نقش ایجاد مناطق امن در «طرح ترامپ» در سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» در تحلیلی نوشته است: حمله موشکی آمریکا به پایگاه هوایی الشعیرات در سوریه غالبا بعنوان نوعی ابتکارعمل از سوی دولت جدید آمریکا تفسییر می شود که انگیزه آن واکنش به «حمله شیمیایی» به شهر خان شیخون در استان ادلب سوریه بود. ولی واقعیت این است که در اقدامات دولت "دونالد ترامپ" نوعی «راهکار» مشهود است که این حمله نیز بخشی از آن بود. البته در این رابطه سئوالاتی مطرح می شود: آیا این راهکار واقعا شامل چهار مرحله می شود، آنطور که رسانه های گروهی از آن بعنوان «طرح ترامپ» برای سوریه سخن گفته‌اند؟ و آیا این واقعیت دارد که این طرح شامل مبارزه با گروه تروریستی داعش، ایجاد ثبات، دوره انتقالی به دولت موقت و در نهایت حل و فصل نهایی بحران سوریه است؟

اقداماتی برای نشان دادن قاطعیت واشنگتن

عملیات ویژه در یمن، حمله موشکی به سوریه و فرو ریختن بمب سنگین در افغانستان-همگی حلقه های یک زنجیره هستند که می بایست تردیدها در مورد رهبری بلامنازع آمریکا در جهان را از بین می بردند. البته چنین اقداماتی، هرچند ممکن است متناقض به نظر برسد، ولی در عین داشتن نقش مخرب، مثبت نیز بودند. بر کسی پوشیده نیست که عدم تمایل دولت "باراک اوباما" برای نشان دادن سرسختی کافی در عرصه سیاست بین المللی، مورد سوء استفاده بسیاری از بازیگران جهانی قرار گرفت. بطور مشخص در سوریه باعث شد تا حل و فصل سیاسی مناقشه در این کشور با مشکلات بسیاری مواجه شود، برای اینکه تهدید واقعی درکار نبود. این مسئله را توضیح می دهیم:

در اواخر سال 2016 در مسکو و با مشارکت آنکارا، توافق نامه آتش بسی با برخی گروههای مسلح مخالف به امضاء رسید و سپس مذاکرات در آستانه، عرصه‌ای واقعی برای گفتگو با این گروهها گردید. البته مسیر چهار دور مذاکرات در پایتخت قزاقستان که در نهایت منجر به ایجاد مناطق کاهش تنش شد، در حقیقت موجب نگرانی در مورد «روش آرام» مرکززدایی در سوریه گردید. مذاکرات 4-3 ماه مه در آستانه به دلیل اوضاع دشوار جبهه های نبرد، وضعیت غیرمنطقی داشت، چرا که در طول ماه مارس و آوریل بین نیروهای دولتی و مخالفان درگیریهای گسترده‌ای جریان داشت. 

در روسیه رسما اعلام نمی شد، ولی متحدان این کشور، یعنی ایران و ترکیه به اقدامات گروه تندرو «جبهه النصره» توجه کافی نداشتند و نیروهای دولتی سوریه نیز به بهانه مبارزه با «النصره» در مکانهایی که آنها اصلا حضور نداشتند، حملاتی را به گروه‌های حاضر در مذاکرات آستانه کرده و بدین ترتیب رژیم آتش بس را نقض نموده بود. همه اینها منجر به آن شد که گروههای تندرو مسلح مجبور به پیوستن به فراکسیون میانه رو شدند و همین مسئله باعث شد تا دمشق بار دیگر مخالفان حاضر در مذاکرات آستانه را به عدم شفافیت و سنگ اندازی در حل و فصل مشکلات متهم کند.   

در چنین شرایطی بود که پنتاگون با بهانه قرار دادن حمله شیمیایی در خان شیخون، با حمله موشکی به پایگاه هوایی ارتش سوریه، خواست تا قاطعیت خود را نشان دهد، اقدامی که قبلا دونالد ترامپ بطورعلنی گفته بود که قصد دست زدن به آن را ندارد.

علت حمایت آمریکا از طرح ایجاد مناطق امن روسیه

در طرح پیشنهادی روسیه برای ایجاد مناطق کاهش تنش در حقیقت هیچ مسئله تازه ای وجود نداشت: این ابتکارعمل در واقع همان «مناطق پرواز ممنوع» بود که پیش از این از طرف آمریکا مطرح شده بود و روسیه و دولت سوریه با آن مخالفت کرده بودند. تنها تفاوت قضیه در نحوه اجرای آن و بر اساس یک تفاهمنامه چند جانبه و با موافقت طرفین مناقشه است.   

دولت ترامپ در حالیکه تردیدهایی در این زمینه وجود داشت، از این پیشنهاد مسکو حمایت کرد. بعد از آن "سرگئی لاوروف" وزیر خارجه روسیه در پایان مذاکرات 10 ماه مه خود با رئیس جمهور ترامپ و "رکس تیلرسون" وزیر خارجه آمریکا در واشنگتن تاکید کرد که مقامات مسکو نقش آمریکا در نتیجه بخش بودن مذاکرات اخیر در آستانه را سازنده ارزیابی می کنند. البته در دومای دولتی و محافل کارشناسی روسیه تردید خود در مورد درازمدت بودن توافقات صورت گرفته در آستانه را پنهان نمی کنند. و باید پذیرفت که چنین تردیدی چندان هم بی اساس نیست.

بطور رسمی اعلام شده که گروه کارشناسی باید مکانیزم برقراری رژیم آتش بس و مشخصات دقیق جغرافیایی مناطق کاهش تنش را تا تاریخ 4 ماه ژوئن تعیین کند، ولی این مسئله که آیا لگاریتمی مشخص خواهد شد که بتواند همه طرفین را مجبور به رعایت اصول فوق کند، سئوال بزرگی است. تردیدهای زیادی نیز در مورد رعایت اصول آتش بس از سوی طرفین مناقشه نیز وجود دارد، با توجه به اینکه در مناطق تعیین شده برای کاهش تنش، نیروهای وابسته به گروههای تروریستی نیز وجود دارند که مسلما دست به اقدامات تحریک آمیز خواهند زد.

با توجه به واکنش کارشناسان آمریکایی، مقامات واشنگتن واقعا از تفاهمنامه ایجاد مناطق امن در آستانه حمایت می کنند، ولی سعی خواهند نمود تا از این طرح تا جای ممکن فاصله بگیرند تا در صورت شکست تلاشهای روسیه در این خصوص، طرح آتش بس در سوریه را بر اساس اصول و شروط مورد نظر خویش ارائه دهند. 

اقدامات ائتلاف بین‌المللی با اجرای طرح مناطق امن

شواهد نشان می دهد که طرح ایجاد مناطق کاهش تنش در غرب سوریه، انگیزه ای برای مبارزه مخالفان میانه رو با گروههای تندرو بوجود می آورد. در این بین استان ادلب می تواند مشکل ساز شود که جنگجویان گروه جبهه النصره در حوالی آن استقرار داشته و امکان انجام مانورهایی در آن را خواهند داشت.

این در حالی است که طی ماههای اخیر نیروی هوایی آمریکا بطور فعالی به حمله به مواضع النصره و بخصوص محل استقرار رهبران آن در استان ادلب که از سوی منابع خبری به آنها گزارش داده شده، پرداخته اند. البته اجرای عملیات هوایی در مناطق امن ممنوع اعلام شده، ولی آمریکا در هر صورت امکان تاثیرگذاری بر مبارزه با گروههای تندرو در این مناطق ، از جمله با مسلح کردن مبارزین کرد و گروههای عرب مورد حمایت خویش، را خواهد داشت. منابع خبری عرب زبان تایید کرده اند که نمایندگان دولت ترامپ با میانجی گری قطر، مذاکراتی را با اعضای یکی از گروههای متحد النصره انجام داده تا به مخالفان میانه رو بپیوندند.

این مسائل نشان می دهد که به احتمال زیاد در آینده رژیم آتش بس در سوریه بارها نقض خواهد شد تا زمانی که روسیه و آمریکا مجبور شوند اختلافات خود را کنار گذاشته و در اقدامی هماهنگ به مسئله مبارزه با تروریسم در سوریه خاتمه دهند، آنهم نه تنها در چهار منطقه، بلکه در سراسر خاک این کشور. البته طرح مناطق امن روسیه، در واقع به نفع آمریکا نیز هست و این کشور و متحدانش می توانند با راحت شدن خیالشان از اوضاع این چهار منطقه، تمرکز خود را روی مبارزه با داعش در مناطق دیگر سوریه قرار دهند.

در نهایت هم روسیه و هم آمریکا خواهند توانست به نابودی داعش در مناطق مسکونی بزرگ سوریه بپردازند و موانع موجود بر سر راه حل و فصل سیاسی بحران سوریه را از میان برداشته و واقعا بتوانند مذاکرات بین سوری‌ها را به نتیجه برسانند.

انتهای پیام/