اعتماد مخاطبان نسبت به کتاب از بین رفته است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، سومین نشست هنری تسنیم با هنرمندان با موضوع آسیب شناسی حوزه کتاب و نشر با حضور عمار احمدی، کارشناس ادبیات فارسی، کارشناس ارشد مردم شناسی و صاحب امتیاز انتشارات "ساوالان ایگیدلری" برگزار شد و دغدغه ها، نیازها و مشکلات مورد بررسی قرار گرفت.

تسنیم: سال های اخیر فعالیت چشم گیری در حوزه کتاب داشته اید، در مورد انتشارات خود بگویید؟

احمدی: انتشارات "ساوالان ایگیدلری" فعالیتش را از سال1390 به صورت رسمی شروع کرده است که در این شش سال فعالیت، توانسته سه سال ناشر نمونه استان و در نهایت در سال93 ناشر برگزیده کشور معرفی گردد و تا به امروز بالغ بر 130 اثر راهی بازار نشر کتاب ایران کرده است.

انتشارات ساوالان ایگیدلری با شعار «باید به شعور بالای مخاطب کتاب هم از نظر ظاهر و هم از نظر محتوا احترام گذاشت» تمام سعی خودش را در بالا بردن کیفیت متن و صورت ظاهری کتاب انجام داده است که ازهمکاری و همفکری دوستان خردمند و هنرمند زیادی در بالا بردن کیفیت نشر کتاب بهرمنده شده است

این انتشارات امسال برای دومین سال بود که در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور فعال داشت. در ضمن در همین سال قرار است در نمایشگاه های استانی نیز شرکت فعال داشته باشد

نشر کتاب در اردبیل پیشینه ای بیش از 2صده دارد

احمدی: از 200 سال گذشته در اردبیل کتابخانه تخصصی که در ایران کم نظیر بوده و آن کتاب‌ها درهیچ جا وجود نداشت که در جنگ ایران و روس این کتابخانه غارت شده است، دلیل این سخن که این کتاب‌ها فقط در اردبیل بوده و در اینجا چاپ شده این است که در شهر و استان دیگری نمونه دیگری از این کتاب‌ها را نمی‌بینیم و فقط در موزه مسکو موجود است که در طی مطالعات خود لیستی از نسخ خطی و کتاب‌های چاپ سنگی که غارت شده را استخراج کرده‌ام و به این نتیجه رسیدم که به طور قطع چاپخانه سنگی در اردبیل وجود داشته است.

تسنیم: در دوره معاصر حوزه کتاب و نشر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

احمدی: در معاصریت می‌بینیم حوزه چاپ کتاب و کتابخوانی بسیارعمیق است در تاریخ معاصر صنعت نشر جایگاه مهمی دارد، حتی می‌بینیم که در دوره نه چندان دور اکثر بزرگان برای مثال شهرداران شهر اهل قلم بوده‌ و مونوگرافی هر شهر را نوشته‌‌اند و یکی از اولین آنها اردبیل است که باباصفری چنین کار ارزشمندی را انجام داده است، اما امروز متاسفانه شاهد این مسئله نیستیم، حتی مدیران فرهنگی، در راس آن ارشاد اسلامی هنرمند و نویسنده و انتشارات خود را نمی‌شناسد و این به هیچ وجه منطقی نیست که چنین سازمانی به بازوی نشر خود توجهی نکند.

تسنیم: چند سال است در اردبیل نمایشگاه برگزار نمی‌شود، آیا در این شهر مطالعه نمی‌شود و استقبال صورت نمی‌گیرد؟

احمدی: ناشرها و نویسندگان در اردبیل بلاتکلیف اند، فعالیت آن ها قابل دفاع نیست، حتی فصل‌نامه تخصصی در اردبیل منتشر نمی‌شود، امروزه کتابخوانی روز به روز کاهش یافته و سالهاست ناشر بزرگی از اردبیل در فستیوال‌ها و نمایشگاه‌ها دیده نمی‌شود و ما از دوران گذشته خود هر روز افت کرده‌ایم، چرا که شاهد هیچ حمایتی از مسئولین و متولیان نیستیم.

تسنیم: نظرتان درباره اینکه مسئولین امر از خود هنرمندان باشند چیست؟

احمدی: من نمی‌گویم که یک هنرمند حتما می‌تواند یک مدیر موفق باشد، ولی مدیران هنری باید تئوری هنر را خوب بدانند و با آن مستقیماً درگیر باشند، چرا که در غیر این صورت بازدهی خوبی در عرصه هنر و فرهنگ نخواهیم داشت که در اردبیل متاسفانه کاملاً شاهد این مسئله هستیم که مدیران فرهنگی در کنش‌های فرهنگی و هنری برخورد مستقیم ندارند، نه تنها ارشاد بلکه حوزه هنری و تبلیغات اسلامی و سایر سازمانها نیز باید دست به کار شوند.

جز انتشارات ساوالان ایگیدلری نامی از ناشران اردبیل در نمایشگاه کتاب تهران نبود

چندین سال است که وارد این حوزه شدیم و در واقع ناشری از اردبیل نمی‌بینیم که مستمر و مداوم در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشند، تاحدی که وقتی در نمایشگاه‌ها که از غرفه ما دیدن می‌کنند با تعجب می پرسند آیا اردبیل هم ناشر دارد؟عمق فاجعه به حدی است که سال گذشته و همین سال یکی از انتشارات اردبیل روز اول نمایشگاه غرفه خود را به یکی از انتشارات تهران فروخت و رفت و من این را فقط تقصیر مدیر مسئول انتشاراتی نمی دانم بلکه مدیران فرهنگی استان هم به اندازه آن مدیر مسئول مقصرند.

3 سال است در اردبیل نمایشگاه برگزار نشده

در نمایشگاه های مختلفی حاضر بوده‌ام، نمی‌خواهم اردبیل را با تهران مقایسه کنیم ولی اردبیل می‌تواند یکی از بهترین‌ها باشد اما متآسفانه عدم مدیریت مناسب سبب برچیده شدن این بساط زیبای فرهنگی شده، نمایشگاه کتاب اردبیل را در فصل سرما در آن سوز سرمای اردبیل برپا می‌کردند و با این حال باز هم بازدید کننده و مراجعه کننده داشتیم، در اردبیل کارگران عزیزی را دیدیم که با همان لباس کار آمده بودند و از کتاب‌ها بازدید می‌کرد و تا جایی که قادر بودند می خریدند.

در تمامی منازل قدیمی اردبیل کتابخانه‌های پرباری را می‌بینیم که مملو از کتاب‌های منبع فارسی و ترکی است و مداوم خوانده می‌شد، در تاریخ اردبیل شاهد قصه‌گویی و کتابخوانی بودیم و امروز در این دوره در اردبیل آمار چاپ کتاب و خوانش آن بسیار کمتر از جاهای دیگر شده و این مردم با این تاریخ و این نگاه عمیق حقشان نیست که اینطور مظلوم واقع و حتی نمایشگاه هم از دستشان گرفته شود.

باید به این امر اذعان داشت که مردم بیشتر از مسئولان وظیفه دارند، همه و همه باید دستبکار شوند، متاسفانه همبستگی در این زمینه کم است، باید دست به دست هم داد تا بتوان سطح مطالعه و نشر کتاب را بالا برد، همیشه هم این مسئله با پول و مادیات نیست، می‌توانیم با حمایت های معنوی و همکاری های همپوشانی کننده کارهای بزرگی را انجام دهیم.

ما از خودمان شروع کردیم

 گروه هنری انتشارات ساوالان ایگیدلری بده بستان مالی را کنار گذاشته و واقعاً با دغدغه و دلسوزی برای بالا بردن سطح کیفی و کمی زیبایی کتاب، تمام تلاش خود را برای جذب مخاطب بیشتر و بالا بردن سطح ذائقه زیبا شناختی آن‌ها انجام می دهد.

متاسفانه نویسندگان و شعرای اردبیل همفکری و همکاری لازم را برای ارتقا سطح ادبی اردبیل ندارند و در نتیجه خروجی قابل توجهی نداریم، دنیای هنر به سمت تطبیق حرکت می‌کند و مرزها از بین می‌رود و شاهد تداخل فرهنگ‌ها و هنرهای مختلف از جای جای دنیا هستیم ولی در اردبیل، این مورد عملاً جایگاهی پیدا نکرده است.

کتاب نان می آورد ولی نان به تنهایی اندیشه ساز نیست

می‌توانم از علامه محمدرضا حکیمی نام ببرم که در کتابی به‌نام "نان و کتاب" به طور علمی و منطقی ثابت می‌کند که در دنیای کنونی، کتاب برای بشر مهم‌تر از نان است.

متاسفانه امروزه شاهدیم که بزرگ‌ترین انتشارات کشور فقط و فقط 200 جلد کتاب منتشر می‌کند و متقابلاً در اردبیل نویسنده هم به من می‌گوید فقط 5 جلد کتاب می‌خواهد، این وضعیت ماست و کتاب به هیچ وجه روزگار خوبی را سپری نمی‌کند، گرانی کاغذ خود یکی از مهم‌ترین عوامل گرانی کتاب شده که آسیب‌های جبران ناپذیری را به انتشارات وارد آورده است.

انتشارات در اردبیل به عنوان شغل حساب نمی‌شود به طوری که حوزه نشر حیاط خلوت عده‌ای کارمند دولت شده است، نشر اردبیل هم چنین حال و روزی دارد پس عملا انتشاراتشان تا ساعت 2 تعطیل است و با احتساب وقت استراحت، فقط روزانه 2-3 ساعت به این مسئله وقت می‌گذارند که با این وضعیت، مشکل رفع نمی‌شود که هیچ، روز به روز بغرنج تر می‌شود.

در دنیای کنونی نبود اقتصاد باعث انحطاط می‌شود؛ سالهاست در اردبیل کتابفروش‌ها پول کتاب‌هایی که از انتشارات من خریداری کرده‌اند را پرداخت نکرده‌اند، این یعنی حتی کتابفروشی های اردبیل هم تلاشی برای ارتقا سطح حوزه نشر نمی‌کنند، اما در استان‌های دیگر در همان روز تحویل کتاب هزینه را پرداخت و سفارشات بیشتری می‌دهند، نبود این مسئله در اردبیل باعث کم کاری انتشارات شده است.

تسنیم: فضای فعالیت هنری در اردبیل روز به روز تنگ‌تر می‌شود و شاهدیم که هنرمندان به استان‌های دیگر و پایتخت مهاجرت می‌کنند، چه کسی مسئول چنین گسیختگی فرهنگی است؟

احمدی: نصف مسئولان نصف مردم، ما فقط نمی‌توانیم مسئولان را مورد اتهام قرار دهیم، به همان اندازه هم مردم ما مقصرند، نگاه مردم  و مسئولان استان نسبت به هنر، باید درست شود، در اردبیل هم می‌توان فعالیت کرد ولی فضا بسته است، من فقط رفته‌ام که نگاهم و فعالیتم گسترده‌تر شود و بتوانم تاثیر بیشتری بر شهر و زبان و مملکت خود بگذارم.

هنوز هم که هنوز است با اینکه سال‌هاست انتشارات من در تهران فعال است ولی نام و آدرس اردبیل را حذف نکرده‌ام و در فیپای کتاب‌ها وجود دارد و با این شناسنامه منتشر می‌شود، من در این شهر بزرگ شدم، مدیون این مردم و خاکم، تمام ساختار ذهنی من در این شهر و منطقه شکل گرفته، هیچ هنرمندی به این راحتی نمی‌تواند پشت به خاطرات و عواطف بکند، حال مسئول می خواهد حمایت بکند یا نکند ما کار خود را انجام می‌دهیم ولی قاطعانه می‌توان گفت که کسانی که از این استان به تهران رفته و فعالیت می کنند، موفق تر شده اند.

تسنیم: با توجه به تغیر ذائقه مخاطب آیا شما هم مایل به تغیر ساختار کتاب، از کاغذ به فضای دیجیتال هستید؟

احمدی: کتاب صوتی و دیجیتال ارزش کار ما را کم‌تر نمی‌کند که هیچ، بالاتر هم می‌برد، هر چیزی که بتواند دانش را بالا ببرد ارزشمند است و دیجیتال بودن هم می‌توان این مسئله را تسهیل کند و سرعت بخشد، چند سال است که عضو کمپین کتاب دیجیتال هستم ولی تاکنون حتی ریالی پرداخت نشده؛ نبود حق کپی رایت در کشور مانع پیشرفت در این مسئله شده است ولی ما شاهدیم که کپی کردن یک کتاب عملا بیشتر از خود کتاب هزینه بر است پس کسی که احساس نیاز کرده، بجای کپی، اصل کتاب را تهیه می‌کند ولی در فضای مجاز بدون پرداخت حق ناشر، مطالب اشتراک‌گذاری می شود.

اعتماد مخاطب به کتاب از بین رفته است

باید به این مسئله اذعان کرد که ادبیات فارسی از دهه 40 تاکنون روندی نزولی داشته و ضفیت‌تر شده ولی صراحتاً باید گفت که ادبیات و کتاب های ترکی به شیبی چشم گیر صعود کرده و استوارتر شده، که باید مسئولان فرهنگی آذربایجان این مسئله را یک فرصت برای ارتقای سرانه کتاب خوانی بدانند.

امروز با 2 قشر مواجهیم؛ قشری که که قادر به خرید کتاب هستند و نمی‌خرند و عده‌ای که قادر به خرید نیستند و تشنه می‌مانند، کسی که محتاج نان شب خود است پولی به کتاب نمی‌دهد، که در شهرستان‌ها این مسئله بسیار زیاد است و قشر اول اطمینانشان از بین رفته، سانسورها و عدم توجه به کیفیت ظاهری و باطنی کتاب، اطمینان مردم را خدشه دار کرده تا حدی که نسخه‌ای با زبان بیگانه را به راحتی دانلود کرده و مطالعه می‌کنند.

من دو راهکار را برای جلب مخاطب پیشنهاد می‌کنم؛ ابتدا توجه به ساختار محتوایی و ظاهر کتاب که حقیقتا نقش مهمی در جذب مخاطب دارد. مخاطب درگیری اولیه با ظاهر را دارد و در گام دوم با محتوا درگیر می شود که در این مرحله هم نیازمند محتوای پربار هستیم.

راهکار دوم، از خیران کمک بگیریم تا با سرمایه‌گذاری و نشر کتاب مساعدت کنند تا کسانی که قادر به خرید کتاب نیستند از این موهبت برخوردار شوند، این وظیفه مسئولان است، حال وقتی تلاشی از آن ها نمی بینیم چه کنیم؟ نباید ساکن ماند، وقتی مدیر فرهنگی هنرمند و ناشرش را که برای سال های متعدد به عنوان ناشر برتر انتخاب کرده نمی‌شناسد باید هرکس هر کاری می‌تواند بکند که این کاستی ها جبران شود.

تسنیم: چه پیشنهادی برای ارتقای سطح فرهنگی شهر و استان دارید؟

احمدی: من مسئول یا ارگانی را به چالش نمی‌کشم، مدت هاست از خودم و تیمم شروع کرده‌ام، اگر دانشگاه‌های اردبیل فضا را محیا کنند حاضرم نمایشگاهی وزین و قابل دفاع از آثار  بزرگترین انتشارات و نویسندگان را در اردبیل برپا کنم، هیچ چشمداشت مادی هم از هیچ جا ندارم، فقط مکان را محیا کنند تا یکی از بزرگترین رخدادهای فرهنگی سال‌های اخیر را رقم بزنیم.

تسنیم: در ابتدا از انتشار 130 کتاب گفتید، چه کتاب‌های جدیدی در دست چاپ و انتشار دارید؟

احمدی: خیلی مختصر به برخی از تازه های نشر انتشارات ساوالان ایگیدلری اشاره می‌کنم:

-قصه‌های غصه‌های صمد بهرنگی، نوشته صمد بهرنگی در 384 صفحه؛ این کتاب مجموعه کامل از قصه های نویسنده بزرگ کشورمان صمد بهرنگی و همچنین نوشته‌ها و دغدغه‌هایش در خصوص ادبیات کودک می‌باشد.

-ساعدی مالینوفسکی ایران، نوشته عماراحمدی در 109 صفحه؛ این کتاب شامل بررسی آثار ادبی دکتر غلامحسین ساعدی نویسنده مشهور کشورمان البته با نگاه انسان شناختی به مونوگرافی‌ها و برخی نمایشنامه‌های غنی وی.

-یانان یاناقلار، با تدوین و مقدمه دکتر حسین محمدزاده صدیق در 260 صفحه، این کتاب مجموعه برگزیده اشعار استاد عاصم اردبیلی می‌باشد که با مقدمه بسیار زیبا و علمی استاد پرفسور صدیق گردآوری و تدوین شده است.

-داش بابا، نوشته پرفسور فریدون آغاسی اوغلو، ترجمه دکتر حامد همتی در75 صفحه؛ این کتاب ترجمه و تلخیص کتاب شناخته شده و بسیار علمی داش بابا اثر آغاسی اوغلو می‌باشد که به مطالعه و بررسی تاریخی مجسمه‌های ترکان جهان پرداخته است، لازم به ذکر است که وی نظریات علمی جالبی هم بر داش باباهای واقع در شهریئری مشکین شهر دارند که در کتاب بدانها ذکر شده است.

-رمان تاریخی سرانداز، نوشته عمار احمدی در 206 صفحه این کتاب با بهانه معرفی شخصیت زن قهرمان آذربایجان یعنی سرانداز خانم قصد دارد از واقعیت های تاریخی معاصر مردم آذربایجان پرده برداری کند که تاکنون در هیچ کتاب و نوشته‌ای از آنها سخنی به میان نیامده است مگر در سینه‌های مردم رنج کشیده آذربایجان خصوصاً عشایر شاهسون.

-دده قورقود شاهکار جهانی آذربایجان، ترجمه عمار احمدی  با تصویرگری ساوالان جماعتی در 200 صفحه؛ این کتاب ترجمه ساده و روان با نگاهی مدرن به افسانه ها و قصه های شاهکار جهانی دده قورقود می‌باشد که یک مقدمه اسطوره شناختی هم به متن اصلی اضافه شده است.

-آنچه را که باید یک پژوهشگر انسان شناس و مردم شناس بداند، نوشته عمار احمدی در 415 صفحه این کتاب خلاصه کتاب‌های علمی ترجمه یا نوشته شده در حوزه انسان شناسی و مردم شناسی در ایران می‌باشد که فصل دوم این کتاب هم به مقاله‌های علمی و اندوخته‌ها و تجربه‌های مردم نگاری شخصی نویسنده برمی‌گردد.

-باشقا بیر ماوی گؤی، نوشته سمیر کهیه اوغلو در 179 صفحه این کتاب با نگاه تحقیق و تنقید به آثار شاعران زن ترک زبان معاصر آذربایجان که توسط نویسنده ترک زبان عراقی گردآوری شده است، لازم به ذکر است که این کتاب با حمایت یاشماق به چاپ رسیده است.

-درین نفسلی تین‌لر جلد اول، نوشته سمیر کهیه اوغلو در 189 صفحه این کتاب با نگاه تحقیق و تنقید به آثار شعری مدرن شاعران ترک زبان آذربایجان که توسط نویسنده ترک زبان عراقی گردآوری شده، لازم به ذکر است که این کتاب با حمایت یاشماق به چاپ رسیده است.

-تاکسی ، شاعر رسول یونان در 134 صفحه ، این کتاب مجموعه شعر پست مدرن ترکی آذربایجانی رسول یونان می‌باشد، لازم به ذکر است که این کتاب با حمایت یاشماق آماده برای چاپ است.

-اردبیل لیواسی، 1 اردبیل ناحیه سی، نوشته عباد ممی زاده، قطع وزیری در 277صفحه این کتاب به مطالعه و بررسی اسناد تاریخی مربوط به نواحی اردبیل در دوران اواخر حکومت صفوی پرداخته‌است.

آخر سخن

متأسفانه در امر نشر کتاب و فعالیت در حوزه بازار نشر کتاب ایران استان اردبیل نقش کم رنگ‌تری دارد و این اصلاً حق این مردم بزرگ که تاریخ ساز بوده‌اند نیست، انتشارات ساوالان ایگیدلری با همت بلند نویسندگان و هنرمندان این استان قصد دارد تا جایی که مقدور است نقش این استان را در امر تولید کتاب بالا ببرد، برای این کار این انتشاراتی از سال1394 دفتری هم در تهران برای علاقمندان کتاب و کتابخوانی دایر کرده است.

انتشارات ساوالان ایگیدلری با این نگاه در این راه بسیار سخت و طولانی همکاری و حمایت ناشران استان، نویسندگان و هنرمندان استان و مسئولین فرهنگی استان را می‌طلبد و همانطور که اشاره شد حاضر است غنی ترین نمایشگاه‌ها را در اردبیل برگزار کند.

گفت‌وگو از بهرام آدشیرین‌پور

انتهای پیام/