌کند؛ یک زندگی مدینه فاضله‌ای دارند؛ بعد یک سنجابی که یک کلاه بلند با نماد خاصی دارد یک سری ناامنی‌ها و به هم ریختگی ایجاد می‌کند. بانکی به‌وجود می‌آورد و به بقیه می‌گوید فندقهایتان را اینجا انبار کنید؛ بعد به همین دلیل قدرتمند می‌شود و ...
این یک «کمیک استریپ» بود؛ که بچه‌ها هزینه‌اش را از جیب می‌دادند.
تسنیم: پس لوپی و فروپاشی دو خروجی کار در این زمینه است؛ حالا کمی درباره این مستند اخیر صحبت کنیم.
تولید و پیش تولید این کار 8 ماه طول کشید و آبان‌ماه تمام کردیم که به جشنواره عمار برسد.
این کار تنها با «دو میلیون تومان» ساخته شده که شامل هزینه حداقلی برای ماکتها و از این دست موارد بوده است. تدوین و بازیگری و صوت و بقیه کار مجانی انجام شده است.چون کسی از این ایده‌ها پشتیبانی نمی‌کند؛ طی این مدت جای دیگری کار می‌کردیم و پول در می‌آوردیم؛ تمام حقوق ما صرف این پروژه می‌شد؛ 90 درصد درآمدمان صرف این پروژه شد؛ به این امید که شاید این کار برگزیده شود یا به فروش برسد.
در خلال کار حتی تنها دوربینمان ضربه خورد که ادامه کار را با دوربین قرضی انجام دادیم؛ رکوردر صدا هم همین رکوردرهای شما بود که برای کار ما اصلاً حرفه‌ای نیست؛ بازیگرها هم پول نگرفتند؛ کارگردانی، طراحی صحنه و تدوین را هم خودمان انجام دادیم.
تسنیم: کارهای شما چقدر بازگشت داشته است؟
در این 7 سال هیچوقت امیدوار نبودیم؛ اگر در جشنواره جایزه ببَرد شاید برود به شبکه مستند و افق و ...
تسنیم: اگر نبرد چی؟
باید بگذاریم روی اینترنت؛ سطح کارها هم پایین نیست؛ حتی خبرگزاریهای خارجی واکنش نشان دادند و گفتند اینها به بیت رهبری وابسته‌اند.
تسنیم: کارهای شما چقدر فروش می‌رود؟
مثلاً روی یکی از بازیهایی که ساختیم، بنیاد ملی بازی‌سازی 28 میلیون تومان قیمت گذاشت، که عدد پایینی است واقعاً. انتظار داشتیم مثلاً 150 میلیون فروش برود؛ اما حالا کاری نداریم؛ نهایتاً 9 میلیون تومان فروش رفت.
البته ما وظیفه خودمان می‌دانیم و پول موضوعیت ندارد؛ ولی خوب؛ در حد بضاعت دیگر ... مثلاً لوپی عقب افتاده است.
تسنیم: چند نفرید؟
بیش از 10 نفر نیستیم؛ صدا و کارگردانی و بازی‌سازی و کار گرافیکی و اینها مجموعاً شاید 10 نفر ثابتیم.
تسنیم: اگر جایی پیدا بشود و مثلاً ماهی 3 میلیون تومان به مجموعه شما اختصاص بدهند چه می‌توانید بکنید؟
ماهی سه میلیون تومان؟ (کمی تأمل) کمترین کاری که به نظرم می‌رسد کمیک‌استریپ لوپی را ماهی سه قسمت می‌شود پیش برد.
تسنیم: بعضی مراکز هستند که پشتیبانی می‌کنند؛ چرا به آن مراکز مراجعه نمی‌کنید؟
(با کمی بی‌حوصلگی و مکدر) نه؛ طرح را به فلان شبکه می‌دهیم؛ ممیزیهایی می‌گذارند که کار از جذابیت و محتوا می‌افتد.
در یکی از موارد این کار را کردیم؛ یکی از مؤسسات برای طرح قوی ما را از یک بانک خصوصی، 80 میلیون با باز پرداخت 5% وام می‌گرفت؛ ولی اجرایی نبود.
بخشی از فیلم «پول بدون پشتوانه»
تسنیم: چرا اجرایی نبود؟
هم پروژه گرانتر بود؛ هم از ماه اول بازپرداخت شروع می‌شد و ما طبعاً نمی‌رسیدیم؛ آینده روشن اقتصادی و بازگشت سرمایه مشخص ندارد ...
البته یک نکته عرض کنم؛ ما هرگز دیدگاهمان این نیست که جایی حمایت می‌کند؛ چون نمی‌کند! می‌خواهیم یک پروژه را به سوددهی برسانیم که بشود سرمایه کارهای بعدی و زنجیره را ادامه دهیم. در همه این 7 سال همین‌طور بوده است. ان شاء الله یک کار فروش برسد.
تسنیم: با بی‌پولی می‌شود کار خوب ساخت؟
خوب؛ ما از ایده‌آلهامان گذشتیم؛ کیفیت کار، انیمیشن، المانهای فنی و ... می‌توانست خیلی بهتر باشد؛ می‌شد در کار سه تا دوربین به‌کار بگیریم؛ ما یک دوربین قرضی داشتیم که جایش را عوض می‌کردیم؛ ریل و اینها اگر می‌شد تصوریر برداری خیلی بهتر می‌شد؛ صدایمان حرفه‌ای نیست ...
ما هم ایراداتمان را می‌دانیم ولی امکانات نداشتیم؛ قطعاً خیلی بهتر می‌توانست باشد.
انتهای پیام/*
