برخی فقط بدی‌های جامعه را می‌بینند/ عاقلان و بندگان خدا همه چیز را خوب می‌بینند

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا؛ دکتر غلامحسین دینانی در برنامه این هفته‌ «معرفت» شبکه چهارم سیما با بیان حکایتی که عطار نیشابوری از حواریون حضرت عیسی(ع) نقل کرده است، گفت: حواریون از مکانی عبور می‌کردند. در مسیر با سگی مرده که مدتی از زمان فوتش گذشته و بدنش متعفن شده بود  روبه رو شدند. چنین صحنه‌ای در ابتدا بسیار مشمئز کننده است. همانگونه که بسیاری از حواریون نیز به همین جهت بینی‌شان را گرفتند و اظهار تنفر کردند که چه منظره بدی و بوی بدی دارد. اما یکی ازحواریون که از همه آنها فرهیخته‌تر بود گفت: این که اظهار انزجار می‌کنید به جای خود درست است اما دندانهای سفید و محکم این سگ دیدن دارد که شما آن را ندیدید. این جمله بسیار حکمت‌آمیز است.

وی با اشاره به اینکه در جامعه‌ای که مدینه فاضله نیست، فضیلت‌ها و خوبی در کنار زشتی و پلیدی‌ها قرار گرفته‌اند، گفت: برخی از انسان‌ها فقط این زشتی‌ها و بدی‌ها را می‌بینند و اظهار تنفر می‌کنند در حالی که در جامعه خوبی‌هایی نیز وجود دارد که باید آنها نیز دیده شود.

دینانی با اشاره به تفسیر آیه 8 سوره بلد «الم نجعل له عینین» گفت: خداوند برای انسان دو چشم قرار داد تا با یک چشم زشتی‌ها را ببیند و با چشم دیگر به خوبی‌ها نگاه کند. وقتی انسان تنها زشتی‌ها را می‌بیند در واقع تنها با یک چشم به عالم نگاه می‌کند.

دینانی در رابطه با نگاه هستی‌شناسانه و خلقت  خیر و شر در عالم گفت: این مسئله از مباحث عمیق فلسفی است، عالم مملو از خوبی‌ها و بدی‌هاست. کسی نمی‌تواند منکر وجود بدی‌ها در عالم شود همین‌طور که کسی نمی‌تواند منکر وجود خوبی در عالم شود. هر دو با هم هستند. شب و روز با هم هستند. اساسا اگر بدی معنی نداشت خوبی هم معنی خود را پیدا نمی‌کرد همانگونه که اگر خوبی وجود نداشت بدی معنایی نمی‌داشت. اما عظمت، اهمیت، اصالت و تقدم همیشه با خوبی‌ است.

وی با اشاره به اینکه بین خیر و شر رابطه زوجیت وجود دارد، گفت: زوجیت منحصر به زن و مرد نیست بلکه در عالم خلقت بین همه چیز از ذره تا کهکشان این رابطه زوجی برقرار است.

دینانی افزود: تفکر برخی این است که برخی خوبی‌ها و برخی بدی‌ها را بیشتر می‌بینند و یا اصولا خوبی‌ها را نمی‌بینند و بالعکس برخی آنقدر سطحشان بالاست که اصلا بدی را در عالم نمی‌بینند.

وی با اشاره به اینکه بدی نسبی است، گفت: مثلا زهر عقرب برای انسان بد است اما برای خود عقرب نیکو است. بدی نسبی است اما خوبی، مطلق است و هر دو نمی‌توانند نسبی باشند چرا که نسبی بدون مطلق معنا ندارد باید یکی مطلق باشد. همانگونه که مقید در مقایسه مطلق فهم می‌شود، شیء نسبی هم در مقایسه با مطلق معنا پیدا می‌کند.

دینانی افزود: حق‌تعالی خوبی محض است و بدی در آن راه ندارد. آفرینش هم علی‌الطلاق خوب است اما در درون آن به نسبت بدی هم دیده می‌شود و انسان برای فهم آن به تفکر نیکو احتیاج دارد. انسان با تفکر می‌تواند همه چیز را حل کند. تفکر تنها چیزی است که غایب واقعی را حاضر می‌کند و می‌تواند به ماورای جهان و زمان برود در حالی که بدن چنین قدرتی ندارد. تفکر است که خوبی‌ها را می‌فهمد، بدی را می‌فهمد و ارزیابی می‌کند و خوبی را از بدی جدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه تفکر، جداکننده و تمایل‌بخش سره از ناسره است، گفت: اما خود تفکر نیز باید اصلاح شود تا بتواند به درستی صحیح را از ناصحیح تشخیص دهد و دچار خطا و اشتباه نشود. اگر انسان تفکر خود را تصحیح کرد می‌تواند زشت را از زیبا تمایز بخشد.

وی با طرح این پرسش که چگونه تفکر خود را اصلاح کنیم، گفت: این مطلب احتیاج به تامل دارد، تفکر ابتدا باید با موازین  منطقی تصحیح شود و با به دست آمدن  چشم منطقی الهی به عالم نگریسته شود آنگاه متوجه می‌شود که چه زشت است و چه زیبا.

وی افزود: هستی خیر محض  است و اگر در عالم بدی دیده می‌شود خصلت مرتبه شیء و تعین ماهوی شیء است. به عبارت دیگر هستی در مرتبه‌ای با توجه به تعین ماهوی شیء تعین پیدا می‌کند و آن تعین ممکن است خوب باشد یا بد.

دینانی با اشاره به اینکه بدی‌های دیده شده در عالم به نوع نگرش انسان بستگی دارد، گفت: هستی و عالم خیر محض است اما در تجلی عالم تنوع و تفاوت‌هایی وجود دارد.

وی افزود: گاهی از مقایسه این تنوع‌ها انسان به نقایصی می‌رسد که آن را بدی می‌پندارد در حالی که به حسب مرتبه و خصلت شی اینگونه متجلی شده است و این همان بحث نگرش به عالم است.

وی  با اشاره به شعری از عطار نیشابوری گفت: «بنده بیینده» با چشم حق به عالم نظاره‌گر است و چشم حق به جز زیبایی در عالم چیزی مشاهده نمی‌کنند چون خودش آفریده است. بنابر این چون حق‌ تعالی همه چیز را خوب می‌بیند اگر انسان بنده‌ای با چشم حق‌تعالی به عالم بنگرد لاجرم همه چیز را خوب خواهد دید.

دینانی با اشاره به اینکه تفکر عقلانی یک کشتی بزرگی است که در این دریای هستی در ساحل تن آدمی لنگر انداخته است، گفت: اکنون اگر با همان چشم تفکر عاقلانه به اقیانوس عالم نگاه کنیم بدی در عالم مشاهده نمی‌کنیم و اگر با بدی هم در عالم روبرو شود متوجه می‌شود که آن بدی‌ها هم در جای خود خوب است و باید باشد. چشم زیبابین چشم خداست چون خدا جز زیبایی نمی‌بیند.

وی با اشاره به اینکه جوهر اخلاق و خلاصه تمامی کتب اخلاقی در این جمله حضرت بیان می‌کند، گفت: آنچه برای خود می‌پسندید برای دیگران بپسندید و آنچه برای خود نمی‌پسندید برای دیگران نپسندید و گفت این جمله‌ای است که جامعه را اصلاح می‌کند.

انتهای پیام/