عمق برخی چاه‌های آب خراسان رضوی به ۳۵۰ متر رسیده / "انشعابات غیرمجاز" جزو مشکلات اصلی آبفار است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، شاید برای عده زیادی از ما که در شهرها زندگی می‌کنیم موضوع تأمین آب شرب و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد قدری غیرملموس باشد اما مشکلات زیادی در آب‌رسانی به روستاها وجود دارد و خراسان‌رضوی به علت مواجه‌بودن با خشکسالی‌های چندین ساله با چالش‌های زیادی در حوزه تأمین آب مواجه است.

برای آگاهی از مشکلات و وضعیت آب‌رسانی به روستاهای خراسان‌رضوی خبرنگار تسنیم گفت‌وگویی با محمد دانشگر؛ مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی خراسان‌رضوی داشته که مشروح آن در ادامه آمده است.

تسنیم: در حال حاضر وضعیت آبرسانی به روستاهای خراسان رضوی چگونه است و چه تعداد از روستاهای استان از نعمت آب شرب طبیعی برخوردار هستند؟

دانشگر: در خراسان رضوی 3335 روستا با جمعیت یک میلیون و 770 هزار نفر داریم که 99 درصد از این جمعیت یعنی 2524 روستا بالای 20 خانوار هستند؛ باید در نظر داشت که آبرسانی به روستاهای زیر 20 خانوار از گذشته تاکنون در اولویت نبوده؛ هم اکنون 2451 روستای زیر پوشش در قالب 560 هزار مشترک هستند که 92 درصد جمعیت روستایی استان را شامل می‌شود؛ از نظر بزرگی جمعیت زیر پوشش در شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی بالاترین جمعیت مربوط به خراسان رضوی با یک میلیون و 770 هزار نفر بوده که خود این جمعیت از 15 استان کشور بزرگ‌تر است.

در خراسان رضوی 72 درصد جمعیت در شهر و 28 درصد در روستاها زندگی می‌کنند اگر ما شهرستان‌های سبزوار و  مشهد را کنار بگذاریم بیش از 50 درصد جمعیت استان در روستاها ساکن هستند؛ همچنین باید در نظر داشت که تنها علت کاهش جمعیت روستاها مهاجرت از روستا به شهر نیست بلکه از علل عمده این امر هم ارتقاء روستاهای بزرگ به شهر در تقسیمات کشوری است به طوری که تعداد زیادی از روستاها هم اکنون تبدیل به شهر شده‌اند و یا به شهرهای بزرگ متصل شده‌اند.

بیش از 12 هزار و 500 کیلومتر طول شبکه‌های توزیع و 8500 کیلومتر هم خطوط انتقال شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی است و چیزی حدود 21 هزار کیلومتر مجموع خطوط انتقال و شبکه توزیع است که به روستاهای استان خدمات ارائه می‌دهند. بیش از 1302 منبع آبی در استان وجود دارد که 80 درصد از آنها را چاه‌ها و مابقی را چشمه‌ها و قنوات تشکیل می‌دهند که ظرفیت مخازن ذخیره در استان نیز 305 هزار متر مکعب است.

تسنیم: وضعیت استاندارد آب آشامیدنی استان در روستاها چگونه است؟ آیا مردم روستاها با اطمینان آب شرب را استفاده کنند؟

دانشگر: در حوزه آب و فاضلاب روستایی خط قرمز کیفیت آب است که باید با استاندارد آب آشامیدنی مطابقت داشته باشد؛ در همین راستا ما 24 آزمایشگاه در سطح استان داریم و در بین شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی آزمایشگاه‌های خراسان رضوی 5 سال پی‌درپی رتبه نخست را از آن خود کرده و در کشور بین آب و فاضلاب‌های شهری و روستایی رتبه سوم را داریم؛ مجموعه‌ای از افراد متخصص در این حوزه فعالیت دارند و علاوه بر این نظارت بر عملکرد ما بر عهده دانشگاه علوم پزشکی است.

در سال 95 که به نام اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری شده بود، 43 مجتمع با 724 روستا و جمعیت 525 هزار نفر باید آبرسانی می‌شد که از این تعداد در سال گذشته 11 مجتمع به طور کامل به اتمام رسیدند که شامل 141 روستا و با جمعیت 88 هزار نفر بود و در مجموع 229 روستا با جمعیت 180 هزار نفر در سال گذشته از نعمت آب آشامیدنی سالم برخوردار شدند.

همچنین 22 هزار متر مکعب حجم مخزن اضافه شد و نزدیک به هزار کیلومتر لوله‌گذاری صورت گرفت و 53 روستا که از طریق تانکر آبرسانی می‌شدند از آب دائمی برخوردار شدند و شاخص ما در حدود 3 درصد افزایش پیدا کرد.

همچنین با اقدامات فرهنگی و برگزاری جلسات با آموزش و پرورش و برگزاری 18 جشنواره سفیران آب در روستاهای استان که 20 هزار دانش آموز در آن شرکت داشتند و هماهنگی با ائمه جماعات مساجد روستایی و هماهنگی با رسانه‌ها برای اطلاع رسانی اقداماتی انجام شد که منتج به این شد که در سال 95 توانستیم میزان مشترکان پرمصرف خود را از 24 درصد به 22 درصد برسانیم.

در مجموع در سال 95 از محل اعتبارات استانی 70 میلیارد تومان مبادله موافقت نامه داشته‌ایم که از این میزان در حدود 50 درصد معادل 34 میلیارد تومان تخصیص داده شده و سهم ما از اعتبارات ملی نیز  70 میلیارد تومان بود نیز تمام آن تخصیص پیدا کرد که با استفاده از آنها 1400 متر لوله‌گذاری و 30 هزار متر مکعب مخزن ساختیم و 115 حلقه چاه نصب کردیم و 284 هزار روستا با 204 هزار نفر جمعیت از نعمت آب برخوردار شدند.

تسنیم: در مورد انشعابات غیرمجاز که در روستاهای استان در مورد آن مسائل زیادی شنیده می‌شود در صورت امکان توضیح دهید. برای مقابله با این تخلف چه مواردی را لحاظ کرده‌اید؟

دانشگر: یکی از مشکلات اصلی در حوزه آب و فاضلاب روستایی انشعابات غیرمجاز هستند که سال گذشته 4357 انشعاب غیرمجاز را شناسایی کرده بخش زیادی از آنها را به مجاز تبدیل کردیم.

هم اکنون موضوع بحران آب تأثیر بسیار زیادی بر روی منابع آبی ما گذاشته و امسال هم میزان بارندگی ما 186 میلی‌متر بوده، سال گذشته 220 میلی‌متر و در دوره آماری 204 میلیمتر بوده و با توجه به ایامی که پیش رو داریم بارندگی زیادی نداشته و کاهش بارندگی در حد 15 درصد داشته‌ایم.

برابر پروانه‌هایی که آب منطقه‌ای به ما می‌دهد در سال 2147 میلیون متر مکعب مجاز به برداشت آب بودیم که از این میزان به علت خشکسالی‌های اخیر ظرفیت برداشت ما به 112 میلیون متر مکعب رسیده یعنی 24 درصد کاهش آبدهی و معادل 1100 لیتر بر ثانیه که  اگر همین میزان کمبود را بخواهیم جبران کنیم حداقل باید 150 حلقه چاه جدید حفر کنیم.

تسنیم: چه تعداد روستا در استان با تانکر آبرسانی می‌شوند؟

دانشگر: با اقداماتی که در سال گذشته انجام شد هم اکنون 408 روستا با تانکر آبرسانی می‌شوند؛ تعداد 175 روستا به صورت مستمر از این روش تأمین آب شرب شده و 233 روستا هم به صورت غیرمستمر آبرسانی می‌شوند که بیشتر در زمان‌های پیک مصرف از تانکر برای آبرسانی به آنها انجام می‌شود.

هم اکنون در برخی از منابع آبی روستاها ما شاهد تغییر کیفیت منابع آبی و شور شدن آب هستیم که به همین علت آب این روستاها از طریق 35 آب شیرین کن نصب شده در سراسر استان و یا آبرسانی با تانکر انجام می‌شود.

متأسفانه الگوی مصرف صحیح در کشور ما با وجود مشکلاتی که با وجود کمبود منابع آبی و قرار گرفتن ما در آستانه بحران هنوز به طور کامل جدی گرفته نمی‌شود هم اکنون الگوی مصرف برای هر خانوار 18 متر مکعب بوده که در روز برای هر نفر در روز حدود 150 لیتر می‌شود استانداردهای جهانی میزان آب مورد نیاز برای هر فرد در طول شبانه‌روز برای رعایت بهداشت را 99 لیتر می‌داند اما ما باز هم شاهد هستیم که بخش زیادی از مردم همین الگوی ایران یعنی 150 لیتر را نیز رعایت نکرده و مصرف آنها بسیار بالا است.

در فصل تابستان یکی از مشکلات ما برای تأمین آب این است که در روستاهای همین اطراف شهر مشهد مقدس مردم به سمت کشت صیفی جات و یا گیاهان دارویی می‌روند که میزان مصرف را بالا برده و و تأمین آب شرب با مشکل مواجه می‌شود. مردم باید تأسیسات آب و فاضلاب روستایی را از آن خود بدانند؛ ما هم اکنون شاهد هستیم با به وجود کم آبی، مردم به حوضچه‌های اصلی ورود پیدا می‌کنند و به شیرآلات و شبکه‌ها آسیب می‌رسانند که این موضوعات شبکه را فرسوده، آب را آلوده و آبرسانی به مردم را دچار مشکل می‌کند.

تسنیم: در مورد وضعیت اعتبارات آبفار استان و همچنین قیمت تمام شده آب روستایی نیز توضیحاتی ارائه دهید.

دانشگر: هم اکنون قیمت تمام شده آب روستایی در خراسان رضوی بدون استهلاک در دراز مدت 1600 تومان است و ما از مردم حدود 320 تومان می‌گیریم و با این اوضاع مصرف تا این حد بالا  شبکه را فرسوده می‌کند یکی از موضوعاتی که می‌تواند به کاهش مصرف برای مشترکان پرمصرف کمک دهنده باشد افزایش قیمت آب  برای آنان است.

نخستین اعتبارات استانی که امسال به شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی ابلاغ شده 60 میلیارد تومان بوده و 45 پروه در تربت حیدریه، نیشابور و تربت جام در نیمه نخست امسال اجرا می‌شود هم اکنون 3 پروژه فاضلاب در سطح استان در شهرستان‌های فیروزه، جغتای و گناباد در حال بهره‌برداری بوده 2 پروژه هم در زاوه و مشهد در دست اجرا است که پیشرفت بالای 80 درصدی داشته و تا انتهای امسال به بهره‌برداری می‌رسد.

تسنیم: در مورد نصب کنتورهای هوشمند برای منابع آبی چه اقداماتی در دستور کار قرار داده‌اید؟

دانشگر: ما برای چاه‌هایی که از آنها به عنوان منابع آبی استفاده می‌کنیم کنتور هوشمند را نصب کرده‌ایم و این تعهد از طرف وزارت نیرو برای مدیریت مصرف آب گذاشته شده در برخی از موارد دیده می‌شود که کشاورزان بیش از حد تعیین شده از چاه‌ها برداشت دارند که این موضوع سبب افت منابع آبی در دشت می‌شود؛ هم اکنون عمق چاه‌های ما در برخی از مناطق مانند گناباد به 350 متر رسیده در تابستان فعالیت چاه‌های کشاورزی برای آبیاری مزارع سبب افت شدید منابع آبی به وجود آمده و سطح آب پایین می‌آید و در این راستا نصب کنتورهای هوشمند می‌تواند بسیار کمک دهنده باشد.

تسنیم: یکی از مشکلاتی که توسط مردم بیان شده کمبود کیفیت آب در برخی از مناطق روستایی است شما در این زمینه چه توضیحی دارید؟

 دانشگر: در این مورد باید دید مردم کدام روستاها اعتراض داشته‌اند؛ در بخشی مانند صالح آباد که در مورد آن زیاد بحث  می‌شود ما 91 روستا داریم که از این تعداد 61 روستا به صورت 24 ساعته از آب برخوردار هستند اما با توجه به گرمای هوا در این منطقه و فقر منابع آبی بعضا مشکلات کم آبی برای مردم به وجود می‌آید.

خط قرمز وزارت نیرو کیفیت آب است ما هم اکنون 35 آب شیرین کن را در استان نصب کرده‌ایم و علت آن هم برای بهبود کیفیت آب است امروز بحران آب بسیار جدی بوده و مردم در بسیاری از موارد مانع از انتقال آب می‌شوند ضمن اینکه امکان تأمین اعتبار آن نیز وجود ندارد در حوزه صالح آباد هم آب شیرین کن فعال است و هم آبرسانی سیار انجام می‌شود اما برخی از روستاها زیر پوشش ما نیستند.

امسال 6 میلیارد تومان اعتبار برای منطقه صالح آباد قرار داده‌ایم تا بتوانیم شبکه‌های آنها را اصلاح کنیم و تعدادی از روستاها را زیر پوشش خود بگیریم اما صالح آباد منطقه‌ای بسیار فقیر به لحاظ منابع آبی بوده و عمده این منابع نیز در اختیار عده‌ای از افراد به اصطلاح مالک قرار دارد و ما برای انتقال مشکل داریم و چیزی نزدیک به 60 لیتر در ثانیه در مناطق آزاده منطقه صالح آباد کمبود آب داریم اعتبارات مناسبی پیش‌بینی کرده‌ایم تا بتوانیم مشکلات را رفع کنیم.

تسنیم: وضعیت مطالبات پیمانکاران در حوزه آب و فاضلاب روستایی به چه صورت است؟

دانشگر: در سال 95 حدود 12 میلیارد تومان پیمانکاران بهره‌برداری از ما مطالبه داشتند و ما با تلاشی که داشتیم توانستیم بین 7 تا 8 میلیارد تومان را پرداخت کنیم و با وجود اینکه از ابتدای سال اعتباری به ما ابلاغ نشده، 2 ماه حقوق تعاونی‌ها را نیز پرداخت کرده‌ایم و سعی بر این است که سایر مطالباتی که پیمانکاران از شرکت دارند با تخصیص اعتبارات به صفر نزدیک کنیم.

از محل اعتبارات صندوق توسعه و ردیف ملی 140 میلیارد تومان پیش‌بینی شده که با حفر 50 حلقه چاه، 500 کیلومتر خط انتقال، 430 کیلومتر شبکه توزیع 25 هزا متر مکعب مخزن و 55 باب ایستگاه پمپاژ 130 هزار نفر را از آب شرب برخوردار کنیم.

انتهای پیام/