کشف ۲ تونل ۳۴ متری و یک تونل ۱۲ متری در ضلع شرقی مسجد امام اصفهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، در اوایل دی ماه سال گذشته خبری مبنی بر کشف یک تونل تاریخی جنب بخش نمازگزاران مسجد امام اصفهان منتشر شد که از همان ابتدا تیم حفاظتی میراث فرهنگی در محل مستقر و تحقیقات و کاوش‌های باستان‌شناسی آغاز شد.

تونلی که به گفته فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان قدمت آن به دوره صفوی برمی‌گردد، بیش از گذشته به شایعه وجود یک سازه گسترده زیرزمینی در بافت تاریخی مرکز اصفهان دامن زد.

مدیر گروه باستان‌شناسی میراث فرهنگی اصفهان درباره تازه‌ترین اکتشافات تونل آبی مسجد امام اصفهان به خبرنگار تسنیم گفت: ما در ابتدا در ضلع شرقی مسجد امام اصفهان و در جنب شبستان این تونل را کشف کردیم که باید کاوش‌های انجام شده در مدت 4 ماه در ضلع شمال شرقی 12 متر از تونل کشف شد.

علمدار علیان با بیان اینکه انجام عملیات کاوش به‌صورت محتاطانه، دقیق و موشکافانه پیش می‌رود، افزود: در حال حاضر 2 تونل 34 متری، یک تونل 12 متری و یک سری مسیرهای مواصلاتی بین این تونل‌ها کشف شده است.

وی با بیان اینکه کاوش بر روی تونل‌ها ادامه دارد و این کار را در سال جاری ادامه می‌دهیم، افزود: اگر بتوانیم یا مطالعات ژئوفیزیک یک اسکن روسطحی داشته باشیم می‌توانیم شبکه آبراهه و تونل آبی زیر مسجد و میدان امام را شناسایی کنیم و مسیریابی و مستند نگاری را در این محوطه تاریخی انجام دهیم.

مدیر گروه باستان‌شناسی میراث فرهنگی اصفهان با بیان اینکه بخش‌هایی از تونل در دوره‌های مختلف مرمت شده است، گفت: در زمان کاوش در این محوطه استخوان‌های گوسفند و قطعات سفال در گذرهای راه‌آبی زیرسطحی به دست آمده است.

ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اصفهان درباره جنس مصالح این تونل به خبرنگار تسنیم گفت: دیواره‌های این تونل از جنس آجر با ملات گچ و ساروج و در برخی قسمت‌های سیمان بود و در کف این تونل نیز نخاله ریخته شده بود البته در گذشته نیز شبیه این تونل را در زمان حفر ایستگاه مترو میدان امام حسین نیز داشتیم که البته از نظر جنس بدنه و کف متفاوت بود.

کاوش‌ها براساس فرضیه‌های تاریخی در حال انجام است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان در زمینه کاوش در این محوطه تاریخی به خبرنگار تسنیم گفت: تیم کارشناسان باستان‌شناسی میراث فرهنگی در حال حاضر مشغول به مطالعات تاریخی در این محدوده هستند.

فریدون‌ اللهیاری با بیان اینکه باستان‌شناسان براساس فرضیه‌های تاریخی و با اولویت‌بندی‌های مشخص این تونل را مورد کاوش قرار می‌دهند، تصریح کرد: برای اعلام نظر نهایی درباره این تونل تاریخی باید کمی تأمل کرد.

اما در متون باستان‌شناسی و معماری این‌گونه آمده است که اصفهان دارای یک شهر زیرزمینی است که بومیان در آن اسکان داشته‌اند که اکنون پس از تحولات معماری و ساخت‌وسازهای صورت گرفته در طول صدهای اخیر پایه‌های سازه‌ای این شهر مدفون ‌شده و اکنون با انجام عملیات مرمت یا توسعه پروژه‌های عمرانی در عمق، پایه‌های این سازه‌ها نمود بیرونی پیدا می‌کند.

البته وجود آبراهه در زیرزمین مسجد امام اصفهان و امثال اکتشافات در طول سال‌های اخیر، نشانه وجود شبکه گسترده زیرزمینی در بافت تاریخی و مرکزی شهر اصفهان دارد که عموماً این بافت‌ها به دوران صفوی و ما قبل از آن بر می‌گردد که البته نبود نقشه مناسب از شبکه زیرزمینی اصفهان یا آبراهه‌های تاریخی این شهر، اثبات این موضوع را کمی دشوار کرده است.

با توجه به اینکه پیش از این نیز در عملیات حفاری پروژه مترو اصفهان در ایستگاه امام حسین (ع) و محدوده چهارباغ نیز سازه‌های تاریخی و تونل کشف شده بود که گمانه‌زنی‌ها را برای وجود یک سازه زیرزمینی در اصفهان بیشتر کرده و سؤالی را مطرح می‌کند که آیا یک شهر یا یک سازه تاریخی در زیرزمین اصفهان وجود دارد یا خیر؟

مدیر گروه باستان‌شناسی میراث فرهنگی اصفهان درباره شبکه‌ها و گذرهای زیرزمینی اصفهان گفت: بر اساس شواهد علمی شهر اصفهان 2 شبکه آبرسانی داشته یک شبکه روسطحی بوده که شاهراه اصلی آن زاینده رود و انشعابات آن در مادی‌ها در کل سطح شهر اصفهان مشخص است و شبکه دوم آبرسانی زیرزمینی که به‌احتمال‌زیاد یک بخشی آز آن شبکه آبرسانی شرب و دیگر فاضلاب است.

علیان با بیان اینکه برنامه جامع شناسایی تونل‌های آبرسانی زیرسطحی در دستور کار قرار دارد، افزود: بر اساس نمونه تونل‌های کشف شده در مسجد امام و میدان عتیق و دروازه دولت به مراتب شبکه زیرسطحی از شبکه رو سطحی پیچیده‌تر بوده و با توجه به مسیریابی‌های شناسایی شده، برخی از بخش‌های این شبکه بر اثر گودبرداری‌ها از بین رفته است.

گزارش از زینب کلانتری

انتهای پیام/