بازار گاز مایع ایران در وضعیت اشباع کامل
در حالی که همه پروژه‌های صادرات گاز مایع به حالت تعلیق درآمده است، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از علاقه ایران برای صادرات الانجی می‌گوید.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، ایران دومین کشور دارنده ذخایر گاز جهان است و برای صادرات گاز یا باید از خط لوله استفاده کند یا با تبدیل گاز به الانجی، آن را صادر کند. در دولت گذشته سه پروژه مایع‌سازی گاز در دستور کار قرار گرفت که فقط یکی از آنها به اجرا رسید و در پیشرفت 60 درصد متوقف شد. دولت فعلی هم بیشتر با بازیگردانی خطوط لوله تأکید دارد و علاقه‌ای به صادرات الانجی ندارد زیرا هم سرمایه‌گذاری سنگینی را می‌طلبد و هم بازار الانجی اشباع است به ویژه بازار آسیا که مورد تأکید ایران است.
وضعیت بازار چگونه است؟
با توجه به رشد تقاضا، باید چشم‌انداز عرضه و قیمت گاز طبیعی مورد بررسی قرار گیرد چراکه قیمت پرداختی شهروندان آسیایی برای گاز طبیعی، چهار تا پنج برابر بهای آن در قاره امریکا است و آینده این شکاف قیمتی چندان مشخص نیست.
به دنبال تراژدی زلزله و سونامی فوکوشیمای ژاپن در مارس 2011 میلادی که به از مدار خارج شدن قریب به اتفاق نیروگاه‌های هسته‌ای این کشور انجامید، ما شاهد مسابقه‌ای اعلام نشده در بازار گاز طبیعی بودیم که عده‌ای از آن با عنوان حباب اکتشاف، تولید، مایع‌سازی و صادرات گاز طبیعی نام می‌برند. تا پیش از این فاجعه، حدود 30 درصد برق مصرفی کشور ژاپن از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین می‌گردید که عرضه‌کنندگان گاز طبیعی، نفت خام و زغال سنگ تلاش زیادی کردند تا از این فرصت، بیشترین استفاده را ببرند.
مشاوران مؤسسه داگلاس وستوود معتقدند در فاصله سال‌های 2013 تا 2018 میلادی، بیش از 228 میلیارد دلار در صنعت الانجی سرمایه‌گذاری خواهد شد که این رقم، دو برابر نرخ مشابه در پنج سال گذشته بوده است.
هم‌اکنون قطری‌ها با دارا بودن ظرفیت خیره‌کننده تولید سالانه 77 میلیون تن الانجی، رهبر این بازار 279 میلیون تنی محسوب می‌شوند. کشورهای اندونزی و مالزی نیز به ترتیب با داشتن 1/34 (34 م 1) و 25 میلیون تن در رده‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. در سراسر دنیای امروز، واحدهای مختلف تولید الانجی با ظرفیت 84 میلیون تن در دست ساخت هستند. از سوی دیگر، ساخت واحدهایی با مجموع ظرفیت 442 میلیون تن در مراحل مختلف برنامه‌ریزی و تهیه پیشنهادات تجاری هستند. هرچند به دلایلی نظیر رکود اقتصادی حاکم بر اقتصاد جهانی، بی‌ثباتی سیاسی، اختلاف نظر بر سر چگونگی مشارکت سهامداران و مخالفت‌های سیاسی و زیست محیطی از سوی گروه‌های اجتماعی، امکان راه‌اندازی همه این طرح‌ها وجود ندارد. لذا عدم امکان پیش‌بینی دقیق عرضه بر قیمت‌های آینده و تقاضای بازار، تاثیر خواهد گذاشت.
ژاپنی‌ها به عنوان بزرگ‌ترین مصرف کننده بازار الانجی دنیا هم‌اینک به ازای هر یک میلیون بی‌تی‌یو، 15 تا 20 دلار می‌پردازند که این عدد دو برابر بهای پرداختی پیش از فاجعه فوکوشیما می‌باشد. چنین وضعیتی، تولیدکنندگان و فروشندگان بازار الانجی را به سوی تلاش جهت انعقاد قراردادهای درازمدت جدید سوق داده است.
اما وقوع چنین شرایطی، ژاپنی‌ها و سایر خریداران آسیایی را به دلیل قیمت 2 تا 4 دلاری تعیین شده برای هر یک میلیون بی‌تی‌یو در پایانه هنری ایالات متحده در چند سال اخیر، با تردید روبه‌رو کرده است. لذا شکل‌گیری گفت‌وگوها و چانه‌زنی‌های دنباله‌دار میان طرف‌های تجاری بازار، چندان دور از انتظار نخواهد بود.
کمی آن سوتر، با توسعه بازار منابع غیرمتعارف نفت و گاز در شمال امریکا و پایان یافتن واردات نفت و گاز توسط این کشور، تولیدکنندگان سنتی بازار نفت نظیر خاورمیانه، روسیه، آفریقا و استرالیا را به چالش کشیده است. با گسترش فناوری پیشروی شکست هیدرولیک، ذخایر گسترده‌ای از نفت و گاز، قابل استخراج خواهد بود که تا پیش از این، قریب به اتفاق آنها غیر قابل استحصال محسوب می‌شدند. در گزارش شرکت بریتیش پترولیوم پیش‌بینی شده که در فاصله سال‌های 2010 تا 2030 میلادی، مقدار نفت و گاز غیرمتعارف استخراج شده با رهبری ایالات متحده، سه برابر خواهد شد. هرچند از هم‌اینک تردیدهای قابل توجهی در مورد آینده این روش‌ها و پایداری آن از سوی مؤسسات بین‌المللی و شرکت‌های خصوصی مطرح شده است. اعلام فروش 24 میلیارد دلار از سهام شرکت رویال داچ شل در طرح‌های تولید ذخایر غیرمتعارف در ایالات متحده، نشانگر بخشی از تردیدهای حاکم بر این بازار نوظهور می‌باشد. در این شرایط، امنیت درازمدت عرضه الانجی به مشتریان اصلی بازار آسیا شامل کشورهای ژاپن، چین، کره جنوبی و دولت‌های جنوب شرق آسیا با نگرانی‌هایی جدی روبه‌رو می‌باشد.
همچنین دو کشور اندونزی و مالزی به دلیل رشد مصرف داخلی و کاهش سطح تولید میادین گازی با عمر بالای خود، به زودی جایگاه‌های دوم و سوم خود در بازار الانجی را از دست خواهند داد و به واردکنندگان گاز طبیعی در پایان دهه کنونی تبدیل می‌شوند. اما استرالیایی‌ها در سایه سرمایه‌گذاری 200 میلیارد دلاری خود در طرح‌های الانجی و با رشد قیمت این محصول در دو سال گذشته، با دلگرمی بیشتری به تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره خود پرداخته‌اند، هرچند همچنان موانعی نظیر کمبود نیروی کار و مقررات سختگیرانه زیست محیطی در این کشور وجود دارند.
استرالیا و چین
اما رهبران دو کشور استرالیا و چین که دارای منابع عظیم گاز طبیعی و ذخایر شیل در قاره آسیا هستند، با تردیدهایی در مورد آینده این بازار روبه‌رو شده‌اند. به علاوه چشم‌انداز رؤیایی صنعت الانجی استرالیا به عنوان بهشت این صنعت، به دلایلی نظیر هزینه‌های بالای نیروی کار، مقررات سختگیرانه مالی و زیست محیطی و بازار غیر انعطاف‌پذیر نیروی انسانی در این کشور، دیگر طرفداران زیادی ندارد و تحقق آرزوی کسب جایگاه کنونی قطر به عنوان رهبر بازار در پایان دهه کنونی، چندان عملی به نظر نمی‌رسد.
سه شرکت غول پیکر شورون، اکسون موبیل و رویال داچ شل که طرح 52 میلیارد دلاری توسعه میدان فراساحلی گورگون را با 50 تریلیون فوت مکعب ذخیره گاز درجا، در دست اجرا دارند، سرعت عملیات خود را به دلیل رشد مداوم پیش بینی هزینه نهایی اجرای این پروژه، کاسته‌اند.
در آوریل سال گذشته، کنسرسیوم توسعه‌دهنده پروژه 45 میلیارد دلاری واحد ساحلی الانجی بروس به رهبری شرکت استرالیایی ودساید پترولیوم، از ادامه اجرای این پروژه به دلیل هزینه‌های زیاد آن، انصراف داد. هرچند مدیران این شرکت همچنان به دنبال امکان سنجی ساخت یک پایانه شناور فراساحلی هستند.
به علاوه طرح‌های الانجی شرکت‌های شل، پتروچاینا، اکسون موبیل، بی‌اچ بی‌و جی‌دی‌اف نیز کم و بیش با تأخیرهای قابل توجه زمانی روبه‌رو می‌باشند. پروژه 34 میلیارد دلاری ایچتیس ژاپن نیز با 18 ماه تأخیر مواجه است.
مؤسسه وود مکنزی که در زمینه ارائه مشاوره در بخش انرژی فعالیت می‌کند، اعلام کرده ایجاد طرح‌های الانجی در خاک امریکا در مقایسه با سایر نقاط دنیا، از هزینه کمتر و تنوع سبد منابع گاز برخوردار است.
بر اساس پیش‌بینی مؤسسه وود مکنزی، در سال 2025 میلادی، ایالات متحده قادر به عرضه سالانه 136 میلیون تن گاز طبیعی مایع شده و کانادا نیز 35 میلیون تن الانجی تولید خواهد کرد.
با افزایش رقابت عرضه‌کنندگان شرق آفریقا (40 میلیون تن)، روسیه (28 میلیون تن) و سایر کشورها (75 میلیون تن) به همراه افزایش 62 میلیون تنی ظرفیت تولید الانجی استرالیا به ویژه با استفاده از شناورهای تولید الانجی، ما شاهد شکل‌گیری یک بازار رقابتی خواهیم بود. بر اساس پیش‌بینی‌ها، حدود 25 درصد بازار الانجی در سال 2018 میلادی در اختیار استرالیایی‌ها خواهد بود. این رقم در سال 2000 میلادی، تنها 7 درصد بوده است. البته این شرایط به نفع خریدارانی نظیر چین و ژاپن خواهد بود که در گذشته فاقد گزینه‌های جایگزین عرضه بوده و همواره به دنبال عرضه‌کنندگان جدید در بازار بوده‌اند.
نگاهی به بازارها نشان می‌دهد که هم بازارها اشباع است و هم شرکت‌های بزرگ نفتی سرمایه‌گذاری‌های چند ده میلیاردی خود را متوقف کرده تا شاید کمی اوضاع بهتر باشد. روز، روز حضور در صنعت الانجی نیست.
منبع: جوان
انتهای پیام/
