«طنز» نقد سالم است

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، شب گذشته ناصر فیض میهمان برنامه «چشم شب روشن» بود. وی با انتقاد از تعاریف نادرستی که درباره طنز وجود دارد، گفت: «تعاریفی که از طنز وجود دارد، افراطی است. ما در تاریخ ادبیات خود آثاری داریم که به ما نشان داده طنز چیست. طنز به بهبود اوضاع جهان فکر می کند و کژی در رفتار را به زبان مناسب ارائه می دهد. طنز نسبت بسیار نزدیکی با انبساط خاطر و لبخند دارد، چون بعضی معتقدند طنز تلخ است اما به نظرم شاید نیازی به این تقسیم بندی ها نباشد. به هر حال بخشی از طنز شیرین و خوشایند است و طنز کاری می کند ما اشکالات را درونمان درشت تر ببینیم و تلاش کنیم آن را برطرف کنیم.»
فیض ادامه داد: «کسی که هدف اصلی طنز است و نمی خواهد همراهی کند، مجبور است زبان تندتری را از طنزپرداز که گاهی به هجو نزدیک است بپذیرد. طنز نقد سالم است، می تواند تأثیرگذار باشد و چیزی را اصلاح کند. اگر این اتفاق بیفتد، می توانیم تعریف خوبی از طنز ارائه دهیم. اگر گفته می شود که در طنز نباید انبساط خاطر و لبخند باشد، اشتباه است و یک جای کار می لنگد.»

فیض با اشاره به تعریف شفیعی کدکنی از طنز گفت: «شفیعی کدکنی معتقد است طنز اجتماع هنری نقیضین است، چون پایه و اساس طنز همین نقیض هاست. وقتی جامعه دچار این تضادها و تناقض ها می شود، طنز اتفاق می افتد. قطعاً ما در شرایط متعارف به طنز دست پیدا نمی کنیم و طنز در شرایط ناهمگون به وجود می آید.»
این طنز پرداز با اشاره به اشعار حافظ شیرازی گفت: «وقتی در زمان حافظ ریاکاری زیاد می شود، او از طریق کلام و شعر خود با ریاکاری و کسانی که به حرف خود عمل نمی کنند، مبارزه می کند. ( ای دل طریق رندی از محتسب بیاموز/ مست است و در حق او کس این گمان ندارد.) اگر بخواهیم به این طریق ظرفیت و استحکام زبان را به شیوه رندانه نشان دهیم، طنز است. رند در شعر حافظ همان طنزپردازی است که با مضامین اجتماعی گره می خورد و قطعا زمانی این اتفاق می افتد که ما تناقض ها را ببینیم و هیچ جامعه ای بی تناقض نیست. »

وی در مورد نوع استفاده از اغراق در شعر گفت:« طنزپرداز به امید بهتر شدن اوضاع مشکلات را زیرسوال می برد و درشت نمایی می کند و به همین دلیل یکی از صنایعی که در طنز استفاده می‌کنیم، اغراق است؛ یعنی وقتی اشکالی را می بینیم، آن را بیشتر از چیزی که وجود دارد، نمایش می دهیم.»
فیض با اشاره به خاطره‌ای که از پدرش داشت، عنوان کرد: «به یک نفر گفتند پیامی را از بزرگی برای شاه سابق ببرند. شخصی که می خواست پیام را ببرد می گفت اگر بگویم حضرت آیت الله فرمودند یا عرض کردند، ممکن است به شاه بر بخورد و در نهایت به این نتیجه رسید که بگوید حضرت آیت الله امر کردند که خدمت شما فلان موضوع را بگویم. طنزپرداز باید همین مقدار هوشمند باشد که هم حرف خود را بگوید و هم یقه خود را دست کسی ندهد که نمی‌داند طنزپرداز کیست. طنزپرداز دوست جامعه است و نباید از او ترسید و اگر قرار بود دشمنی کند، قلم بر نمی داشت بلکه شمشیر بر می داشت. شمشیر طنزپرداز قلم است و اگر بخواهد سر کسی را ببرد، با پنبه است.»
«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت 23 از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.

انتهای پیام/