صالحی: آمریکا در برجام سعی کرد همه چیز را به بن‌بست بکشاند/آماده مذاکره با عربستان هستیم
رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در مصاحبه‌ای به‌مناسبت سالگرد اجرای برجام گفت آمریکا در ظاهر وانمود می‌کند در این زمینه به وظیفه‌اش عمل کرده است اما در خفا و پشت‌پرده نه‌تنها کاری انجام نداد بلکه سعی کرد همه چیز را به بن‌بست بکشاند.
به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، شبکه الجزیره قطر به‌بهانه اولین سالگرد توافق هسته‌ای ایران و غرب، در برنامه لقاء الیوم با دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به گفتگو نشست.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: در بعد فنی در برجام، ایران به آنچه ملزم شده بود عمل کرد و اخیراً هم گام‌های جدیدی برداشته‌ایم و آن جمع‌آوری زیرساخت‌های مرتبط به سانتریفیوژها در تأسیسات فردو است، آقای آمانو نیز در گزارش اخیر خود به التزام ایران به تعهداتش در توافق هسته‌ای اذعان کرده است، در بعد حقوقی نیز که به مواردی چون بازرسی و پروتکل الحاقی ارتباط دارد معتقدیم هیچ مشکلی وجود ندارد، تنها بعدی که از نگاه ما مهم است به تحریم‌ها و بعد سیاسی توافق ارتباط دارد زیرا در این بخش مشکلاتی دیده می‌شود و آن اینکه طرف دیگر توافق، به تعهداتش در توافق هسته‌ای عمل نمی‌کند.
در ظاهر ممکن است کارهایی انجام بدهند تا وانمود کنند به تعهداتشان پایبندند اما در واقع کار خاصی انجام نمی‌دهند زیرا اگر کاری در این زمینه انجام داده باشند مشکلات موجود در تعامل با بانک‌های بزرگ را چگونه باید ارزیابی کرد؟ آنان در این زمینه هیچ گامی برنداشته‌اند.
مجری پرسید، «آیا مقصود شما از طرف مقابل، آمریکاست؟» دکتر صالحی پاسخ داد: «بلی، مقصود آمریکاست، این کشور تاکنون کار خاصی انجام نداده یا آن‌گونه که باید عمل می‌کرد عمل نکرده است، به‌ویژه در چراغ سبز نشان دادن به بانک‌های بزرگ، کوتاهی کرده است تا این بانک‌ها همچنان با تردید و دودلی با ایران تعامل داشته باشند گویا در این زمینه سخن شفافی را از آمریکایی‌ها نشنیده‌اند، آمریکا در ظاهر وانمود می‌کند در این زمینه به وظیفه‌اش عمل کرده است اما در خفا و پشت‌پرده نه‌تنها کاری انجام نداد بلکه سعی کرد همه چیز را به بن‌بست بکشاند.
این بخش خالی از لیوان است اما اگر به بخش پر لیوان بنگریم شاهد پیمان‌های تجاری بزرگ چون پیمان خرید هواپیما از شرکت‌هایی مثل بوئینگ و ایرباس هستیم. این پیمان‌های تجاری از سی و شش میلیارد تا چهل میلیارد دلار ارزش دارند و به نظر می‌رسد رد و بدل شدن چنین هزینه هنگفتی نیازمند فعالیت مؤسسات مالی بین المللی است، این اتفاقات، وجود حرکت مثبت در بعد اقتصادی توافق هسته‌ای را نشان می‌دهد. این مسائل نشان می‌دهد نگاه ما به آینده تحریم‌ها و لغو تحریم‌ها، به‌ویژه به آنچه به بانک‌های بین‌قاره‌ای، یعنی بانک‌های تأمین کننده بودجه مالی پروژه‌های بزرگ، مرتبط است باید خوش‌بینانه‌تر باشد.
خبرنگار الجزیره در ادامه از میهمان برنامه لقاء الیوم پرسید، «آژانس بین المللی انرژی اتمی تأکید کرد ایران به وظایفش عمل کرده است اما سخن این است که در مقابل به آنچه باید دست می‌یافتید نرسیدید، مثلاً در حوزه اقتصادی شاهد تأخیر در سرمایه گذاری خارجی در ایران هستیم، سوئیفت‌ها و فعالیت‌های بانک‌های بزرگ همچنان با چالش‌هایی روبه‌روست، برخی از مشکلات اقتصادی ایران که ممکن است ارتباط مستقیمی هم با توافق هسته‌ای نداشته باشند مثل رکود اقتصادی، کاهش ارزش پول داخلی و بیکاری همچنان باقیست، با این حال آیا می‌توان گفت ایران به تعهداتش عمل کرد اما در مقابل چیزی دریافت نکرده است؟»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پاسخ داد: «درخصوص تلاش‌ها برای ایجاد فضای اقتصادی جدید برای ایران، آنان کاری انجام نداده‌اند، سخن شما در این زمینه درست است، اما این موضوع به این معنی نیست که هیچ اتفاقی نیفتاده است، قبل از توافق هسته‌ای سقف صادرات نفت ما زیر یک‌میلیون بشکه در روز بود اما پس از توافق این میزان رشد کرد و به دو و نیم میلیون بشکه در روز رسید. همچنین ما امروز حدود پانصد هزار بشکه گاز مایع و پانصد هزار بشکه مواد پتروشیمی صادر می‌کنیم به این معنی که ما روزانه سه و نیم میلیون بشکه صادرات داریم در حالی که قبل از توافق این رقم از یک‌میلیون بشکه فراتر نمی‌رفت. به‌خلاف برخی شایعات، امروز ما درآمدهای نفتی خود را دریافت می‌کنیم، نکته دیگر اینکه بانک‌های کوچک بدون هیچ مشکلی فعالیت دارند، هزاران سوئیفت وابسته به این بانک‌ها باز هستند در حالی که قبل از توافق مسدود بودند. آنچه پس از توافق محقق نشده است متعلق به بانک‌های بزرگ است که هزینه‌های چندین میلیارد دلاری پروژه‌های تجاری و توافقنامه‌های بزرگ را تأمین می‌کنند اما بانک‌های کوچک که تأمین کننده طرح‌های چند میلیون دلاری هستند به‌خوبی فعالیت می‌کنند و مشکلی ندارند، در حوزه جذب سرمایه‌های خارجی هم اوضاع آن‌گونه که باید، بر وفق مراد نیست، ما آن‌گونه که در این زمینه انتظار داشتیم محقق نشده است اما این سخن به این معنی نیست که در این زمینه هیچ اتفاقی نیفتاده است زیرا اگر بخواهیم اوضاع را با قبل از توافق بسنجیم شاهد تغییرات قابل توجهی هستیم با این حال انتظارات ما بالاتر بود و همه این انتظارات برآورده نشده است. به‌طور کلی اقتصاد ما از سال جدید ایرانی یعنی پس از سه ماه دیگر، شاهد حرکت جدی و سریع خواهد بود، ما شاهد حرکت‌های اقتصادی بزرگ‌تر و شفاف‌تر خواهیم بود.
توافق از نگاه ایرانیان بد است یا از نگاه آمریکا
دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه گفتگو با برنامه لقاء الیوم الجزیره، در پاسخ به سؤالی درباره پیامدهای رویکرد ترامپ و حلقه اطرافیانش به توافق هسته‌ای و کشور ایران، گفت: «آنچه گفتید به تأکید مواضع منفی است اما برخی از این مواضع به‌سود ما خواهد بود وقتی دونالد ترامپ می‌گوید توافق هسته‌ای بدترین توافق تاریخ است سؤال این است؛ آیا این توافق از نگاه ایرانیان بد است یا از نگاه آمریکا و رئیس جمهور جدید آمریکا؟ به‌تأکید مقصود او این است که این توافق از نگاه خودش بد است، این نکته یعنی آنان خواستند توافق بدی را بر ما تحمیل کنند اما نتوانستند. من نمی‌خواهم در این زمینه پیشداوری کنم، ترجیح می‌دهم دولت جدید آمریکا کارش را به‌صورت رسمی شروع کند تا ببینیم که در عمل چه می‌کند، از خوش‌شانسی است که شرایط ما در ایران به‌گونه‌ایست که برای تعامل با هر نوع احتمالی آماده‌ایم، اگر دولت جدید آمریکا در پی تداوم توافق هسته‌ای باشد، به تعهدات واشنگتن در توافق پایبند باشد، بسیار خوب است ما نیز همین را می‌خواهیم، ما نمی‌خواهیم ضربه‌ای به این توافق وارد شود، ما خواستار تداوم توافق هستیم و تلاش می‌کنیم بدون مشکل این توافق را عملی سازیم اما اگر دولت جدید آمریکا در پی امور دیگری باشد باز هم باکی نیست، ما چیزی را از دست نخواهیم داد، ما به جهانیان ثابت کرده‌ایم که در چارچوب منافع عالی کشور، حفظ حاکمیت ملی، اهل گفتگو ، اهل منطق و اهل احترام متبادل هستیم اما اگر واشنگتن در پی شانه خالی کردن از مسئولیت‌هایش در توافق باشد باید مسئولیت کارهایش را در برابر افکار عمومی جهان نیز بپذیرد. ما چیزی را از دست نخواهیم داد زیرا بار دیگر به همان‌جایی که در قبل از توافق بودیم بازمی‌گردیم و این چیزی است که در متن توافق نیز به آن اشاره شده است. در شرایطی قرار داریم که ما را قادر می‌سازد به مرحله قبل از توافق بازگردیم، آن هم به‌گونه‌ای که دولت آمریکا سیلی خواهد خورد. ما در پی آن نبودیم که پل‌های پشت سرمان را تخریب کنیم تا نتوانیم به عقب برگردیم، به‌خلاف چنین تصوری، ما با منطق گفتگو، وارد مذاکرات شدیم، مذاکرات ما از باب اعتماد به طرف مقابل نبوده است. ما به آنان اعتماد نداریم، مقام معظم رهبری نیز به‌صراحت فرموده بودند بروید «مذاکره کنید اما به آنان اعتماد نکنید، با تیزهوشی و تدبیر مذاکره کنید».
می‌توانیم به شرایطی به‌مراتب بهتر از قبل بازگردیم
مجری برنامه لقاء الیوم الجزیره پرسید، «آیا این احتمال برای ایران وجود دارد که به شرایط قبل از توافق بازگردد؟» دکتر صالحی پاسخ داد: «بلی و به‌سرعت. ما می‌توانیم به شرایطی به‌مراتب بهتر از قبل بازگردیم. ما نمی‌خواهیم چنین چیزی اتفاق بیفتد. ایران نقض کننده توافق هسته‌ای نیست، این تصمیمی است که ایران در آن جدی است».
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به سؤال مجری درباره آمادگی ایران برای اصلاح توافق هسته‌ای گفت: هرگز چنین آمادگی‌ای نداریم، تأکید ما این است که بعد فنی توافق هسته‌ای بسته شده و به پایان رسیده است.
مجری پرسید «اگر خواسته طرف مقابل خواسته‌های سیاسی باشد چه؟» دکتر صالحی پاسخ داد: «نمی‌توان در حال حاضر وارد چنین مبحثی شد، هرگز مذاکرات جدیدی درباره توافق هسته‌ای در پیش نخواهد بود. این اظهارات ما شفاف است. مذاکرات پایان یافته است، به‌ویژه بعد فنی توافق که ستون فقرات توافق محسوب می‌شود پایان یافت. درباره بندهای متعلق به غنی‌سازی اورانیوم، آب سنگین، تأسیسات اراک و مباحثی از این قبیل گفتگو شده و گفتگوها به پایان رسیده و پرونده بسته شده است.
موضع ما در بحران سوریه حمایت از گزینه‌های مردم است
مجری شبکه الجزیره قطر در ادامه گفتگو با دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، پرسید، «جناب‌عالی به‌عنوان وزیر امور خارجه سابق، روند مذاکرات را درک می‌کنید، عضو گروه گفتگو کننده ایران بودید، می‌دانید مذاکرات آستانه در پیش است، به نظر می‌رسد در این زمینه ایران در یک طرف و روسیه در طرف دیگر قرار دارد و مواضع روسیه به ترکیه نزدیک است، آیا شما به مذاکرات آستانه خوشبین هستید، نگاه شما درباره تفاوت دیدگاه میان ایران و روسیه چیست؟» دکتر صالحی پاسخ داد: «ما با هر نوع مذاکرات جدی و صادقانه برای حل بحران سوریه موافقیم، این اصل ثابت ماست، ما از زمانی که محمد مرسی رئیس جمهور سابق مصر با مشارکت ایران، ترکیه، عربستان و مصر کمیته چهارجانبه تشکیل داده بود از این روند حمایت می‌کردیم. از همان زمان وارد تبادل آرا شدیم، در واقع حمایت از مذاکرات از آغاز مورد حمایت ما بوده است.
موضع ایران در بحران سوریه حمایت از گزینه‌های مورد تأیید مردم سوریه است، ایران از همان زمان طرح چهارماده‌ای را آماده کرده و به سازمان ملل متحد و کمیته چهارجانبه تحویل داده بود. هدف اساسی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه، با نظارت سازمان ملل متحد، بود، انتخاباتی که در آن بشار اسد هم نامزد باشد، اگر رأی مردم با او بود، رئیس باقی بماند و اگر انتخابات را واگذار کرد سمتش را ترک کند تا فرد پیروز جای او را بگیرد. آن زمان ترکیه گروههای مخالف سوری را گرد هم آورد تا شرایط سیاسی خاصی را به وجود بیاورد و الآن همه چیز به پایان رسید و اثری از آنانی که در سابق در پاریس، ترکیه و ریاض گردهم می‌آمدند نیست. آن زمان برخی کشورها با به راه انداختن جنجال‌های رسانه‌ای سعی کردند به برخی از مخالفان بهای زیادی بدهند، آنان اسامی‌ای را مطرح می‌کردند که برای سوری‌ها نامأنوس بودند، آنان سعی کردند مخالفانی را برای نظام سوریه جعل کنند و از آنها در رسانه و سیاست، ستاره بسازند اما ایران، قبل از آنکه روسیه وارد عمل شود، از مردم سوریه حمایت کرد و کنار مردم سوریه ایستاد. ایران کشوری است که به‌صراحت اعلام کرد به سوریه کمک می‌کند اما روسیه پس از مدتی وارد عمل شد و به‌طور جدی فعال شد. امروز روسیه به ترکیه نزدیک شده است، این اتفاق مایه خرسندی ماست و هیچ نگرانی‌ای از آن نداریم. این نزدیک شدن به‌سود ایران است. شما در طول پنج سال بحران، مواضع ایران و ترکیه را با هم مقایسه کنید و بگویید این کدام طرف بوده است که موضعش را تغییر داد؟ ترکیه پیش از این در یک جایگاه خاصی قرار داشت و حال در جایگاه دیگری قرار دارد در حالی که ایران در جایگاهی که حضور داشت همچنان در همان جایگاه و حتی فراتر از آن حضور دارد. ترکیه خواستار کنار گذاشتن بشار اسد و حتی برخی دیگر از حامیانش خواستار تجزیه سوریه بودند، آنان بر حلب مسلط شدند و از این شهر به‌عنوان پایتخت دوم سوریه یاد کردند اما امروز همه این مسائل خاتمه یافته است، معتقدم آینده تیره و تار نخواهد بود اگرچه حل بسیاری از مشکلات هم به‌آسانی میسر نخواهد بود، حل مشکلات تلاش بسیار و اراده واقعی می‌طلبد، می‌توانم بگویم در آینده پیروز اصلی اراده ملت سوریه است، مردم سوریه مقاومت و در برابر تروریسم و حامیانشان ایستادگی کردند، اگر مقاومت آنان نبود سوریه از سالها پیش سقوط کرده بود.
مجری در ادامه پرسید، «در منطقه می‌گویند میان ایران و روسیه در قضایای مختلف منطقه‌ای از جمله قضیه سوریه اختلاف نظر است، حتی چنین اخباری را می‌توان در منابع خبری در ایران نیز مشاهده کرد، می‌دانیم سوریه برای ایران پرونده راهبردی است، این کشور در محوری که ایران محور مقاومت می‌خواند حلقه طلابی محسوب می‌شود اما همین سوریه به‌گواه برخی از کارشناسان برای روسیه پرونده تاکتیکی است. به‌عنوان وزیر امور خارجه سابق، آیا اختلاف نظر میان ایران و روسیه را تأیید می‌کنید؟ اگر پاسخ شما مثبت است این اختلاف در کجای کار است؟». دکتر صالحی ادامه داد: «از جزئیات قضیه اطلاعات دقیقی ندارم اما درباره کلیات و مباحث کلی اطلاعات خوبی دارم، معتقدم اختلاف عقیده در این موضوع طبیعی است زیرا ممکن نیست مواضع ایران و روسیه در پرونده‌های مختلف صددرصد با هم همخوانی داشته باشد. در بخش کلیات و عنوان‌های راهبردی پرونده سوریه، میان ما و روسیه دیدگاه‌های مشابهی وجود دارد، دو طرف درباره ضرورت حفظ وحدت ارضی سوریه، درباره این موضوع که نظام سوریه باید منتخب ملت این کشور باشد نه نظامی برخاسته از مداخله‌های خارجی، و همچنین در مسائل مشابه، توافق کامل دارند. کاملاً شفاف است که تهران و مسکو در بسیاری از مسائل، به‌ویژه در مباحث کلان، اشتراکاتی دارند اما اینکه این دیدگاهها باید چگونه اجرایی شود اختلافاتی میان دو کشور وجود دارد، در حقیقت این اختلافات در حوزه تاکتیکی است در نتیجه می‌توان بر آن فائق آمد و راه آن نیز گفتگوست. روابط ما با روسیه بر این اساس است که این کشور قدرتمند است و ایران نیز کشور مستقلی است، این نکته‌ای است که مقام معظم رهبری نیز بدان اشاره کرده‌اند. روسیه نیز ایران را کشوری مستقل می‌داند که می‌تواند در تحقق اهداف راهبردی مسکو، به کمک‌های ایران دلخوش باشد، ایران نیز می‌تواند همکاری راهبردی با روسیه را به خدمت در مسیر اهداف استراتژیک خود تبدیل کند.
آماده‌ایم با عربستان مذاکره کنیم
به‌نقل از خبرگزاری صداوسیما، مجری در آخرین سؤال از دکتر صالحی پرسید، «در حوزه بین المللی شاهد تحولات و چالش‌هایی هستیم، از یک سو روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، از سوی دیگر روسیه با مداخله در سوریه و ارائه راه‌حل‌هایی برای این بحران، می‌تواند در پی اهداف بلندتری در خاورمیانه باشد، ضمن اینکه روابط میان ایران و اعراب نیز مناسب نیست، شما در ایران، آینده روابط خود با کشورهایی چون عربستان، ترکیه و کشورهای بزرگ مثل روسیه و روند تعامل با دولت جدید آمریکا را که به‌صراحت اعلام کرده است ایران تنها کشور حامی تروریسم در جهان است، چگونه می‌بینید؟». رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پاسخ داد: «درباره روابط میان ایران و کشورهای عربی به‌ویژه عربستان به این نکته اشاره می‌کنم که وقتی وزیر امور خارجه بودم و اساس سیاست‌های خارجی را مشخص کرده بودم اولویت اصلی داشتن روابط ممتاز با کشورهای منطقه به‌ویژه عربستان و ترکیه بود زیرا این دو کشور ویژگی‌های ممتازی دارند، عربستان دارای قدرت اقتصادی بزرگ، قبله مسلمانان و مهد اسلام است در نتیجه برای ما بسیار اهمیت دارد، همچنین ترکیه کشور تأثیرگذار و از نظر صنعتی کشور پیشرفته و دارای اقتصاد قوی است، این کشور همسایه مهمی برای ایران است، میان ما و آنها نیز مشترکات زیادی وجود دارد. الآن هم می‌گویم ما آماده‌ایم تا با عربستان درباره اختلافات یا آنچه نگرانی از ایران تعبیر می‌کنند مذاکره کنیم. واقعیت این است که بخش زیادی از این نگرانی‌ها غیرواقعی و ناشی از تخیلات است. بخش زیادی از این نگرانی‌ها برخاسته از اقوالی است که مدعی‌اند ایران این‌گونه و آن‌گونه عمل می‌کند، آیا این سخنان واقعی است؟ آنان برای خود دشمن فرضی ایجاد می‌کنند؛ به یمن نگاه کنید، در آنجا درباره نگرانی از ایران می‌گویند و با همین بهانه در این کشور مداخله و این کشور را ویران می‌کنند، آیا می‌توان چنین رفتاری را سیاسی خواند؟ واقعیت این است که عربستان در یمن به دردسر افتاده است، این سخن من نیست این سخن روزنامه‌ها و تحلیلگران سیاسی است. همه می‌گویند دو سال جنگ علیه یمن دستاوردی نداشته است، این مبحث در قضیه سوریه نیز مصداق دارد، سالها جنگ و خونریزی در این کشور هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت، چرا همگان برای حل مشکلات از راه گفتگو تلاش نمی‌کنند؟ ایران برای چنین مذاکراتی آماده است، ایران برای از بین بردن سوء تفاهم میان تهران و ریاض آمادگی دارد، معتقدم قبل از آنکه چنین مسائلی به مسیر بن‌بست برسد و دود آن به چشم همگان برود بهتر است عقلا بر سر یک میز بنشینند و در پی حل بحران منطقه، از بحرین تا یمن و از یمن تا سوریه برآیند، این کار به‌سود همگان است در غیر این صورت همه بازنده خواهند بود.
انتهای پیام/*
