کاهش دانشجویان زبان فارسی روسیه در سایه نبود شغل

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌ یادگیریزبان فارسی در روسیه در اوایل قرن 18 میلادی شروع شد. پترکبیر پادشاه روسیه در سال 1716 پنج نفر از دانشجویان مدارس مسکو را انتخاب و به ایرانفرستاد تا زبان فارسی را یاد بگیرند و بتوانند به عنوان مترجم در دربارش خدمتکنند. در زمان پترکبیر بهعنوان فرهنگ زبان فارسی در روسیه از فرهنگ «مجمع الفر» استفاده می‌کرده‌اند. ازسال 1732 تدریس زبان فارسی در وزارت امور خارجه روسیه به طور جدی آغاز شد.

در نیمه دوم قرن 18 میلادی علاقه مردم روسیه بهزبان‌های شرقی از آن جمله به زبان فارسی بسیار افزایش پیدا کرد. در آن زمانآثار ادبیات فارسی مانند «شاهنامه فردوسی و اشعار حافظ، همچنین اوستاتوسط ایران‌شناسان مورد مطالعه و ترجمه قرار گرفتو روشنفکران روسیه امکان یافتند، با آثار بزرگ ادبیات ایران آشنا شوند و به همیندلیل احتیاج به فرهنگ فارسی به روسی بوجود آمد.

در سال 1786 در سنت پترزبورگاولین فرهنگ فارسی به روسی که دارای 625 کلمه بود، در کتابی مربوط به سفر آقای فرمفبه بخارا، خیوه، ایران و هند منتشر شد. یک سال پس از آن، یک فرهنگ بزرگ در روسیهچاپ شد که در آن 285 کلمه زبان روسی به 51 زبان اروپایی و به 149 زبان آسیایی ازآن جمله به فارسی، پهلوی و افغانی ترجمه شده بود.

در اواخر قرن 18 میلادی اولین دانشگاه‌های روسیه تاسیس شده و از سال 1804 و 1805 در دانشگاه‌های مسکو ، قازان و خارکف و پس از چندسال یعنی در سال 1816 در دانشگاه سن پترزبورگ تدریس زبان فارسی برای روسی زبانانآغاز شد. اولین استادان زبان فارسی در سن پترزبورگ ، شارموا زبان شناسفرانسوی و توپچی باشی ( ایرانی متولد شده در قفقاز) بودند. در سال 1826بولدیدف که استاد زبان‌های شرقی در دانشگاه مسکو بود، مجموعه متون فارسیبرای دانشجویان روسی زبان را تهیه کرد که شامل غزلیات، قصاید، داستان‌های کوتاهو قطعات متون منثور قدیمی فارسی، همچنین یک فرهنگ نسبتاً بزرگ ( 3500 کلمه ) فارسیبه روسی و یک شرح کوتاه دستور زبان فارسی شد. از همین کتاب تا اواخر قرن19به عنوان کتاب درسی اصلی استفاده می‌شد. در سال 1935 پتروف شرق‌شناس معروفروسیه که در دانشگاه سن پترزبورگ تحصیل کرده بود، یک غزل حافظ را از فارسی به زبانروسی ترجمه  کرد و در یکی از مجلات روسیه انتشار داد.این اولین ترجمه غزل فارسیبه زبان روسی و آغاز آشنایی نزدیک مردم روسیه با نظم کلاسیک فارسی بوده است. شعرایبزرگ روسیه تعداد زیادی از اشعار فارسی را که به زبان‌های مختلف اروپایی ترجمه شدهبود، از این زبان‌ها به زبان روسی برگردانیده‌اند و همچنین برای اشعار خودشان از شعرحافظ، سعدی، سنایی و دیگر شعرای بزرگ ایران الهام گرفته‌اند.

آلکساندر پوشکین بزرگ‌ترین شاعر روسیه در سال 1829ضمن سفر خود به قفقاز با فاضل خان شاعر ایرانی که به سن پترزبورگ می‌رفت، آشنا شده وبرای او شعری سروده که در آن گفته است که تو به سرزمین شمالی ما آمده‌ای. دراینجا بهار به ندرت فرا می‌رسد اما اسم حافظ و سعدی خوب شناخته شده است. یکی ازاشعار پوشکین به حافظ تقدیم شده و در اشعار دیگرش ابیاتی از گلستان سعدی را به کاربرده است. در نیمه دوم قرن 19 در دانشگاه‌های روسیه تدریس زبان فارسی توسعه پیدا کرد. زبان فارسی باستان زبان اوستایی فارسی میانه (پهلوی)؛فارسی کلاسیک و ادبیات کلاسیک ایران از جمله آثار فردوسی، سعدی، حافظ و غیره موردمطالعه قرار می‌گرفته‌اند.

در سال 1869 میرزا ثانی گشتاسپ که از سال 1861تا سال 1877 زبان فارسی را در دانشگاه سن پترزبورگ تدریس کرده یک فرهنگ فارسی، روسیفرانسوی زیر عنوان « فرهنگ مفید » با 4 هزار کلمه نوشت. پس از چند سال برزین کتاب دستور زبان فارسی را در شهر قازان به چاپ رساند. از همانزمان یعنی از اواسط قرن 19 پژوهش‌ها در بخش‌های گوناگون زبان‌شناسی، ادبیات وهنرشناسی ایرانی در روسیه گسترش بی‌سابقه‌ای پیدا می‌کند. مطالعه علمی و ترجمه شاهنامه فردوسی آغاز می‌شود.در سال 1849 ژوکفسکی قسمتی از شاهنامه فردوسییعنی داستان رستم و سهراب را از روی ترجمه آلمانی آن که توسط روکرت ایرانشناس معروف آلمانی انجام شده بود به زبان روسی ترجمه کرد. استاد نازادیانتس در کتابتاریخ ادبیات فارسی که در سال 1851 منتشر شده فصلی به شاهنامه فردوسی و اهمیت آن هم در ادبیات ایران هم در ادبیات جهانی اختصاص داد. همچنین کتابی در شعر حماسی ایران نوشته که در آن به مطالعه شاهنامه فردوسی همپرداخته است.

زالمان با همکاری ژوکفسکی در سال 1889 کتاب دستور زبان فارسی همراهبا شرح عروض، برگزیده اشعار فارسی نوشت و همچنین تحقیقات زیادی در مورد اشعارفارسی انجام داد، از جمله تحقیقات رباعیات خاقانی که در سال 1875 به چاپ رسید. کورش علاوه بر ادبیات فارسی در زمینه خصوصیت صرف و نحو زبان فارسی کار می‌کرده و درسال 1877 کتابی در مورد ویژگی‌های نحو فارسی و وجوه تشابه و تفاوت نحو فارسی و روسی نوشت.

بارتولد و روزنبرگ در زمینه ادبیات فارسیتحقیقات زیادی انجام داده‌اند، در سال 1901 شرح دستور زبان فارسی و در سال 1914فرهنگ فارسی به روسی تالیف میرزا جعفر به چاپ رسیده است.

در قرن بیستم و به خصوص پس از انقلاب اکتبر سال 1917 زبان و ادبیات فارسی به طور مرتب تدریس می‌شود و مورد تحقیق قرار می‌گیرد. دردانشکده خاورشناسی دانشگاه لنینگراد (سن پترزبورگ فعلی) پس از انقلاب اکتبر،کرسی زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد که استادان آنهنوز زبان فارسی، تاریخ زبانفارسی، زبان‌های باستانی ایرانی و ادبیات ایران را تدریس می‌کنند.

مراکز اصلی ایران‌شناسی در مسکو انستیتوی خاورشناسی و انستیتوی زبان شناسی وابسته به آکادمی علوم اتحاد شوروی بوده‌اند. بعداًدر دانشگاه‌های دیگر هم کرسی­‌های ایران‌شناسی یا زبان و ادبیات فارسی هم تشکیل شدو مراکز جدید آموزش زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد، از آن جمله کرسی زبان و ادبیاتفارسی در انستیتوی کشورهای آسیا و آفریقا، کرسی زبان‌های آریایی (هند و ایرانیدر دانشگاه روابط بین‌المللی و امثال آن.

همان­طور که پیش­تر نیز به آن اشاره شد، آموزش زبان فارسی در مراکز علمی ـ دانشگاهی فدراسیون روسیه، همپای با مطالعات ایران‌شناسی بیش از دو قرن قدمت دارد و آموزش این زبان در سه دوره پیش از کمونیست، دوران شوروی و دوران پساشوروی با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده است. در دوران پساشوروی و در سال‌های اخیر، تحت تأثیر گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، تمایل جوانان و حتی بزرگسالان به آشنایی با ایران امروز و فراگیری زبان فارسی دو چندان شده است. برای پاسخگویی به این نیازها و بهره‌گیری از فرصت فراهم شده و ارتباط با 23 مرکز علمی- دانشگاهی در اقصی نقاط روسیه که زبان فارسی در آنها تدریس می‌شود، ایجاد یک ساختار مناسب و تخصیص منابع انسانی و امکانات مناسب برای این امر ضروری بود. بر این اساس رایزنی فرهنگی در آذر ماه 1394 اقدام به تأسیس مرکز زبان فارسی کرد. تأسیس مرکز زبان فارسی را می‌توان نقطه عطفی در دوران پساشوروی برای ایجاد تحول در گسترش زبان فارسی در روسیه و حتی منطقه روس زبان دانست.

زبان فارسی در مراکز  تحقیقاتی و آموزشی:

دانشگاه­‌ها و مراکز تحقیقاتی

مسکو
1 .  انستیتوی کشورهای آسیا و آفریقا وابسته به دانشگاه دولتی مسکو (ISSA):تاریخ آموزش زبان و فرهنگ شرق در دانشگاه دولتی مسکو به سال‌های 50 قرن هجدهم برمی‌گردد. انستیتوی کشورهای آسیا و آفریقا (ایسآ) در سال 1956 در کنار سایر گروه‌ها در دانشکده‌های تاریخ و زبانشناسی تاسیس شد. این انستیتو مرکز اصلی آماده‌سازی شرق شناسان در روسیه به شمار می‌رود و دانشجویان آن امکان کسب تحصیلات اختصاصی در یکی از سه شاخه تاریخ، زبانشناسی و علوم اجتماعی ـ اقتصادی را دارند. پس از اتمام دوره چهار ساله لیسانس با گرایش «شرق شناسی و آفریقاشناسی» فارغ التحصیلان علاقه‌مند می‌توانند دو سال دیگر در دوره فوق لیسانس به تحصیلات خود ادامه دهند. در حال حاضر انستیتو دارای دوره‌های لیسانس، فوق لیسانس و دکتری است. مدیریت گروه فعال ایرانشناسی این انستیتو را آقای ولادیمیر باریسویچ ایوانف، شرق شناس برجستۀ روس برعهده دارد که صاحب آثار بسیاری در خصوص زبان فارسی و سیستم آوایی آن است.

2. دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه (� ГГУ):زبان فارسی در انستیتوی زبان­شناسی در دانشکده تاریخ، علوم سیاسی و حقوق و در انستیتوی فرهنگ­‌های شرقی و باستانی تدریس می­‌شود.از مارس 1999 اتاق فرهنگ ایران وابسته به انستیتوی زبان­شناسی فعالیت خود را آغاز کرده است. برنامۀ آموزشی اتاق شامل دورۀ تخصصی زبان فارسی است که آموزش و یادگیری زبان، تاریخ­ ادبیات، دین، فلسفه و فرهنگ ایران را در برمی­‌گیرد. در اتاق فرهنگ ایران، دانشجویان انستیتوی زبانشناسی، انستیتوی فرهنگ­های شرقی و باستانی و دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی تحصیل می­‌کنند.

3. دانشگاه دولتی زبان­شناسی مسکو (МГЛУ): زبان فارسی در این گروه از سال 2001 میلادی تدریس می­‌شود. در ژوئن 2010 مرکز مطالعات زبان و ادبیات فارسی (مرکز ایران­شناسی) در دانشگاه دولتی زبان­شناسی مسکو تاسیس شد.

زبان­‌هایی که در این گروه تدریس می­‌شوند، عبارتند از: چینی، ژاپنی، عربی، فارسی، ترکی و کردی. همچنین، گروه مذکور در زمینۀ زبان­شناسی شرقی، نقد ادبی، فرهنگ­‌شناسی فعالیت می­‌کند و روش‌های موثر جهت آموزش زبان­‌های شرقی را تدوین نموده و اقدام به برگزاری سمینار می­‌کند.

4. آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه: این موسسه عالی آموزشی قریب 70 سال قبل به منظور پرورش و ارتقای کارمندان عرصه سیاست خارجی تأسیس شده است. گروه زبان­‌های شرقی، یکی از قدیمی‌­ترین گروه­های آکادمی است. در طول دوره‌­های مختلف، بیش از پانزده زبان شرقی در این گروه آموزش داده شده‌­اند. در حال حاضر، هفت زبان عربی، اندونزیایی، چینی، کردی، فارسی، ترکی و ژاپنی تدریس می­شود.

5. انستیتوی دولتی روابط بین‌الملل مسکو :این انستیتو 50 سال پیش گشایش یافته و به وزارت امور خارجه وابسته است. از سال 1954 میلادی زبان­‌های ایرانی در این انستیتو تدریس می­شود. تا سال 1995 میلادی زبان فارسی، زبان‌­های دری و پشتو، و نیز زبان تاجیکی در گروه کشورهای خاور نزدیک و میانه آموزش داده می­‌شد. از سال 1995 میلادی بخش زبان­‌های ایرانی به گروه زبان­‌های هندی انتقال یافت. در گروه زبان­‌های هندوایرانی و آفریقایی، زبان­های هندی، اردو، بنگالی، فارسی، دری، پشتو، تاجیکی، امهری، سواحیلی و آفریکانز تدریس می‌­شوند. عمدۀ فعالیتها در دانشکده روابط بین‌­الملل انجام می‌­شوند. زبان­های هندی و فارسی در دانشکده اقتصاد و روابط بین­‌الملل به صورت دوره‌ای تدریس می­‌شوند.

6. انستیتو (دانشگاه) نظامی وزارت دفاع فدراسیون روسیه: تدریس زبان فارسی در دانشگاه نظامی در سال 1942 میلادی آغاز شد. از آن زمان تاکنون بیش از 3000 مترجم متخصص و توانا از این دانشگاه فارغ التحصیل شده‌­اند. از دیگر فعالیت­‌های گروه، انتشار ده‌ها جلد کتاب و فرهنگ لغت زبان فارسی و دری بوده است.

7.دانشگاه دوستی ملل روسیه:زبان فارسی از سال 2000 میلادی در گروه زبان­‌های خارجی این دانشگاه تدریس می­‌شود. گروه زبان­های خارجی به تربیت مترجم مشاور و مترجم در زمینۀ علوم ارتباطات حرفه­‌ای در حوزۀ تاریخ، فلسفه، جامعه­‌شناسی، علوم سیاسی، روابط بین‌­الملل، دولت و مدیریت شهری و دیگر علوم انسانی می‌­پردازد.

8. دانشگاه نوین روسیه (روسنو):با تاسیس مرکز فرهنگ ایران و زبان فارسی در دانشگاه روسنو مسکو که بزرگترین دانشگاه خصوصی روسیه محسوب می‌شود و تجهیز آن از سوی رایزنی فرهنگی ایران در روسیه، از آغاز سال تحصیلی جاری (2015)، دوره کارشناسی زبان فارسی در این دانشگاه راه‌اندازی شده و با جذب 10 دانشجو، تربیت متخصصان زبان و ادبیات فارسی را آغاز کرده است.بدین ترتیب پس از دانشگاه‌های دولتی مسکو و دانشگاه علوم انسانی این سومین دانشگاه در مسکو است که در مقطع کارشناسی زبان فارسی به جذب دانشجو می‌پردازد.

سن­پترزبورگ: شهر سن پتربورگ با 5 میلیون جمعیت دومین شهر بزرگ روسیه و پایتخت فرهنگی آن و از شهرهای مهم علمی، فناوری، صنعتی و اقتصادی محسوب می‌شود. در حدود 1میلیون نفر از جمعیت این شهر را مسلمانان تشکیل می‌دهند. این شهر به عنوان دومین شهر علمی روسیه، دارای مراکز علمی- دانشگاهی متعدد و معتبر است‌، که علاوه بر جمعیت این شهر، در دسترس 5/1 میلیون نفر جمعیت استان لنینگراد نیز است. آموزش زبان فارسی در سن پتربورگ قدمت 200 ساله دارد. و دانشگاه‌های این شهر با دانشگاه های مختلف ایران دارای تفاهم نامه همکاری هستند.

9. دانشگاه دولتی سن­پترزبورگ: زبان فارسی در این دانشگاه از سال 1819 تدریس می‌أشود و عده‌ای زیادی از ایرانشناسان برجسته روسی مثل برتلس، برتالد، ژوکاوسکی در این دانشگاه فعالیت کردند.

نام گروه زبان و ادبیات فارسی است که دارای گرایش‌های زبان و ادبیات فارسی، تاریخ ایران و افغانستان و اسلام شناسی است. زمینه‌های اصلی فعالیت کرسی، زبان و زبانشناسی ایرانی (زبان های فارسی، پشتو، تاجیکی، اوستایی)، زبان‌های باستانی، گویش شناسی، ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی و تاریخ ایران است. پذیرش دانشجویان برای گرایش‌ها به ترتیب یک سال در میان صورت می‌گیرد. تعداد ساعت آموزشی زبان فارسی برای هر گرایش یکی است و در هفته بین 10 تا 12 ساعت زبان فارسی به صورت تخصصی تدریس می‌شود. مدیر گروه آقای میخایل سرگییویچ پلوین است. تعداد دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه در سال 17-2016 جمعاً 34 نفر  است که در طول سال های متمادی تقریبا ثابت بوده و تعداد استادان نیز 7 نفر است.

جمهوری تاتارستان

جمهوری تاتارستان از جمهوری‌های پیشرفته در روسیه محسوب می‌شود که بیش از 3 میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است، بیش از 50 درصد جمعیت این استان از اقوام تاتار و مسلمان هستند. شهر قازان نیز با بیش از یک میلیون جمعیت سومین شهر علمی روسیه پس از مسکو و سن پتربورگ به حساب می‌آید که دارای مراکز علمی- دانشگاهی متعدد و از جمله دانشگاه اسلامی است. علاوه بر این شهر قازان از لحاظ صنعتی و اقتصادی نیز از جایگاه مهمی در روسیه برخوردار است. سر کنسولگری جمهوری اسلامی ایران نیز در این شهر مستقر است. زبان فارسی تا یکصد سال پیش زبان دیوانی در این شهر بوده است و تا پیش از دوران کمونیست مردم این شهر با ادبیات فارسی به خوبی آشنایی داشته و بسیاری از منابع علمی، تاریخی، و مذهبی آنان به زبان فارسی بوده است. آموزش آکادمیک زبان فارسی در قازان پیش از سن پتربورگ آغاز شده است و در سال‌های اخیر با وجود عدم فعالیت وابستگی فرهنگی ایران و اعزام نشدن استاد از ایران، رشد بسیار چشمگیری داشته است و به نظر می رسد این روند در سال‌‌های آتی نیز ادامه یابد.

10. دانشگاه فدرال قازان: زبان فارسی در گروه زبان‌های شرقی دانشگاه قازان  که در سال 1807 میلادی توسطپروفسور فرن تأسیس شده، تدریس می‌شود. وضیعت معاصر تدریس زبان فارسی از 1999 ادامه دارد.

 به عنوان زبان اول زبان فارسی در رشته های زبان و ادبیات فارسی و روابط بین الملل و تاریخ ایران و زبانشناسی ترجمه و شرقشناسی تدریس می‌شود. به عنوان زبان دوم زبان فارسی در رشته های زبانشناسی و تاریخ تدریس می شود. زبان فارسی  به عنوان زبان اول در هفته بین 6 تا 10 ساعت، و به عنوان زبان دوم 4 ساعت به صورت تخصصی تدریس می شود. مدیر گروه گریشین یاکوف یاکوفلویچ است. اتاق ایران در این دانشگاه از سال 2009 با مسئولیت خانم مستوره احمداوا کلاس‌های آزاد آموزش زبان فارسی برگزار می‌کند و همچنین به طور مداوم برنامه‌های فرهنگی دارد. تعداد دانشجویان زبان فارسی این دانشگاه در سال 17-2016، 70 نفر، تعداد استادان 2 نفر  و تعداد استادان اعزامی از طرف بنیاد برای سال 18-2017، 1نفر است.

در طول دو سال تحصیلی 2015 – 2016 و 2016 – 2017 در دانشگاه فدرال قازان آقای علی اصفهانی که دانشجوی دانشگاه فدرال قازان می باشد تدریس زبان فارسی در دوره های آزاد که در اتاق زبان و فرهنگ ایران در آن دانشگاه به عهده گرفت. این کلاس دو بار در هفته به صورت رایگان و با پرداخت حق الزحمه از طرف بنیاد سعدی انجام می‌شود. امسال آقای اصفهانی به سه گروه فارسی آموزان (دو گروه مبتدی و یک گروه پیشرفته) زبان را تدریس می کند و برای این کلاس 40 نفر ثبت نام کردند.

جمهوری داغستان

جمهوری داغستان از اشتراکات دینی، قومی، فرهنگی، تاریخی و زبانی بسیاری با فرهنگ و تمدن ایرانی برخوردار است. جمعیت این جمهوری در حدود سه میلیون نفر است که بیش از 80 درصد آنرا مسلمانان تشکیل می دهند. این جمهوری به علت نزدیکی جغرافیایی با ایران از طریق زمینی(از مسیر کشور آذربایجان) و دریای خزر، دارای ظرفیت ها و فرصت های بسیاری برای گسترش همکاری های اقتصادی و فرهنگی با جمهوری اسلامی ایران است.

زبان و ادبیات فارسی در این منطقه ریشه های تاریخی عمیقی دارد. آموزش زبان در دانشگاه دولتی ماخاچ قلعه(مرکز این جمهوری) از قدمت طولانی برخوردار است و اساتیدی چون نوری محمد عثمانوف ایران شناس برجسته روس در این دانشگاه به تدریس زبان و ادبیات فارسی و ایران شناسی پرداخته اند. دانشگاه ماخاچ قلعه دارای مرکز ایران است و با دانشگاه های گیلان و علامه طباطبایی یادداشت تفاهم همکاری منعقد کرده است.

11. دانشگاه دولتی ماخاچ قلعه: شعبه شرق شناسی دانشگاه دولتی داغستان در سال 1932 تأسیـس شد و تدریـس زبان فارسی از سال 1995 در کرسی تاریـخ به عنوان زبان اول با آموزش تاریـخ و ادبیـات و زبان آغازشد

زبان فارسی در گروه زبان و ادبیات ایرانی و ترکی تدریس می شود. مدیر گروه آقای روسلان سلطاناویچ قدیروف متخصص ترک شناسی است. زبان فارسی به عنوان زبان اول در دوره کارشناسی در هقته بین 4 تا 10 ساعت، به عنوان زبان دوم بین 4 تا 6 ساعت و در دوره کارشناسی ارشد 4 ساعت به صورت تخصصی تدریس می شود. مرکز ایران نیز از سال 2005 با مسئولیت آقای نوری محمدزاده در زمینه ایرانشناسی پژوهش های مختلف انجام می دهد. تعداد دانشجویان زبان فارسی این دانشگاه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در سال 17-2016، 33 نفر، تعداد استادان 3 نفر  و تعداد استادان اعزامی از طرف بنیاد برای سال 18-2017، 1نفر می­باشد.

جمهوری باشقیرستان

جمهوری باشقیرستان بیش از 4 میلیون جمعیت را که اغلب آنان مسلمان هستند در خود جای داده است. اقوام باشقیر دارای قرابت های دینی، فرهنگی و تاریخی بسیار با فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی هستند. شهر اوفا پایخت این جمهوری نیز در حدود یک میلیون نفر جمعیت دارد. زبان فارسی از اواسط دهه نود قرن 20 در دانشگاه اوفا تدریس می شود.

12. دانشگاه دولتی اوفا: دانشگاه دولتی اوفای باشقیـرستان درسال 1957 تأسیـس و تدریـس زبان فارسی از سال 1993 آغاز شد. درسال 1998 اتاق زبان فارسی در ایـن شعبه تأسیـس گردیـد.

زبان فارسی در دانشکده زبان های باشقیری و روزنامه نگاری در گروه شرقشناسی تدریس می شود. در دوره کارشناسی در هفته 8ساعتآموزشی زبان فارسی به صورت تخصصی (4 ساعت - زبان فارسی، 2 ساعت - زبانشناسی، 2 ساعت - ادبیات شناسی) تدریس می شود. در طی قریب به دو دهه گذشته زبان فارسی در دانشگاه دولتی اوفا توسط آقای عبدالمنان عبید گل(استاد افغانی الاصل) تدریس می شود. تعداد دانشجویان زبان فارسی این دانشگاه در سال 17-2016، 8 نفر و تعداد استادان 1 نفر  می­باشد.

جمهوری آستیای شمالی

جمهوری آستیای شمالی در قفقاز شمالی قرار دارد و با کشور گرجستان هم‌مرز است. جمهوری آستیای شمالی بیش از 800 هزار نفر جمعیت دارد که بیش از 50 درصد آنرا اوستی ها(آسی ها) تشکیل می دهند. ایشان خویش را "ایرَتّه" می‌خوانند. «ایر» به معنی ایرانی و آریایی است. آسی‌ها از نوادگان الان و سکاها(ازمردمان ایرانی) هستند. در این جمهوری زبان روسی و زبان آسی رایج است. زبان آسی زبان اقوام آسی است. این زبان جزیی از شاخه خاوری زبان‌های ایرانی و از خانواده زبان‌های شرقی ایرانی است و با زبان‌های یغنابی رابطه نزدیک دارد. این زبان را ادامه زبان سکایی می‌دانند. تعداد قابل توجهی از مردم آستیای شمالی نیز ایرانی تبار هستند که در دوران کمونیست ارتباط آنها با زادگاهشان قطع شده است. با توجه به اشتراکات تاریخی، فرهنگی، قومی و زبانی آستیای شمالی و ایران، مراکز فرهنگی، علمی و دانشگاهی این جمهوری علاقمند به توسعه روابط و همکاری علمی و فرهنگی با ایرانی و گسترش زبان و ادبیات فارسی در این جمهوری هستند. اخیرا نیز رئیس دانشگاه دولتی شهر ولادی قفقاز(پایتخت جمهوری) در تماس تلفنی با رایزن فرهنگی ضمن ابراز علاقه و آمادگی دانشگاه برای گسترش ایران شناسی و زبان و ادبیات فارسی، از رایزن فرهنگی برای بازدید از دانشگاه و بررسی راهکارهای توسعه همکاری دعوت کرده است.

13. دانشگاه دولتی ولادی قفقاز: دانشکده روابط بیـن المللی دانشگاه دولتی ایـن جمهوری درسال 1972 افتتاح و دفتر زبان های شرقی در سال 1994 تأسیـس شد. در گذشته زبان فارسی در این دانشگاه تدریس می شد اما با افول تعداد دانشجو و خارج شدن برخی استادان زبان فارسی از دانشگاه، این آموزش متوقف شد. در دوره اخیر و از سال 2014 با استقرار خانم مدینه ساخی یوا در دانشگاه، مجددا زبان فارسی به عنوان زبان اختیاری در دانشکده تاریخ و علوم انسانی تدریس می شود و تعداد فراگیران برای سال 17-2016، 30 نفر بوده است.

در  این دانشگاه، یک استاد اعزامی از طرف بنیاد سعدی وجود دارد که به تدریس و احیای آموزش زبان فارسی در قالب دوره زبان فارسی که قرار است از سال تحصیلی 2017 – 2018 آموزش زبان فارسی به صورت رشته آموزشی دانشگاه باشد، مشغول شده است.

یکاترینبورگ

شهر یکاترینبورگ با 35 هزار داشنجو یکی از مراکز مهم و معتبر دانشگاهی در روسیه است.

14. دانشگاه دولتی اورال: دانشگاه فدرال اورالیکی از مراکز علمی در روسیه قراردارد که تعداد کل دانش آموزان در این دانشگاه بیش از 50،000 است.
این دانشگاه شامل 18 موسسه است 120 رشته لیسانس و بیش از 80 رشته کارشناسی ارشد در این دانشگاه موجود است. کتابخانه دانشگاه دارای مجموعه ای بیش از سه میلیون کتاب، است. با انعقاد تفاهم نامه همکاری میان رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه فدرال اورال در شهر یکاتینبورگ، و با تلاش مرکز زبان فارسی، در فروردین ماه 1395 مرکز زبان فارسی و ایرانشناسی توسط رئیس دانشگاه و رایزن فرهنگی، در این دانشگاه افتتاح شد. مسئولیت این مرکز از طرف روسیه خانم دکتر ولی احمداوا به عهده گرفت. استاد زبان فارسی آقای رضا قاسمی دانشجوی مقطع دکتری می باشد. این مرکز از سال تحصیلی 2016 – 2017 به عنوان پایگاه آموزش زبان فارسی در اورال، دوره های آزاد زبان فارسی را آغاز نمود در این دوره ها 35 نفر از علاقه مندان به فراگیری زبان فارسی ثبت نام کردند. در اواخر سال تحصیلی 2016 – 2017، 20 نفر فارسی آموزان علاقه خوبی به زبان فارسی پیدا کردند و حتی چند فارسی آموز در دوره دانش افزایی زمستانی ویژه کوتاه مدت بنیاد سعدی شرکت کردند. فعالیت این مرکز از سوی دانشگاه اورال بسیار مؤثر ارزیابی شده است و فرصت بسیاری برای توسعه در پیش رو دارد.

ساراتوف

15. دانشگاه دولتی ساراتوف: نخستین دوره آزاد آموزش زبان فارسی  با حضور 20 فارسی آموز در این دانشگاه در سال تحصیلی 17-2016 آغاز شد. مدرس این دوره یک دانشجوی ایرانی مقیم ساراتوف بوده است

چلیابینسک

16. دانشگاه چلیابینسک: با حمایت مرکز زبان فارسی،در سال تحصیلی 17-2016،  آموزش زبان فارسی در دانشگاه دولتی چلیابینسک در منطقه اورال آغاز شد. آقای فتح گلین استاد زبان فارسی در نخستین دور آموزش زبان فارسی در این دانشگاه(17-2016) موفق به جذب 8 فارسی آموز شدند.

به جز دانشگاه­های نام برده شده ، زبان فارسی در برخی دانشکده­‌های مختلف دانشگاه­‌های دیگر در روسیه نیز تدریس می‌­شود که اصلی­‌ترین آن­ها به شرح زیر است:

17.  . دانشگاه دولتی آستاراخان (آستاراخان)

18. انستیتوی روابط بین­الملل و مطالعات منطقه­‌ای سیبری (ناواسیبیرسک)

19. دانشگاه دولتی کوبان (کراسنادار)

مدارس

1. مدرسه زبان­‌های شرقی مسکو:
2. مدرسه زبان­های شرقی آستاراخان:

دوره خط تحریری فارسی

در اسفند ماه 1395 برای اولین بار در مسکو دوره آموزش خط تحریری فارسی در مرکز زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه آغاز شد. آموزشخطدرمقاطعمختلفتحصیلیبهویژهدردورهابتداییازاهمیتویژه ای برخورداراست. چراکه یکی از نیازهای روزانه­ی افراد،نوشتنخواناوزیباستکه باید آموزشآنبهصورتجدیوصحیحموردنظروتوجهمعلمان،بهخصوصآموزگاراندورهابتداییقرار گیرد. شرکت کنندگان در طول دو ماه و نیم با گذراندن 10 جلسه با استفاده از دفترچه های ویژه آموزش خط تحریری زیر نظر استاد ایرانی می توانند حتی اشعار فارسی را با خط زیبا بنویسند.این دوره که برای دانشجویان زبان فارسی و رشته های مرتبط و همچنین برای علاقه مندان زبان و فرهنگ ایرانی پیش بینی شده بود، با استقبال گرم روبرو شد و در طی 4 روز ظرفیت ثبت نام تکمیل گردید. به دلیل ثبت نام 40 نفر از علاقه مندان برای گذراندن این دوره، این افراد به سه گروه تقسیم شده و زیر نظر استاد ایرانی، آقای مجید سنایی به فراگیری خط تحریری فارسی پرداختند.

• برگزاری دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه اسلامی روسیه
• برگزاری دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه دولتی ساراتوف
• برگزاری دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه فدرال اورال
• دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه ولادی قفقاز
• آموزش زبان فارسی در دانشگاه روسنو
• آموزش زبان فارسی در دانشگاه علوم انسانی روسیه

آسیب­‌شناسی زبان فارسی:

1. کمبود استاد ایرانی زبان فارسی در مناطق روسیه
2. فقدان منابع کافی اطلاعاتی و علمی
3. کمبود منابع مناسب آموزشی و کمک آموزشی و عدم ارائه امکانات تکنولوژیکی روز در زبان فارسی
4. ریزش تعداد دانشجویان زبان فارسی در بعضی از دانشگاه‌­ها به دلیل نگرانی آن­ها از یافتن شغل

راهکارها:

1. اعطای سهمیه بیشتر فرصت مطالعاتی به استادان جوان زبان فارسی و دانشجویان مقاطع ارشد و دکترای زبان فارسی
2. برنامه‌­ریزی برای تربیت استادان بومی زبان فارسی
3. استمرار در برگزاری اردوهای آموزشی و فرهنگی(به ایران) برای دانشجویان و دانش‌­آموزان
4. برگزاری دوره­‌های ویژه TTC برای معلمان و استادان زبان فارسی روسی
5. ارسال منابع جدید زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه­‌ها و منابع کمک ­آموزشی به مدارس زبان فارسی
6. بهره­‌گیری از ظرفیت مرکز زبان فارسی رایزنی در گسترش زبان فارسی
7. اجرایبرنامه راهبردی گسترش زبان فارسی در روسیه
8. بررسی و آسیب­شناسی روش­های رایج آموزش زبان فارسی در دانشگاه­های روسیه و کلاس­های آزاد آموزش زبان فارسی در رایزنی فرهنگی
9. شناسایی افراد نخبه و معرفی به رایزنی و بنیاد، جهت سرمایه گذاری ویژه
10. بکارگیری موقت دانشجویان و فارع التحصیلان رشته زبان فارسی در برنامه های مختلف نمایندگی

* برگرفته از شناختنامه زبان فارسی؛ تهیه شده در معاونت بین الملل بنیاد سعدی

انتهای پیام/