استانداردهایی که پزشکی ایران ندارد
همان پزشکی که بداخلاق است وجواب مریض را درست نمی‌دهد که کار اشتباهی نیز است، مطمئن باشید میزان دلسوزی‌اش برای بیمار از پزشک غربی بیشتر است، ولی این پزشک ایرانی ظاهر قضیه را درست نمی‌کند تا به چشم بیمار بیاید و اشکال در همین برخورد است که ۵ عامل دارد.
... در پرونده ویژه پیش‌ِرو با عنوان "پایی که در پزشکی ایران می‌لنگد" به زوایای مختلف درباره بدخلقی کادر پزشکی پرداخته می‌شود که در شماره قبل افرادی چون دکتر حسن ابوالقاسمی ــ رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره چالش عدم احترام پزشکان به جایگاه بیماران در سیستم نظام سلامت کشورمان که در غالب مواقع نیز مورد نقد بیمار و همراهان آنها است، با تأیید این نقص بزرگ در پزشکی کشور به تسنیم عنوان کرده بود: «ما در آموزش پزشکی این ضعف را سالیان سال است که داریم و باید تلاش کنیم که در محتوای علوم پزشکی به‌صورت تئوری و به‌صورت عملی، بحث اخلاق حرفه‌ای را جدی بگیریم».
نوعی شیرینی اخلاقی که بیماران نمی‌چشند
وی درباره موفقیت دیگر کشورها در زمینه رعایت اخلاق حرفه‌ای در رشته پزشکی توضیح می‌دهد: در کشورهای موفق، بحث اخلاق حرفه‌ای پزشکی به‌جد آموزش داده می‌شود و اخلاق حرفه‌ای را بسیار جدی می‌گیرند و در دروس تئوری و عملی به مقوله اخلاق حرفه‌ای بسیار اهمیت می‌دهند و ما نیز می‌توانیم با تغییراتی در حوزه پزشکی به‌نوعی شیرینی خدمات پزشکی را در کام مردم شیرین‌تر کنیم، کما اینکه در عمل؛ پزشکان ایرانی دلسوز هستند، مثلاً جراحی ساعت‌ها برای نجات یک بیمار در اتاق عمل تلاش می‌کند ولی به‌محض بیرون آمدن از اتاق جراحی، همراه بیمار از یک لبخند و یا توضیح جراح بی‌دریغ می‌ماند.
مؤلفه‌های حاشیه‌ای غیراستاندارد پزشکی ایران بالاست
همچنین در ادامه این پرونده دکتر محمد رئیس‌زاده ــ متخصص و جراح عروق و تروما و رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی کشور نیز معتقد است: بدخُلقی پزشکان ارتباطی به بی‌تقوایی و غرور علمی آنان ندارد، بلکه باید این مشکل را در دو مقوله مهم عدم آموزش اخلاق حرفه‌ای و مؤلفه‌های حاشیه‌ای غیراستاندارد که منجر به این می‌شود که پزشکان ما در برخی مواقع خوش‌خلق نباشند، دید.
جراحانی که لبخند نمی‌زنند
حال در این راستا در گفت‌وگویی با دکتر علی جعفریان ــ رئیس قدیمی‌ترین دانشگاه علوم پزشکی کشور به مقوله ضعف در اخلاق حرفه‌ای کادر پزشکی با تشریح چالش‌ها و راهکارهای آن پرداختیم.
س: چرا جراحان با وجود ساعت‌ها تلاش در اتاق جراحی، لبخند خودشان را از بیمار و همراه او دریغ می‌کنند؟
جعفریان: بنده که بشخصه همیشه لبخند می‌زنم و همکارانمان هم خوش‌رو هستند، ولی با وجود این، این مسئله را باید روشن کنم که قبل از جراحی و پیوند؛ بدون استثناء؛ باید یک ضابطه مهم اتاق جراحی اجرا شود، و آن این است که جراح مسئول، همراه بیمار قبل از جراحی را صدا می‌کند و همه توضیحاتی را که دو و سه بار دیگر قبلاً گفته است، بار دیگر توضیح می‌دهد، و به بیمار قوت قلب می‌دهد که همه شرایط برای جراحی بیمار او فراهم است و تجهیزات کامل وجود دارد، و همه این ضوابط از 5 سال گذشته در حال اجرا است.
البته می‌پذیریم که شاید عده‌ای از جراحان نیز این ضابطه را اجرا نکنند که اشکال آن نیز در مسائل مختلفی است، از جمله در آموزش پزشکی، که باید پُررنگ‌تر دیده شود، به هر حال از مهمترین برنامه‌های ما در طول چهار سال گذشته همین آموزش‌ها بوده است، و برای این کار یک ساختار در دانشگاه علوم پزشکی تهران تعریف کردیم، با عنوان ساختار "دفتر ترویج و ارتقای تعهد حرفه‌ای"؛ که در سطح رئیس دانشگاه است، و قائم‌مقام بنده مسئول آن دفتر است، تا آموزش، ترویج و ارزیابی رفتار حرفه‌ای که فایل‌های بسیار مفصلی دارد صورت پذیرد و مسلماً همین کار در جاهای دیگر حوزه سلامت کشور نیز در حال انجام است.
کار پزشکان ایرانی متعادل نیست
همچنین باید "کار پزشکی" متعادل شود، زیرا وقتی از یک کسی که همیشه خارج از ظرفیت به او کار تحمیل می‌کنید نمی‌توانید انتظار داشته باشید که همیشه خوش‌اخلاق باشد و همان ظرفیت هم حفظ کند، ولو اینکه کلی هم آموزش دیده باشد، مثلاً اگر قرار باشد یک پزشک در یک شیفت 70 بیمار را ببیند نمی‌توان انتظار داشت که با همه خوش‌و‌بش کند، زیرا اصلاً فرصت این کار را ندارد.
ضعف اقتصاد درمان در ایران یعنی عدم تکریم بیمار
یا یک پرستار در اورژانس با 10 بیمار و مراجعه کننده مواجه است، پس معلوم است نمی‌تواند خوش‌اخلاق باشد، این موارد یک قسمت‌هایی نیز به همان اقتصاد درمان برمی‌گردد، یعنی شما بابت هر ویزیت چقدر پرداخت می‌کنید که پزشک هم همان مقدار وقت بگذارد (در کشورهای دنیا 9 نوع ویزیت وجود دارد ولی در ایران یک نوع ویزیت).
دولت اجازه استخدام پرستار نمی‌دهد بیمار رنج آن را می‌کشد
یا اینکه اصلاً چقدر نیرو برای ارائه خدمت اختصاص می‌دهیم، که از نظر بنده؛ این مسئله نیرو مهم‌تر است و حتی آن پول هم این‌قدر مهم نیست، اگر ما هم‌اکنون به‌تعداد استاندارد نیروی پرستاری استخدام کنیم، خیلی از مشکلات کنونی ما در بیمارستان دیگر وجود نخواهد داشت. اما وقتی در اورژانس بیمارستانی، برای 10 بیمار یک پرستار وجود دارد، و ما نیز نمی‌توانیم نیرو استخدام کنیم چون گردش مالی اجازه نمی‌دهد و دولت هم می‌گوید استخدام پرستاری نداشته باشید، پس معلوم است پرستار هم نمی‌تواند خوب سرویس دهد.
شکی نیست عده‌ای از پزشکان به اخلاق حرفه‌ای توجهی ندارند
البته یک قسمت از رفتار حرفه‌ای نیز به محیط کار برمی‌گردد، که محیط کار نیز شامل فیزیک کار، ضوابط و آدم‌هایش است و یک قسمت هم به رفتار پزشکان برمی‌گردد و هیچ شکی هم در آن نیست و شاید یک تعداد از پزشکان به این مسائل (اخلاق حرفه‌ای) توجه نداشته باشند.
س: وضعیت اخلاق حرفه‌ای نسل آینده پزشکی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جعفریان: نسل آینده در زمینه اخلاق حرفه‌ای پزشکی باید بهتر باشند، نه به‌خاطر اینکه نسل بعدی باید از نسل گذشته بهتر باشند، بلکه به‌دلیل اینکه توجه به موضوع اخلاق حرفه‌ای هرروزه در جامعه‌مان در حال افزایش است، و فقط هم این مشکل مربوط به ایران نیست، بلکه در تمام کشورهای دنیا وجود دارد.
س: یعنی به همین میزان نارضایتی که در کشور ما وجود دارد؟
جعفریان: به همین شدت و حتی بدتر از ایران است، زیرا بالاخره بنده در این کشورها بودم و شما خبرنگارها که کار پزشکان خارجی را ندیدید، شاید شکل و شمایل آن متفاوت باشد، یعنی مثلاً شاید احوالپرسی‌شان بهتر باشد، ولی در خیلی از همین کشورها اتفاقاتی در حوزه پزشکی‌شان رخ می‌دهد که واقعاً نباید رخ دهد، به همین دلیل در تمام دنیا به اخلاق حرفه‌ای به‌عنوان یک سوژه آموزش بسیار مهم تأکید می‌کنند، یعنی همه جای دنیا دچار این مشکل شده است، البته دلایل تغییرات جامعه‌شناسی نسلی خود را دارد، که توضیح آن کار بنده نیست، ولی وجود دارد.
س: برخی‌ها معتقدند، پزشکان کنونی کشور حداقل فضای دفاع مقدس را درک کردند و به‌نوعی نگاه انسانی بیشتری شاید داشته باشند ولی آیا نسل جدید پزشکی که چنین فضایی را نیز درک نکرده است در این زمینه دچار خلئی می‌شود؟
جعفریان: خیر، زیرا نسل جدید پزشکی آینده کشور، به‌طور کلی نسبت به مسئله اخلاق حرفه‌ای حساسیت آن را درک کرده است، مثلاً در زمان دوران پزشکی ما؛ یکی از بدترین خاطراتم در جوانی، بانک رفتن بود، زیرا همه روی سروکله هم می‌رفتند تا کارشان انجام شود و ما که می‌خواستیم در صف باشیم، همیشه کارمان بیشتر طول می‌کشید، ولی وقتی شماره‌گیر گذاشته شد، در روند رفتار مردم، نوعی استانداردسازی ایجاد شد، بنابراین با توجه به تأکیداتی که در بحث اخلاق پزشکی و رفتارهای حرفه‌ای در ایران و در تمام دنیا می‌شود، آموزش آن نیز جدی‌تر خواهد شد.
یک نمره جدید در پزشکی ایران با نام "رفتار حرفه‌ای"
همچنین ما در مهر امسال ارزیابی رفتارهای حرفه‌ای را جزو ضرورت‌های ارزیابی قرار خواهیم داد، یعنی همان‌طور که امتحان گرفته می‌شود و فرد نمره می‌گیرد، همان‌طور رفتار حرفه‌ای او را نیز ارزیابی می‌کنیم و وقتی این کار به‌تدریج مستقر شود، برداشت بنده این است که از پزشکی کشورهای غربی که شاید ظاهر بهتری داشته باشند، وضعیت‌مان بهتر خواهد شد، زیرا آنها ظاهر کارشان بهتر است ولی باطن‌شان معلوم نیست مثل پزشکان ما برای بیمارها دلسوزی کنند.
زیرا همان پزشک ما که بداخلاق است و شاید جواب مریض را درست ندهد که کار اشتباهی نیز است، ولی از نظر بنده میزان دلسوزی‌اش برای بیمار از پزشک غربی بیشتر است، زیرا این پزشک ایرانی ظاهر قضیه را درست نمی‌کند که به چشم بیمار بیاید، و اشکال هم در همین برخورد است، و مثلاً به‌دلیل خستگی، باعث می‌شود بیمار و همراه را تحویل نگیرد.
س: آیا غرور علمی در روند ضعف‌های اخلاق حرفه‌ای در پزشکان تأثیر دارد؟
جعفریان: خیر، چون هر دو مورد را می‌توان داشت، مثلاً کسی غرور علمی داشته باشد ولی خوش‌اخلاق باشد، و یا پزشک دیگری غرور علمی نداشته باشد ولی خوش‌اخلاق نباشد، بحث همان دلسوزی برای بیمار است.
چرا "اتاق جراحی" همانند "حج" مقدس است
به هر حال بنده 30 سال است با این بیماران در تماس هستم مثلاً در زمینه همان اتاق جراحی، یکی از مقدس‌ترین جاهایی است که آدمی می‌تواند داخل آن برود، به همان اندازه که آدم‌ها در حج یکسان هستند، یعنی به همان اندازه آدم‌ها در اتاق جراحی یکسان هستند، یعنی برای من جراح، یا تکنسین بیهوشی، هیچ مهم نیست کسی که روی تخت خوابیده است، پولدار است یا بی‌پول، رئیس است یا نیست، دقیقاً به‌خلاف دیدگاه اشتباهی که مردم نسبت به پزشکان دارند، اصلاً مهم نیست این بیمار با چه ماشینی به این بیمارستان آمده است، اصلاً مهم نیست این فرد چه بیماری‌ای دارد، بلکه همه تلاش می‌کنند که این بیمار خوب شود و واقعاً در کجا می‌توانیم چنین دلسوزی را مشاهده کنیم؟
حتی به‌مانند احرام در حج که همه لباس سفید می‌پوشند، بیماران نیز در اتاق جراحی یک نوع لباس می‌پوشند و ارتباطی به پولداری و بی‌پولی آنان ندارد. همچنین کادر پزشکی، از جراح تا رزیدنت نیز با یک پوشش لباس می‌پوشند، و همه هم می‌خواهند که این بیمار خوب شود و همه نیز تلاش خودشان را هم انجام می‌دهند، و این ماهیت کار پزشکی است.
بدخلقی کادر پزشکی به‌واسطه پنج عامل...
حال در زمینه اخلاق حرفه‌ای، پزشکی این قابلیت را کسب کرده است که می‌تواند در رفتار خود، این خوش‌اخلاقی را نیز منعکس کند ولی متأسفانه برخی از همکاران ما در این قسمت ضعف دارند که باید درست کنند، کما اینکه استاندارد نبودن فشار کاری پزشکان در ایران، ضعف در اقتصاد درمان در کشور، کمبود نیرو همچون پرستار، عدم آموزش اخلاق حرفه‌ای و مشکلات فضای فیزیکی را نیز نباید فراموش کنیم که بسیار در خوش‌اخلاقی و یا بدخُلقی کادر پزشکی تأثیر خواهد گذاشت.
انتهای پیام/*
