زحمتکش: خانواده‌ها واقعاً نمی‌دانند کاربرد نمایش خلاق چیست/ امینی: ما به جای هیاهو، کار خودمان را می‌کنیم
رحمت امینی و حامد زحمتکش که این روزها در قالب یک جشنواره خصوصی، در بخش کودک تئاتر فعال هستند معتقدند آموزش و پرورش ظرفیت تئاتر کاربردی را درک نکرده است و خانواده‌ها نمی‌دانند نمایش خلاق چه توانایی دارد. آنان از مشکلات این حوزه می‌گویند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، هر یک از جشنواره‌ها و مناسبات هنری اصولاً بازه سنی خاصی را پوشش می‌دهند. گاه برای کودکان و نوجوانان طراحی شده‌اند و گاه برای بزرگسالان؛ اما آنچه مغفول مانده است توجه به بازه‌های سنی است. اینکه آیا آثار یک جشنواره کودک مناسبتی برای همه کودکان دارد. پاسخ مشخصاً خیر است. اصولاً جشنواره‌ها معجونی درهم است که شاید در این معجون شما نتوانید برای یک درجه سنی خاص اثری بیابید.
در این کم و کاستی فرهنگی مؤسسه تماشاگان اقدام به برگزاری جشنواره‌ای با عنوان «چرخ و فلک» کرده است که هدف آن توجه به یک درجه سنی خاص است. خردسالان 3 تا 6 سال مخاطبان آن هستند و مهمتر آنکه آنان خود اجراگران این جشنواره هستند. از همین رو بر آن شدیم با متولیان این جشنواره خردسالانه به گفتگو بنشینیم. رحمت امینی مدیر مؤسسه تماشاگان و حامد زحمتشک ، دبیر اجرایی جشنواره میهمانان این گفتگو با موضوع خردسالان هستند.
***
تسنیم: شما برای شروع کار رفتید سراغ نونهالان، یعنی بچه‌های زیر 7 سال. تئاتر کاربردی که شما گفتید و در واقع اشاره‌ای بر پایان‌نامه شما هم بوده و شما روی آن بحث دارید فاصله گرفته است و اکثر کارهای ایران تفننی است. در مقابل تئاتر‌های خارجی ساخته می‌شوند که فقط کودک رنگ‌ها رابیاموزد. خود مفهوم رنگ را یاد بگیرد. چرا تئاتر کودک به سمت چیزی که شما تمایل داشتید نرفته است؟
تئاتر کودک هم مانند تئاتر بزرگسال در ایران انواع زیادی دارد
امینی: ایدهٔ تز دکترای من در آلمان به ذهنم رسید. دعوت شدم در یک شهر دانشگاهی به نام اُسنابورک که دانشگاه پداگوژی داشت، دانشگاه پداگوژی آنجا به معنی تعلیم و تربیت بود. یعنی فقط تئاتر نبود، یک جشنواره کودک هم 4، 5 روز بود. از چین، از آمریکا و از چند کشور اروپایی و آسیایی نمایش آورده بودند. یکی از نمایش‌ها بازیگرانش کودکانی بودند که ناآگاهانه بدون اینکه خودشان مقصر باشند ایدز گرفته بودند، یعنی متولد پدر و مادر ایدزی بودند که 30، 40 نفر بودند و اینها تئاتر کار کردند. می‌خواستم این را بگویم تئاتر کودک هم مانند تئاتر بزرگسال که در ایران انواع دارد. تئاتر کودک هم انواع دارد. همان‌طور که ما در تئاتر بزرگسال، تئاتر کاربردی داریم و تئاتر مرسوم. من در کتاب تئاتر پداگوژی اینها را تقسیم‌بندی کردم. گفتم تئاتر فرآیندمحور - منظورم تئاتر کاربردی است- گفتم تئاتر محصول‌محور -یعنی آن چیزی که الآن ما داریم می‌بینیم. در تئاتر کودک یا بزرگسال اخیراً در یکی دو دهه در جهان تئاتر فرآیندمحور هم دارد کار می‌شود، یعنی آن کاری که ما از بچه‌های ایدزی دیدیم فرآیندمحور بود. یعنی دلیلِ کار کردن با آن کودکان الزاماً یک محصولی که می‌خواهد به نمایش دربیاید نبود؛ بلکه آن تئاتر می‌خواهند آنها را از یک فاجعه دور نگه دارند، بنابراین آمده بودند یک کار شنگول اجرا کردند که اینها حس نکنند در جامعه ایزوله هستند.
تسنیم: تأثیرش بیشتر روی اجراکننده است یا مخاطب؟
الآن تئاتر کودک در دنیا دارد وارد حوزه‌های صرفِ آموزشی هم می‌شود
امینی: فرآیندمحور است، اگر من بروم با سالمندان تئاتر کار بکنم ممکن است خانواده‌های آنها هم یک روزی بیایند اجرا را ببینند و می‌آیند، یا مثلاً یک‌دفعه یک کارگردانی یک مدیر تئاتری بگوید «اِ این سالمندان چه کار خوبی اجرا کردند، یک هفته اجرا به آنها بدهیم». کسی که رفته با آن سالمندان کار کرده است هدفش این بوده که اینها در پروسهٔ تمرین ارتقای سطح فردی، اجتماعی و رفتاری پیدا کنند، از ایزولگی خارج شوند، از افکار مزاحم و منفی در دوران سالمندی و پیری و خانه سالمندان دور شوند. کودک هم همین است، الآن تئاتر کودک در دنیا دارد وارد حوزه‌های صرفِ آموزشی هم می‌شود.
ما برای حج در استادیوم از شکل تئاتر کاربردی استفاده کردیم
همین که می‌گویید آشنایی با رنگ‌ها، من در کتابم نوشته بودم. مثلاً در یک روزی از سال کلِ حیاط مدرسه خط‌کشی می‌شود باجهٔ پلیس و پست گذاشته می‌شود، بانک گذاشته می‌شود و همهٔ معلم‌ها تبدیل می‌شوند به یکسری کارمند و بچه‌ها هم لباس‌های مختلف می‌پوشند، عبور از خیابان را یاد می‌گیرند، خریدِ چیزی را می‌فهمند، استفاده از ابزارهای مختلف را می‌فهمند. جالب است ما برای حج این کار را کردیم، در استادیوم از شکل تئاتر کاربردی استفاده کردیم. ماکت کعبه را ساختیم و تمام مراحل را انجام می‌دهیم که در جای دیگری بتوانیم حقیقت آن را اجرا بکنیم.
احتمالاً این آرزو را به گور می‌برم که ببینم آموزش‌وپرورش ما حرف ما را درک کند
من احتمالاً این آرزو را به گور می‌برم که ببینم آموزش‌وپرورش ما این حرف ما را درک کند و این‌قدر عقب‌مانده نباشد از آموزش‌وپرورش دنیا؛ ولی هرکسی وزیر آموزش‌وپرورش می‌شود امیدوارم یک زمانی بگذارد برای بررسی تحولات آموزش‌وپرورش جهان، تازه نه همهٔ کشورها را. دو کشور که همه آنها را قبول دارند، رندوم انتخاب کند، بگوید در اروپا مثلاً ما سوئیس را قبول داریم؛ حتی رومانی. بالاخره آنها با هم ارتباط دارند و جلسات مختلف در حوزه‌های آموزشی می‌گذارند، به همدیگر نگاه می‌کنند. یک زمانی ما می‌گفتیم تئاتر برود در مدارس که هنر رشد کند، ما می‌گوییم نه، آموزش‌وپرورش از تئاتر برای اهداف آموزشی خودتان استفاده کنید، یعنی برای ریاضی از تئاتر سود ببرید.
زحمتکش: شما از هر درس هر کتابی تا ششم دبستان می‌توانید انتخاب کنید و با آن درس بسازید. من مثلاً تعلیمات اجتماعی کلاس سوم را کار کردم، مفاهیمی که در چند فصل آمده بود، مبارک و بچه پرنده. من به پسرم مانی گفتم دوست داری کدام یک از کتاب‌های مدرسه‌تان را قصه‌اش را کار کنم؟ گفتم اجتماعی کلاس سوم خیلی خوب است و بعد من آن را جمع‌بندی کردم دیدم تمام مفاهیم شهروندی را در کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس سوم آورده است. از معرفی محله و مشاغل فراموش شده، اصلاً جزء کارهای کلاسی است. بروید در محله‌تان قدم بزنید نام همهٔ مشاغل و مغازه‌های محلتان را بنویسید. خودش یک کار پژوهشی است برای بچه 9 ساله. من یک محله را تصویر کردم، مشاغل آن محله را تصویر کردم. در قالب اینکه مبارک دارد می‌رود به محلهٔ قدیمی‌شان سر بزند و بعد اجرا شد و سه شب آن‌هم کنسل شد و کسی تلاشی نکرد. شهریور و مهر اجرا شد.
امینی: قصهٔ تئاتر و اجرای تئاتر خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست که بگوییم به فصل مربوط است.
تسنیم: مدرسه‌ها یاد گرفتند مینی‌بوس را از بچه‌ها پر کنند. بچه‌ها را برای تئاتر می‌آورند. بچه‌ها آموزشِ دیدن تئاتر را نمی‌بینند. به تئاتر مانند فیلم دیدن رفتار می‌کنند.
زحمتکش: مانند پارک رفتن است و اردو است. اینجا باز برمی‌گردد به آموزش‌وپرورش. من یک دوره‌ای تلاش کردم که بچه‌ها وقتی می‌آیند آنجا تئاتر ببینند پول بلیتشان دستشان باشد و تجربهٔ در صف گیشه ایستادن و از مسئول گیشه بلیت خریدن و بلیت را به مسئول کنترل دادن و روی صندلی نشستن را تجربه بکنند و هیچ مدرسه‌ای زیر بار نرفت؛ چون باید پول‌ها را باید از بچه‌ها جمع می‌کرد. نمی‌توانست پول‌ها را به بچه‌ها بدهد. چون با آن پول باید کارهای دیگر بکند، اتوبوس بگیرد، تغذیه بدهد.
امینی: می‌تواند حواله صادر کند چیزی شبیه پول.
تسنیم: در برنامهٔ شما بچه‌ها خودشان اجرا می‌کنند یعنی بچه‌ها بازیگر هستند.
زحمتکش: مکانیسم جشنواره چرخ‌وفلک بر مبنای نمایش خلاق طراحی‌شده است، چیزی است که سال‌ها داریم روی آن تجربه و کار می‌کنیم. آدم‌هایی داریم که در این حوزه صاحب سبک هستند؛ حتی تجربیات جدیدی دارند در مواجه با بچه‌ها، مانند هادی حسنعلی که مشخصاً در این حوزه دارد سال‌هاست دارد کار می‌کند. قبل از آقای حسنعلی، یدالله آقاعباسی در کرمان، هم کتاب دارد و هم دائماً با بچه‌ها در تماس بوده است، تجربه‌های جدیدی دارد، هادی خیلی مدرن‌تر است، خیلی تجربه‌گراتر است، درعین‌حال که فارغ‌التحصیل دانشگاه است و آنجا هم یکسری تجربیاتِ آکادمیک داشته است.
مربیان آموزشگاه با عنوان نمایش خلاق عامل سلب اعتماد خانواده‌ها به تئاتر
ما خیلی در این حوزه کار کردیم؛ ولی دیده نشده. خانواده‌ها خیلی اعتماد ندارند به این ماجرا. دلایل خودش را هم دارد، یعنی آموزشگاه‌هایی که مربیانی را به کار گرفتند با عنوان نمایش خلاق؛ ولی در انتها آن نتیجه‌ای را که باید به دست می‌آوردند را به دست نیاوردند و این سلب اعتماد از آنجا به وجود آمد. حالا ما آمدیم از همین مکانیسم استفاده کردیم مبنای کاریمان را در جشنواره بر مبنای نمایش خلاق گذاشتیم، همین جزوه‌ای که الآن PDF آن به‌صورت رایگان می‌توانند از روی سایت تماشاگان، بر همین مبنا نوشته شده است. با همکاری بنیاد نمایش کودک هم نوشته و به زبان ساده نوشته شده که پدر و مادر وقتی آن را مطالعه می‌کنند لازم نباشد واژه‌های تخصصی بدانند. حتی یک بحثی ما با آقای اکبرلو داشتیم در تماشاگان‌که من این سؤال را مطرح کردم در ابتدای جلسه، گفتم ما چقدر از تئاتر را لازم است به خانواده‌ها بگوییم؟ آیا اصلاً لازم است دستمان را برای خانواده‌ها رو کنیم؟ بگوییم این قصه چیست؟ یا نه باید یک بخشی از آن را برای خانواده‌ها بیان کنیم؟ که باز رسیدیم به مکانیسم نمایش خلاق به زبان ساده و پروسهٔ گرم کردن و پروسهٔ رسیدن از یک قصه یا خاطره یا یک خواب به یک نمایش خلاق، در واقع این را مبنا قرار دادیم.
تسنیم: این جزوه را چه کسی نوشت؟
زحمتکش: در واقع در واحدِ آموزش تماشاگان کودک و نوجوان تدوین شد، من بودم، خانم فاطمه خدابنده‌لو بود و آقای منوچهر اکبرلو به‌واسطهٔ یادداشت‌هایی از آقای فدایی‌حسین، یعنی نتیجه این ترکیب شد این جزوه.
تسنیم: کتاب خاصی وجود دارد؟
امینی: بله.
زحمتکش: کتاب آقاعباسی کتاب مرجع است، کتاب خیلی قدیمی است. نمایش برای بچه‌های 3 تا 5 سال آقای اکبرلو ترجمه کرده‌اند.
امینی: یک کتابی با همکاری فدایی‌حسین ترجمه کردم به نام «اولین کتاب بازیگری من» که الآن در بازار در دسترس است. کاملاً به زبان ساده و با تصویرسازی.
زحمتکش: منبع وجود دارد منتها آن اعتماد به وجود نیامده، یعنی خانواده‌ها واقعاً نمی‌دانند کاربرد نمایش خلاق چیست و آموزشگاه‌هایی که آن مربی‌ها را انتخاب کردند.
تسنیم: در حوزهٔ آموزشیِ دانشگاه نمایش خلاق در ایران، جزء موضوعات مورد علاقهٔ دانشجویان بوده است یا نه؟
امینی: شده، الآن موجِ این علاقه دارد به وجود می‌آید، یکی هم خود استادی است که در این زمینه کار کرده است. خود من که از پایان‌نامه‌ام دفاع کردم در عرض دو سال بعد از من 7، 8 پایان‌نامه ارشد لیسانس تئاتر پداگوژی تعلیم و تربیت نوشته شد، داریم تلاش می‌کنیم رشتهٔ تئاتر کودک و نوجوان را در دانشگاه تهران راه بیاندازیم.
تسنیم: خانم زاهدی چیزهایی گفته بودند.
ترجیح وزارت علوم بر این است که رشته ارشد تئاتر کودک و نوجوان شکل بگیرد
امینی: بله درست گفته بودند. برنامه‌هایش تدوین شده و یک نشست تخصصی بابت این ماجرا گذاشته بودند. همهٔ کارهای آن به لحاظ علمی شد، کارهای اداری آن مانده است. دو ایده وجود دارد، ارشد باشد یا کارشناسی؟ وزارت علوم با گسترش کارشناسی خیلی موافق نیست، در رشته‌هایی که وجود دارد. الآن تئاتر وجود دارد اینکه رشتهٔ تئاتر کودک و نوجوان در کارشناسی باشد یا نه،؟ یک مقدار ترجیح آنها این است که ارشد باشد.
تسنیم: دیدگاه خودتان چیست؟
امینی: من با ارشد موافق‌تر هستم؛ چون بنیان‌های اولیه در کارشناسی برداشته می‌شود.
تسنیم: خانم زاهدی هم با ارشد موافق است؟
امینی: کلاً با ایجاد این رشته موافق است.
زحمتکش: واقعاً احساس نیاز می‌شود؛ چون من خودم مثال مناسبی بابت این قضیه هستم. 20 سال است دارم در این حوزه کار می‌کنم؛ ولی هیچ تحصیلاتِ آکادمیکی ندارم. چرا دانشگاه نمی‌روم؟ به خاطر اینکه می‌گویم من دوست دارم این حوزه را تجربه کنم.
تسنیم: اکثر کسانی که در حوزهٔ تئاتر کودک کار می‌کنند تحصیلات آکادمی ندارند.
زحمتکش: من جزء شرکت‌کنندگان در آن نشست تخصصی بودم در دانشگاه تهران برای راه‌اندازی رشتهٔ تئاتر کودک و نوجوان در دانشگاه تهران‌که آقای دادشکر، آقای شاه‌محمدلو، خانم زاهدی، جدی‌کار در آن بودند. در آن جلسه خیلی سفت و محکم خواستیم این اتفاق بیفتد و من همان‌جا گفتم اولین روزی که اعلام شود این رشته وجود دارد من خودم جزء اولین کسانی هستم که کنکور می‌دهم تا در این رشته شرکت کنم.
تسنیم: چرا طیف 3 تا 7 سال را انتخاب کردید؟
تنها سه جشنواره در دنیا از نوع چرخ و فلک وجود دارد
زحمتکش: هفت ساله‌هایی که مدرسه نرفته باشند، جزء نیمه دومی‌ها باشند. خردسال فکر می‌کنم واژه مناسب‌تری باشد، به این دلیل که وقتی ما رصدی کردیم دیدیم جشنواره‌ای از این دست در دنیا سه تا وجود دارد. دو تا در آمریکا و یکی در آلمان، نه الزاماً با این شیوه برگزار بشود؛ ولی بچه‌ها بازیگر هستند. مکانیزمشان متفاوت است و مسیرهای دیگری دارند. اتفاقاً خانم قلی‌خانی لطف کردند یک جستجو کردند و داده‌هایی هم به ما دادند که آنها را ترجمه کردیم و مطالعه کردیم. الزاماً کاری که ما انجام می‌دهیم نیست؛ ولی هدف یک چیز است، هدف این است که بچه‌های زیر 7 سال بتوانند خودشان را در حوزهٔ نمایش خلاق عرضه کنند.
ما تا 5 سال پیش هم به گروه سنی خردسال اصلاً نگاه نمی‌کردیم
چرا ما این را انتخاب کردیم؟ به خاطر اینکه اولاً ما در این حوزه دچار خلاء هستیم، چند سال است بخش خردسال به جشنوارهٔ کودک و نوجوان ما به‌صورت تخصصی اضافه شده است، کمتر از 5 سال است، یعنی ما تا 5 سال پیش هم به این گروه سنی اصلاً نگاه نمی‌کردیم؛ حتی نمایش‌هایی که تولید می‌شد که اجرا بشود برای بچه‌های بالای 7 سال بود، موضوعات و شیوهٔ اجرایی آن حتی مفاهیمی که قرار بود راجع به آن صحبت شود.
همهٔ این دلایل باعث شد ما یک نگاه ویژه‌ای به این گروهِ سنی داشته باشیم ما رفتیم سراغ بچه‌های زیر سن 7 سال و به‌واسطهٔ این کاری که داریم انجام می‌دهیم سه هدف را دنبال می‌کنیم، یک یا ما یکسری هنرمند تربیت برای 10 سال آینده خواهیم کرد. یا یک تعداد علاقه‌مند به هنر تربیت خواهیم کرد برای 10 سال آینده، یا یکسری مدیر دولتی تربیت خواهیم کرد که اگر یک روزی نشست پشت میزش و یک آرتیستی گفت من می‌خواهم فلان کار را بکنم، در سازمان شما، او بگوید من خودم در سن 5 سالگی این کار کردم، چرا نه انجام می‌دهیم چون من لذت بردم.
تسنیم: یعنی دوراندیشی برای جامعه؟
قرار نیست یک هدف نزدیک و کوتاه‌مدت را دنبال بکنیم
زحمتکش: دقیقاً، ما قرار نیست یک هدف نزدیک و کوتاه‌مدت را دنبال بکنیم، اتفاقاً ما داریم یک هدف طولانی‌مدتی را دنبال می‌کنیم، ما الآن کارمان بذرافشانی است، یک دانه‌ای را می‌کاریم که بعد فصل برداشت آن برسد بتوانیم یک میوهٔ خوبی را برداشت کنیم و اصلاً عجله‌ای نداریم.
امینی: ما شلوغ‌کاری نمی‌خواهیم بکنیم داریم کار خودمان را می‌کنیم.
زحمتکش: باز ماجرای فرآیند است، این فرآیند برای بچه‌ها جذاب است، نمایش خلاق هم همین را می‌گوید، می‌گوید بچه‌ها در پروسهٔ تمرین این‌قدر لذت می‌برند که لحظه اجرا برای پدر و مادرشان لذت نمی‌برند. تا می‌آیند روی صحنه شروع می‌کنند به دست تکان دادن، هزار بار تمرین شده، اینها آمدند انجام دادند. خیلی هم زیبا انجام دادند؛ اما به محض اینکه می‌روند روی صحنه برای پدر و مادرشان دست تکان می‌دهند. تمرکز می‌رود، آن کاری که باید انجام بدهند می‌رود. هیچ اهمیتی ندارد. مهم آن روز اول تمرین تا روز اجراست که چقدر لذت بردند و چقدر چیز یاد گفتند و چقدر خلق کردند؛ چون امروز برای شما اجرا می‌کند، فردا یک چیز دیگری اجرا می‌کند، پس‌فردا می‌رود در یک دنیای دیگری.
تسنیم: شما با بچه‌های خودتان هم این کار را کردید و روی آنها تست کردید؟
چون‌که با کودک سروکارت فتاد/ پس زبان کودکی باید گشود
امینی: برای دخترم از بدو تولد کتاب می‌خواندم که عادت کند، یعنی حتی میهمانی خانه پدربزرگ و مادربزرگش می‌رود با خودش یک کتاب می‌برد. کاری که خود من می‌کردم. یک روز از آقای غریب‌پور در سال‌های اول ازدواجم به من یک عروسک مبارک هدیه داد، دست‌کشی بود. من چون تئاتر خوانده بودم و ایده‌های این‌چنینی داشتم و با علم به اینکه بچه‌های در سنین 2، 3 سالگی یک لجبازی‌هایی می‌کنند، غذا نخوردن، حمام نرفتن و غیره من با مبارک برای او یک رفیق ساختم، به حرف من زیاد گوش نمی‌داد به خاطر لج‌بازی‌های آن سن؛ ولی با آن عروسک بازی می‌کردم و صدایم را هم تغییر می‌دادم. با او رفیق می‌شد. بعد به او می‌گفت برو مثلاً غذایت را بخور. می‌گفت چشم. چون‌که با کودک سروکارت فتاد/ پس زبان کودکی باید گشود. این چیزی است که مولوی می‌گوید. می‌خواهم بگویم من عملاً از این شیوه استفاده کردم و خیلی اتفاقات در آن سال‌ها می‌افتاد، سال‌های کودکی خودمان، خاله‌بازی، نام یکی از بخش‌هایمان را می‌خواستیم بگذاریم خاله‌بازی در شورای نهایی تصویب نشد؛ ولی این‌قدر برای ما مهم بود که خاله‌بازی‌های ما دریچه‌ای برای ورود به جامعه‌مان بود، الآن با این موبایل‌ها و اینترنت نابود شد و ما یک بخشی که در چرخ‌وفلک گذاشتیم بخش بازی والدین با فرزند است.
بچه خانواده را مجاب کرده تا گروه درست کنند
زحمتکش: شاخهٔ اتل‌متل دو شکل مکانیزم را معرفی می‌کند. یک بخشی دارد به نام بخش خانواده که تمام اعضای گروه باید فامیل باشند، یعنی مامان، بابا و بچه می‌توانند یک گروه تشکیل بدهند، مادربزرگ، پدربزرگ و مامان و بچه می‌توانند گروه تشکیل بدهند. الآن یک گروهی در ذهنم است. یک مادری است، یک مادربزرگی است و یک بچه که قصهٔ خاله سوسکه را تعریف می‌کنند، یعنی مادربزرگ آمده پای کار سبیل می‌گذارد، کلاه می‌گذارد. ما از اینها ویدیو ضبط کردیم، ویدیوهای جشنواره داریم ضبط می‌کنیم که بگذاریم در آپارات؛ چون بچه‌ها گزارش تمریناتشان را می‌نویسند. این یکی از گروه‌هایی بود گزارش آنها را نوشته بودم برای من جالب بود. گفتم روزی که ویدیو ضبط می‌کنیم این گروه بیایند و من از نزدیک دیدم. کارهایی که انجام می‌دادند. متوجه شدم بچه اینها را مجاب کرده که این کار را بکنند، یعنی بچه به آنها گفته گروه درست بکنیم و این کار را انجام بدهیم. اینها از بخش ستاره کوچولو آمده بودند به بخش اَتل‌مَتل.
ما یک بخشی داریم به نام ستاره کوچولو که کارهای تک پرسوناژ است، یک بخشی داریم به نام اَتل‌مَتل که کارهای گروهی است. از میانهٔ ثبت‌نام تازه خانواده‌ها فهمیدند که قصه چیست با جشنواره آشنا شدند، از بخش ستاره کوچولو انصراف دادند و آمدند در بخش اتل متل شرکت کردند که کارِ گروهی انجام بدهند. بعد من به خانواده‌ها یک پیشنهادی دادم، به بچه‌ها گفتم به خانواده‌ها بگویید از بخش ستاره کوچولو انصراف ندهید، شما در بخش ستاره کوچولو شرکت کنید. توانایی‌هایی انفرادی‌تان را نشان بدهید. اگر بلد هستید نقالی بکنید. آن نقالی را نشان بدهید؛ ولی بیایید در کنار آن با پدر و مادرتان یک نمایش دیگر کار کنید.، دو کار داشته باشد. هم شکل انفرادی را تجربه کنید و هم شکل گروهی را.
تسنیم: در جشنواره آیینی سنتی هم آقای فتحعلی‌بیگی بخش کودک را اضافه کرد شما در آن نقشی داشتید؟
زحمتکش: نه. چون گروهِ سنی‌اش با ما متفاوت است، احتمالاً تأثیر گرفتند؛ ولی بچه‌هایی که در آیینی سنتی شرکت می‌کنند بالای 7 سال هستند.
امینی: زمانی که چرخ‌وفلک مشخص کرد 3 تا 7 سال، اولین بار که خبرش بیرون رفت به فاصلهٔ 2 هفته، 7، 8 آموزشگاه خصوصی با همین سن شروع کردند به جذب مشتری خیلی جالب بود.
زحمتکش: گروه سنی 3 تا 7 سال گروهی است که اصلاً به آن گروه نگاه نمی‌کنند که فکر می‌کنند اهمیتی ندارد درحالی‌که مهمترین سن است.
اگر شما توانستید از 3 تا 7 سال بچه را تربیت کنید، او آدم درستی می‌شود
امینی: من در پایان‌نامه بخش پیشینهٔ تحقیقم متوجه شدم هم علمای اسلامی، هم پیامبران و امامان یک حدیثشان برای یک موضوع مشترک است که اگر شما توانستید از 3 تا 7 سال بچه را تربیت کنید، او آدم درستی می‌شود و اگر نتوانستید هم شما را دیوانه می‌کند و هم جامعه را. بعد متوجه شدم افراد و متفکران بعدی هم همین را گفتند.
زحمتکش: هر کاری بخواهید در این سن باید بکنید، حتی نظمِ فردی در زندگی، ساده‌ترین چیز است که آدم باید این را یاد بگیرد.
تسنیم: با پسرت هم همین برنامه را داشتی؟
زحمتکش: بله، مانی را در سن 5 سالگی گذاشتیم اولین کلاس‌های فلسفه برای کودکان در کانون که الآن در سن 12 سالگی هیچ‌چیزی را بدون استدلال از شما نمی‌پذیرد.
تسنیم: بازی هم می‌کند؟
زحمتکش: خیلی به بازیگری علاقه‌مند است یعنی شغلی که می‌خواهد انتخاب کند بازیگری است و در فضای شخصی خودش این کار را می‌کند، چون پویانمایی می‌داند، شاگرد آقای علیمراد بوده در کانون و اسلوموشن کار می‌کند و الآن بخش عمده‌ای از سرگرمی‌اش این است که با لِگو سکانس‌های فیلمی را بازسازی کند و با موبایل این کار را انجام می‌دهد. کار می‌کند و زندگی‌اش را با این فضا می‌گذراند و این خودش یک بخشی از نمایش خلاق است، ما می‌گوییم نمایش خلاق یکسری ذهنیت‌های قدیمی داریم و یکسری چارچوب‌های قدیمی در مورد نمایش خلاق، من معتقدم شکلش خیلی مدرن شده است، حتی ساختنِ یک فضا به‌واسطهٔ لگو و عکس گرفتن هم می‌تواند نمایش خلاق باشد چون شما دارید با یکسری ابزار، یک کاری می‌کنید و یک چیزی خلق می‌کنید، خودت آن فضا را می‌سازید به‌واسطهٔ متریالی که در اختیار شماست.
تسنیم: محمد عاقبتی که در بخش کودک خیلی فعال است، معتقد است یک دوره‌ای که فراموش شده است دورهٔ نوجوانی است؛
زحمتکش: صددرصد جزء اولین کسانی بود که در این حوزه کار کرد.
امینی: قصهٔ «بخت برگشته» من آن را برای نوجوانان تهیه کردم بالای 12 سال، گردآفرید را برای نوجوان طراحی کردم و یک زبان ساده دارد؛ حتی از زبان نقالان قدیمی هم ساده‌تر شده است.
تسنیم: محمد عاقبتی از پیشابلوغ می‌گوید، از 15 تا 18 سالگی می‌گوید، بچه دارد به سن و شغلش فکر می‌کند.
زحمتکش: ما یک روانشناس داریم به نام جلال مرادی که مدیر مرکز مشاوره و روانشناسی راز است و در حوزهٔ روانشناسی فعال است. دکتری او آینده‌پژوهی است و خیلی نظرات سازنده و کارشناسی دارد در همهٔ سنین، روانشناسی نوشتند در تحلیل جشنواره چرخ‌وفلک، خیلی همهٔ نکات را دقیق دیده است.
تسنیم: شما با حرف آقای عاقبتی موافق هستید که پشابلوغ در تئاتر مغفول مانده است؟
تئاتر موزیکال یک کلیدواژه شده تا مخاطبان بلیت بخرند
زحمتکش: صددرصد. چیزی برای آنها تولید نمی‌شود، دو گروه سنی وجود دارد که هیچ اتفاقی برای آنها نمی‌افتد، یکی زیر 7 سال است و یکی بالای 7 سال است، حتی نمایش‌هایی هم که تولید می‌شود نمایش‌های کودک است، حتی کارها نوجوان‌انه هم نیست، انگار ما این واژه را (تئاتر موزیکال فلان) استفاده می‌کنیم که مخاطب جذب شود و بیاید کار شما را ببینند. یک کلیدواژه شده که بلیت بخرند. پسر من در سن 12 سالگی وقتی آن نمایش را می‌بیند وسط اجرا به من می‌گوید بابا بلند شو برویم، کلافه می‌شود و حوصله‌اش سر می‌رود چون موضوع او نیست و از آن سن عبور کرده است، نمایش‌های ما هم رشد نکرده و کودک است، باز خدا را شکر چند سال است بخش خردسال و نوجوان به جشنواره اضافه شده است ولی همچنان موضوعاتِ دم‌دستی و معمولی و ما باید خیلی دقیق برویم جلو.
==================
مصاحبه از احسان زیورعالم
==================
انتهای پیام/
