موسیقی کتولی به روایت سیداحمد حسینی

به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، سید احمد حسینی گفت: در استان گلستان موسیقی اقوام مختلفی چون موسیقی خراسان، موسیقی قزلباش‌ها، موسیقی تاجیکی، موسیقی کردها و موسیقی لرها اجرا می‌شود اما این استان دو نوع موسیقی شاخص دارد که این دو نوع، موسیقی کتولی و موسیقی ترکمنی هستند.

وی افزود: موسیقی کتولی همان موسیقی فارسی یا طبری زبان منطقه مازندران قدیم یا همان گلستان امروز است که خودش به 5 بخش تقسیم‌بندی می‌شود.

نوازنده دوتار کتولی در همین باره توضیح داد: یکی از بخش‌های موسیقی کتولی، بخش موسیقی بی کلام این منطقه است که بر اساس داستان، حماسه و روایت پنهانی ساخته شده است. «ورساقی»، «زارنجی»، «شترناز»، «اسماعیل‌خوانی»، «غریب» و «یار خدیجه» از معروف‌ترین موسیقی‌های بدون شعر و کلام کتولی هستند که فقط به صورت سازی نواخته می‌شوند.

حسینی در ادامه اضافه کرد: بخش دیگر شامل مقام‌های موسیقی کتولی است. در موسیقی کتولی سه مقام اصلی وجود دارد؛ «هرایی»، «راست‌ِ مقام» و «کلّهکش». از این مقام‌ها هم یک سری ریز مقام به وجود می‌آید.

این نوازنده دو تار موسیقی کتولی ادامه داد: موسیقی‌ مراسم و مجلسی کتولی هم شامل ترانه‌هایی است که اختصاصاً توسط زنان اجرا می‌شود. در این بخش از لحظه خواستگاری تا جشن پاتختی عروس، ملودی و شعر خاص همان مراسم وجود دارد. قطعه «یار نارنجی» که در سریال پایتخت اجرا شد، یکی از این دست قطعات بود و برخی دیگر از آن‌ها «لاله لاله« و «های چینیام» هستند.

پژوهشگر و نویسنده موسیقی گلستان همچنین اظهار داشت: بخش دیگر موسیقی کتولی، منظومه‌های کتولی هستند. برخی از معروف‌ترین منظومه‌های کتولی عباس گالش، آقا رسول، غریب و عباس مسکین هستند. بخش آخر هم حقانی‌خوانی یا مقام‌های حقانی است که در وصف خداوند، پیامبر (ص) و ائمه اطهار سروده و خوانده می‌شود و در واقع همان موسیقی عرفانی کتولی است.

سید احمد حسینی با علم به این‌که محوریت دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران مربوط به منظومه‌خوانی است، وضعیت فعلی منظومه‌خوانی موسیقی کتولی را چنین تشریح کرد: منظومه‌های کتولی هنوز هم اجرا می‌شود. برای مثال آقای علی حسین قنبری در بخش حقانی‌خوانی و منظومه‌خوانی هنوز ادامه‌دهنده راه اساتید منظومه‌خوان و حکایت‌خوان‌ها است که قرار است در دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران هم به اجرای برنامه بپردازد. موسیقی کتولی منظومه‌خوان‌های معروف بسیاری چون عیسی فیوج و پدرش را داشته که از نقالان و منظومه‌خوان‌های برجسته این استان هستند اما اکنون گرچه منظومه‌خوانی همچنان رایج است ولی طبیعتاً به نسبت گذشته کمتر اجرا می‌شود.

حسینی در ارتباط با اهمیت برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران توضیح داد: مطمئناً جشنواره موسیقی نواحی ایران یک رویداد مهم موسیقایی است که تأثیر این اتفاق در این است که باعث می‌شود قطعات و نغمات موسیقی نواحی حفظ شود و هم جوان‌ها نیز با موسیقی و فرهنگ منطقه خود آشنایی بیشتری پیدا کنند.

وی به نقش پر رنگ این جشنواره در بازیابی اصالت‌ها و هویت‌ها اشاره کرد و گفت: جشنواره موسیقی نواحی باعث می‌شود که جوان‌ها با موسیقی ایرانی و فرهنگ خودشان آشنایی بیشتری پیدا کنند و با شناخت اصالت و هویت خود، دیگر احساس تهی بودن نکنند.

حسینی افزود: در ایران رنگین‌کمان اقوام وجود دارد که هر کدام از این اقوام هم موسیقی زیبای خود را دارند و اینطور نیست که موسیقی یک منطقه عالی باشد و موسیقی منطقه‌ای دیگر ضعیف. موسیقی همه مناطق ایران زیبایی خودش را دارد که این موسیقی‌ها باید حفظ شوند تا ایران عزیزمان همیشه رنگی بماند.

سید احمد حسینی در پایان سخنان خود با تأکید بر لزوم حمایت از جشنواره موسیقی نواحی ایران، در خصوص حضور خودش در ادوار گذشته این جشنواره نیز توضیحاتی ارائه داد: من در چندین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران حضور داشته ام. در چند دوره اجرا کردم و در چند دوره هم داور بودم. سال گذشته هم مرا در کنار برخی از اساتید دعوت کردند و از ما تجلیل به عمل آوردند که من خودم را واقعاً در آن اندازه نمیدیدم. به هر حال این لطف دوستان بود که شامل من شد. مسئولان جشنواره موسیقی نواحی ایران با سختیهای زیاد کارشان را انجام میدهند که جای تشکر و قدردانی دارد.

دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران با محوریت منظومه‌خوانی از ششم تا نهم تیرماه 1396در کرمان برگزار خواهد شد.

انتهای پیام