نگاهی به آستانه ۶/ ایجاد "مرکز هماهنگی" و "تکمیل" پروسه نظارت بر مناطق کاهش تنش

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، ششمین دور مذاکرات آستانه روزهای 23 و 24 شهریور ماه در قزاقستان برگزار شد. روز 22 شهریور ماه البته نشست‌های کارشناسی برگزار شده بود تا اسناد مربوط به نشست بررسی و برای تفاهم نهایی آماده شوند.

حسین جابری انصاری معاون وزیر خارجه کشورمان که در رأس هیئت ایرانی به قزاقستان سفر کرده بود روز پنجشنبه 23 شهریور ماه دیدارهای دو جانبه با همتای ترک و نماینده ویژه پوتین در امور سوریه و نیز بشار جعفری نماینده سوریه در این نشست داشت.

در همین خصوص نیز دفتر استفان دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه اعلام کرد که وی در مذاکرات آستانه درباره حل بحران سوریه شرکت خواهد کرد و با حضور در نشست آستانه به عنوان عضو ناظر موافقت کرده است.

مذاکرات مثبت با نتایج سازنده

پیش از شروع نشست‌های رسمی با توجه به فضای سیاسی حاکم بر روابط ایران، ترکیه و روسیه و نیز پیشروی‌های ارتش سوریه در دیرالزور، پیش بینی می‌شد که روند مذاکرات مثبت باشد و سه کشور تفاهمات خوبی در پایان این دور از نشست‌ها داشته باشند. بخصوص که در دیدار حسن روحانی و رجب طیب اردوغان، روسای جمهور ایران و ترکیه درباره روند آستانه و تحولات سوریه رایزنی‌های سازنده‌ای صورت گرفته بود و طرفین نسبت به مذاکرات ابراز رضایت داشتند.

جابری انصاری در دیدار با بشار جعفری نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد و نیز ملاقات‌های دو جانبه با نمایندگان روسیه و ترکیه آخرین تحولات روند آستانه و اسناد در حال مذاکره بویژه پیرامون منطقه کاهش تنش ادلب را مورد، رایزنی و تبادل نظر قرار داد.

سه منطقه امن دیگر که از ماه ژوئیه (تیر ماه- نشست آستانه 5) این طرح در آنجا به اجرا گذاشته شده در جنوب سوریه، حومه دمشق و بخش‌هایی از استان حمص قرار دارند.

به طور کلی منطقه غوطه شرقی در حومه دمشق، شمال حمص، مناطق مشخص شده در جنوب دمشق و همچنین ادلب (همراه با قسمت‌هایی از حلب، لاذقیه و حما) به عنوان مناطق "کاهش تنش" اعلام شدند.

نشست اصلی آستانه روز جمعه بین هیئت‌های ایران، روسیه، ترکیه و نمایندگان سوریه و معارضان مسلح و نیز نماینده سازمان ملل در امور سوریه برگزار شد که پس از 3 ساعت به پایان رسید و نتایج خوبی نیز به همراه داشت.

در این خصوص غیرت عبدالرحمانوف وزیر امور خارجه قزاقستان در پایان نشست با قرائت گزارش نهایی نشست اعلام کرد: "ترکیه، روسیه و ایران به عنوان کشورهای ضامن منطقه "کاهش تنش" در ادلب سوریه تعیین شدند.

ایجاد یک "مرکز هماهنگی" بین ایران، روسیه و ترکیه

برای جلوگیری از ایجاد درگیری در چهار منطقه مشخص شده نیز یک "مرکز هماهنگی" میان نیروهای ترک-روس- ایران تشکیل خواهد شد. همچنین پس از مدت ها مذاکرات میان طرف‌های مختلف، مرزهای مناطق کاهش تنش به طور واضح مشخص شدند."

همینطور یحیی العریضی، یکی از سخنگوهای هیات مخالفان نظامی سوری در این باره گفت: در این نشست، علاوه بر موضوع ادلب، وضعیت ده‌ها هزار زندانی در زندان‌های حکومت سوریه مورد بحث قرار گرفت.

بر اساس آنچه از مذاکرات آستانه 6 به صورت غیر رسمی به بیرون درز کرد، طرفین بر تداوم آتش‌بس در ادلب تاکید کردند و گفته‌ شد که نیروهای ترکیه‌ای به همراه بخشی از تروریست‌های ارتش آزاد در حال ورود به ادلب هستند تا این آتش‌بس را در خطوط تعیین شده، برقرار کنند.

از سوی دیگر منابع روسی نزدیک به مذاکرات آستانه هم می‌گویند که سه کشور ایران، ترکیه و روسیه هر کدام به تعداد 500 نفر نیروی نظامی (در مجموع 1500 نیروی پلیس نظامی یا صلح‌بان) را راهی مناطع تعیین شده خواهند کرد تا وظیفه برقراری آتش بس را بر عهده گرفته و مانع از بروز درگیری شوند.

هر چند به طور رسمی درباره این دو موضوع سخنی گفته نشده و وزیر خارجه قزاقستان در نشست خبری خود عنوان کرد که درباره تعداد نیروهای مستقر هنوز توافقی حاصل نشده است.

توافقات نشست

در این نشست سه ساعته جابری انصاری، لاورنتیف و اونال مذاکره کنندگان ارشد ایران، روسیه و ترکیه که ضامن روند آستانه هستند، ضمن بررسی آخرین وضعیت مذاکرات و نهایی کردن توافقات کارشناسی به عمل آمده پیرامون اسناد چهارگانه ششمین کنفرانس بین‌المللی آستانه، در خصوص متن بیانیه پایانی این کنفرانس بحث و تبادل نظر و توافق کردند.

طبق توافقی که میان طرف‌ها امضا شده، مناطق کاهش تنش 4 گانه شامل بخش‌هایی از استان‌های زیر می‌شود:

1) مناطقی از استان ادلب
2) بخش‌هایی از استان‌های لاذقیه، حلب و حماه
3) مناطقی از درعا و قنیطره
4) بخش‌هایی از استان‌های حمص، دمشق و غوطه شرقی

بیانیه پایانی نشست

ششمین دور نشست آستانه که به بحث و بررسی مناطق کاهش تنش اختصاص داشت پس از سه ساعت به کار خود پایان داد و بیانیه‌ای در پایان آن قرائت شد تا در اجلاس هفتم آستانه در هفته اول آبان ماه به کار خود ادامه دهد.

در این بیانیه آمده است:

جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه به عنوان ضامنان اجرای رژیم آتش‌بس در جمهوری عربی سوریه (که پس از این ضامنان نامیده می‌شوند)

- ضمن تاکید مجدد بر تعهد راسخ خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه؛

- پیرو مفاد قطعنامه 2254 (2015) شورای امنیت سازمان ملل متحد؛

- با استقبال از کاهش چشمگیر خشونت‌ها در عرصه سوریه در نتیجه اقدامات اتخاذ شده با هدف حفظ و تقویت رژیم آتش‌بس:

1. رضایت خود را از پیشرفت‌های حاصل شده در اجرای تفاهم مورخ 4 مه 2017 در خصوص ایجاد نواحی کاهش تنش در جمهوری عربی سوریه اعلام می‌کنند.

2. ایجاد نواحی کاهش تنش مطابق با تفاهم مورخ 4 مه 2017 در غوطه شرقی، در مناطقی از شمال استان حمص، در استان ادلب و مناطق مشخصی از استان‌های همجوار آن (استان‌های لاذقیه، حماه و حلب) و همچنین در قسمت‌های مشخصی از جنوب سوریه (بر اساس ابتکار فدراسیون روسیه، به عنوان یکی از کشورهای ضامن در فرایند آستانه، با هدف تضمین رژیم آتش‌بس، تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و ادامه مبارزه علیه تروریسم) را اعلام می‌کنند.

3. یکبار دیگر بر این موضوع تاکید دارند که ایجاد نواحی کاهش تنش و نوارهای امنیتی موقتی بوده و مدت زمان اجرای آن در آغاز 6 ماه می‌باشد که مشروط به تداوم اجماع ضامنان به صورت خودکار تمدید خواهد شد.

4. تاکید می‌کنند ایجاد نواحی کاهش تنش فوق‌الذکر تحت هیچ شرایطی حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را خدشه‌دار نمی‌کند.

5. نیروهای کنترل کاهش تنش {متعلق به} سه کشور ضامن را بر اساس نقشه‌های مورد توافق در {نشست کارشناسیِ} آنکارا در تاریخ 8 سپتامبر 2017 و مطابق با سند قواعد حاکم بر استقرار نیروهای کنترل کاهش تنش که از سوی گروه کاری مشترک آماده شده به شکل موقت در نوارهای امنیتی نواحی کاهش تنش در استان ادلب و بخش‌هایی از استان‌های همجوار (استان‌های لاذقیه، حماه و حلب) با هدف جلوگیری از حوادث و برخورد بین طرفهای درگیر (دولت سوریه و گروههای معارض مسلحی که به رژیم آتش بس پیوسته یا خواهند پیوست) اختصاص می‌دهند.

6. یک مرکز هماهنگی مشترک ایرانی، روسی و ترکیه‌ای با هدف هماهنگی فعالیت‌های نیروهای کاهش تنش در نواحی کنترل تنش ایجاد می‌کنند.

7. بر پیشرفت مبارزه با تروریسم و نابودی داعش، جبهه النصره و سایر افراد گروهها و تشکلات و موجودیت‌های مرتبط با آنها، در نتیجه ایجاد و آغاز به کار نواحی کاهش تنش فوق الذکر و اراده خود برای برداشتن گامهای لازم برای تداوم جنگ علیه آنها در داخل و خارج نواحی کاهش تنش تاکید می‌کنند.

8. بر نیاز طرف‌های درگیر برای برداشتن گام‌های اعتمادساز، از جمله آزاد سازی دستگیر شدگان و ربوده شدگان و تحویل اجساد و شناسایی افراد گم شده و ایجاد شرایط بهتر برای فرایند سیاسی و آتش بس پایدار تاکید می‌کنند.

9. بر نیاز نسبت به استفاده از نواحی کاهش تنش جهت دسترسی بشردوستانه سریع، ایمن و بدون مانع تاکید و در این ارتباط بندهای مرتبط در تفاهم نامه 4 مه 2017 را یادآوری می‌کنند.

10. از ناظران فرایند آستانه و دیگر اعضای ذینفع جامعه بین‌المللی می‌خواهند از فرایند کاهش تنش و ایجاد ثبات در سوریه و همچنین ارسال کمک‌های بیشتر برای مردم سوریه، تسهیل مین زدایی بشردوستانه، حفظ میراث تاریخی، بازسازی زیرساخت‌های اساسی از جمله امکانات اجتماعی و اقتصادی این کشور حمایت کنند.

11. از طرفهای درگیر، نمایندگان مخالفان سوری و جامعه مدنی می‌خواهند تا از شرایط مطلوب درحال ظهور برای افزایش تلاش‌ها برای آغاز گفت‌وگوی سوری - سوری و پیشبرد فرایند سیاسی ژنو تحت هدایت سازمان ملل، همچنین پیشبرد ابتکارات دیگر استفاده و در این امر تسریع کنند.

12. بر اراده خود برای ادامه اجرای بندهای تفاهم نامه 4 مه 2017 و تصمیمات دیگری که پیش از آن در چارچوب روند آستانه اتحاذ شده مجدداً تاکید می‌کنند.

13. صمیمانه از رئیس جمهوری قزاقستان، عالیجناب نور سلطان نظر بایف و مقامات قزاقستانی برای میزبانی شان از ششمین نشست بین‌المللی سوریه سپاسگزاری می‌کنند.

14. تصمیم گرفتند نشست بعدی بین‌المللی سوریه با حضور نمایندگان عالی رتبه را در آستانه در اواخر اکتبر 2017 برگزار کنند.

نگاهی به روند آستانه

درباره روند مذاکرات آستانه که منجر به مشخص شدن مناطق کاهش تنش و استقرار نیروهای حافظ صلح شد، باید گفت که در نشست آستانه 2 در بهمن ماه 95 با حضور کشورهای ضامن، جزئیات مکانیسم نظارت مورد بررسی قرار گرفت. طرفین در جلسه بعدی که همان ماه تشکیل شد دوباره گردهم آمدند. در سومین نشست آستانه در اسفند ماه نیز ایران، ترکیه و روسیه به عنوان ضامن آتش بس انتخاب شدند.

کشورهای ضامن در نشست چهارم در اردیبهشت ماه تصمیم گرفتند مناطق ادلب و حومه، برخی مناطق در جنوب حمص، غوطه شرقی در دمشق و درعا و قنیطره در جنوب سوریه را به عنوان مناطق کاهش تنش اعلام کنند.

در پنجمین دور مذاکرات آستانه در خرداد ماه نیز کارگروه‌های مختلف بر روی تعیین خطوط مرزی مناطق کاهش تنش کار کردند.

در اثنای نشست معلوم شد که روسیه و آمریکا درخصوص ایفای نقش آمریکا در منطقه کاهش تنش در قنیطره و درعا در جنوب سوریه توافق جداگانه‌ای امضا کرده اند. برای برقراری آتش بس نیز نیروهای نظامی روسی خرداد ماه در منطقه مستقر شدند.

براساس گزارش وزارت دفاع روسیه در 22 جولای(تیر ماه)، توافق شده است که منطقه غوطه شرقی که تحت محاصره ارتش سوریه قرار دارد جزئی از مناطق بدون درگیری محسوب شود. همچنین روسیه از برقراری آتش بس در حمص در تاریخ 3 آگوست(مرداد ماه) خبر داد.

در نشست آستانه 6 توافق شد که هفتمین کنفرانس در اواخر اکتبر 2017 (دهه اول آبان 96) برگزار شود.

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/