روند شکل گیری مثلث ایران، روسیه و ترکیه در سوریه

گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم- بحران سوریه قربانیان زیادی داشته است. در واقع بسیاری از کشورهای منطقه سعی داشتند از این بحران به عنوان یک فرصت برای بلندپروازی های منطقه ای خود استفاده کنند. ترکیه از جمله این کشورها بود.

این کشور از زمان روی کارآمدن رجب طیب اردوغان طرح نوعثمانی گری را برای اجرایی شدن در دستور کار قرار داده است. در واقع اردوغان به دنبال آن بود تا برخی از مناطق سوریه و عراق را به خاک ترکیه منضم کند. از این رو با حمایت از تروریست ها سعی در تجزیه این دو کشور را داشت. اما در نهایت رویای اردوغان برای احیای امپراتوری عثمانی شکست خورد و این کشور چاره ای جز تغییر استراتژی ندارد.

روند حمایت ترکیه از تروریست ها

در ابتدای بحران سوریه مقامات ترکیه سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفتند اما زمانی که مخالفان توانستند در سوریه برخی مناطق را اشغال کنند ترکیه نیز به جبهه حامیان تروریست ها در سوریه پیوست.

در 6 سال گذشته مرزهای ترکیه به عنوان مهمترین گذرگاه برای ورود سلاح و نیرو به سوریه در اختیار حامیان تروریست ها بوده است. از سوی دیگر ترکیه در زمینه تامین منابع مالی نیز حمایت های زیادی از داعش به عمل آورد.

موفق الربیعی، مشاور سابق امنیت ملی عراق و یکی از رهبران ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری مالکی، نخست وزیر سابق عراق سال گذشته از چگونگی فروش نفت داعش توسط ترکیه پرده برداشته و گفت، شیوه فروش نفت که توسط ترکیه انجام می شود یکی از منابع اصلی تامین مالی داعش است. الربیعی با انتشار بیانیه ای اعلام کرد؛ ترکیه از راه های مختلف از داعش حمایت می کند. یک راه این است که داعش به کمک تسهیلاتی که دولت ترکیه برای آن فراهم می کند نفت عراق و سوریه را در بازار سیاه ترکیه به بیش از نصف قیمت بازار یعنی در حدود 20 دلار در هر بشکه به فروش می رساند. راه دیگر تسهیلات ویژه‌ای است که ترکیه برای داعش فراهم میکند تا بتواند به سادگی سرباز جدید جذب کند. به این ترتیب که فضایی امن برای داعش برای سربازگیری از میان مهاجران خارجی و عرب در داخل خاک ترکیه به وجود می آورد. همچنین در چند سال گذشته رسانه ها اعلام کردند که رهبران داعش در شهرهای ترکیه به ویژه استانبول دفاتری دایر کرده اند و در آن مکان ها دیدارهایی را با افراد داوطلب انجام می دهند و با کمک دولت ترکیه و سازمان امنیت این کشور نیروهای جدید را از مرز ترکیه با عراق به موصل و از مرز ترکیه با سوریه به رقه منتقل می کنند.

در همین رابطه پایگاه خبری آسیا نیوز گزارش داد خانواده اردوغان به ویژه پسر او ارتباطات تنگاتنگی با داعش دارند. منابع روسی نیز  تصاویری را منتشر کردند که نشان می دهد بلال رجب طیب اردوغان، پسر اردوغان در دیدارهای مختلف در کنار افرادی از داعش نشسته و با آن ها جلسه داشته است. به گفته این منابع بلال اردوغان دلال نفتی داعش در بازار سیاه است و به این شبکه تروریستی کمک می کند که نفت خود به ویژه نفتی که در سوریه استخراح می کند را به فروش برساند. برخی از کارشناسان می گویند حمله جنگنده های اف – 16 ترکیه به جنگنده سوخو – 24 روسیه در حقیقت تلاشی از سوی ترکیه بود که جلوی بمباران حامل های نفتی داعش به ترکیه توسط روسیه را بگیرد، چرا که روسیه به اطلاعاتی دست یافته بود که نشان می داد داعش از چه راه هایی نفت خود را به طرف های ترکی می رساند و قصد بمباران آنها را داشت.

 "کاتا پیری" نماینده پارلمان اروپا وعضو گروه دوستی پارلمان اروپا و ترکیه هم در مصاحبه با پایگاه خبری "لوبلاگ" اظهار داشت: خرید نفت داعش توسط ترکیه موضوعی کاملا جدی است؛ ارگان های اطلاعاتی ترکیه نقش محوری در طراحی و ایجاد سونامی مهاجرت آوارگان سوری به اروپا داشته و عملا امنیت ملی اروپا را مخدوش کرده است . «برت مک گورک» فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا در ائتلاف به اصطلاح مبارزه با داعش نیز ضمن نادیده گرفتن حمایت های واشنگتن از تروریست‌ها در سوریه بار دیگر اذعان کرد ترکیه گذرگاه صد‌ها تروریست به سوریه برای پیوستن به گروه های تروریستی بوده است.

پرونده ویژه تسنیم:راز عقب‌نشینی ریاض در برابر دمشق

عقب نشینی ترکیه

در واقع ترکیه به دنبال اهداف منطقه ای خود از طریق سوریه بود اما پیروزی ارتش سوریه و شکست تروریست ها در مناطق مختلف سوریه باعث شد تا ترکیه رویای خود در مورد تجزیه سوریه و برکناری بشار اسد را ازدست رفته ببیند از این رو سعی کرد که حال که در دوران جنگ نتوانسته است موفق شود پس خود را برای دوران پسا داعش در سوریه آماده کند. از این رو در یک چرخش معنادار از آمریکا در مسئله سوریه فاصله گرفته و به جانب ایران و روسیه گرایش پیدا کرد. نخستین عقب نشینی ترکیه در مورد آزادی حلب اتفاق افتاد. وزیر دفاع روسیه تأکید کرد که عملیات آزادی شهر حلب به دستور ولادیمیر پوتین و با هماهنگی ترکیه و ایران صورت گرفت. پس از این مسئله  سفر بسیار مهم سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به ترکیه نشان داد که آنکارا دچار تغییراتی اساسی شده است. سرلشکر باقری در گزارش خود از سفر به ترکیه به موضوع سوریه اشاره کرد و گفت براساس توافقات صورت گرفته، موضوع سوریه براساس توافق آستانه دنبال خواهد شد. رسانه‌های ترکیه هم پس از سفر سرلشکر باقری به این کشور گزارش دادند در این سفر توافق شده ایران، ترکیه و روسیه در منطقه ادلب عملیات نظامی مشترک انجام دهند.  خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان نیز به نقل از رسانه‌های ترکیه از احتمال برگزاری یک عملیات نظامی مشترک بین ایران، روسیه و ترکیه در سوریه خبر داد.

عقب نشینی بعدی و محسوس ترکیه اخیرا در نشست آستانه 6 اتفاق افتاد. ششمین دور مذاکرات آستانه روزهای 23 و 24 شهریور ماه در قزاقستان برگزار شد. در این نشست جابری انصاری، لاورنتیف و اونال مذاکره کنندگان ارشد ایران، روسیه و ترکیه که ضامن روند آستانه هستند حضور داشتند. طبق توافقی که میان طرف‌ها امضا شد در مورد مناطق کاهش 4 گانه توافق حاصل شد. مناطق کاهش تنش 4 گانه شامل بخش‌هایی از استان‌های زیر می‌شود:

-مناطقی از استان ادلب

-بخش‌هایی از استان‌های لاذقیه، حلب و حماه

-مناطقی از درعا و قنیطره

- بخش‌هایی از استان‌های حمص، دمشق و غوطه شرقی

نکته پایانی

حضور ترکیه در نشست های آستانه در مورد سوریه نشان داد که این کشور به شدت احساس خسران می کند و سعی دارد تا از راه های دیگر منافع خود را محقق کند. در واقع پیروزی های محور مقاومت در سوریه، ترکیه را به این نتیجه رساند که تنها راه برای امکان فعالیت در مسئله سوریه شرکت در نشست های سیاسی در مورد پایان بحران است. به همین دلیل ترکیه به سمت ایران و روسیه متمایل شد و اکنون این کشور تبدیل به ضلع مهمی در مثلث کشورهای حامی روند سیاسی در بحران سوریه تبدیل شده است. این مسئله بار دیگر تاکیدی بر اشتباه بودن سیاست های منطقه ای اردوغان بود. البته در شرایط فعلی وی به سمت سوریه متمایل شده است اما مشخص نیست که اردوغان در نهایت کدام راه را انتخاب می کند: مداخله مثبت در امور کشورهای دیگر یا تداوم مداخله منفی در سوریه و عراق.             

مریم حسینی   

انتهای پیام/