دیدار اردوغان از ایران؛ کردستان عراق روزهای سختی را پیش رو دارد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر بارز جهان عرب در تازه ترین مقاله خود در روزنامه رای الیوم به سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به ایران در سایه بحران اقلیم کردستان عراق پرداخت و نوشت: شاید مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق با اصرار بر همه پرسی - که مقبولیت او را به طور محسوسی زیاد کرد - زمامداری خود را از فروپاشی نجات داد اما کردها را با تنگنای شدیدی روبرو کرد. این اقدام انزوای منطقه ای و بین المللی کردهای اقلیم کردستان را افزایش داد و دیگران را علیه آنها متحد کرد.

وی افزود: کسی که کنفرانس مطبوعاتی روز گذشته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با حسن روحانی همتای ایرانی وی در تهران را در پایان مذاکرات دو طرف دنبال کرد، به خوبی دریافت که اقلیم کردستان عراق روزهای بسیار سختی را پیش رو خواهد داشت و رفاه و امنیت 14 ساله گذشته این اقلیم در حال تبخیر شدن است و احتمال وقوع جنگ و بازگشت به قله و دامنه کوهها برای کردها افزایش یافته است.

عطوان نوشت: اردوغان و روحانی تاکید کردند که ترکیه و ایران به هیچ وجه گسسته شدن منطقه را نخواهند پذیرفت و بر وحدت سرزمینی عراق و سوریه پافشاری می کنند و دو کشور مرکز ثبات در خاورمیانه هستند و تصمیمات مهمی برای تقویت روابط اقتصادی بین آنکارا و تهران گرفته اند.

وی افزود: رئیس جمهور ترکیه پا را فراتر گذاشت و تهدید کرد که سرنوشت "اقلیم شمال عراق" بعد از همه پرسیِ باطل، انزوا خواهد بود و از این به بعد، ما با دولت مرکزی عراق گفت وگو خواهیم کرد. وی با تسمخر این سوال را مطرح کرد که "این چه همه پرسی است که تنها یک طرف (اسرائیل) آن را به همراه نتایجش به رسمیت می شناسد و موساد مدیریت کننده آن است."

این نویسنده افزود: کردها و به طور مشخص بارزانی دل به ضعف ترکیه بسته بودند و همزمان مطمئن بودند که هم پیمان آنها در اسرائیل برای تغیر موضع آمریکا در مخالف با برگزاری همه پرسی و جدایی طلبی تلاش خواهد کرد زیرا آنها (مسئولان رژیم اسرائیل) در دولت و کنگره آمریکا قدرت دارند. آنها این آرزوهای خود را در جلسات خصوصی مطرح می کردند. بارزانی انتظار چنین واکنش هایی را (درقبال همه پرسی جدایی طلبی) داشت و به یقین می دانست که محاصره در راه است اما فکر می کرد که به مرور زمان اوضاع تغییر خواهد کرد و جهان محاصره کردها را نخواهد پذیرفت و پیروزی وی با صبر بدست خواهد آمد.

عطوان تاکید کرد: این برداشت چه بسا شتاب زده و بسیار ساده لوحانه و نشات گرفته از عدم آگاهی از خطر اقدامی بود که بارزانی در زمانی اشتباه انجام داد زیرا ایرانی های "زیرک و تیزهوش" می دانند که اقتصاد نقطه ضعف اردوغان است لذا تصمیم گرفتند که با اتخاذ یک سری گام ها، زیان 10 میلیاردی ترکیه از توقف فعالیت های تجاری این کشور با اقلیم کردستان عراق را جبران کنند. ایرانی ها برای جبران این زیان، تصمیم به گشودن سه گذرگاه مرزی جدید با ترکیه، بستن قرارداد مبادلات تجاری بین آنکارا و تهران از طریق پول ملی دو کشور به منظور رونق بیشتر مبادلات، گشودن خط انتقال نفت به بنادر ترکیه به طور مستقیم بدون عبور از اقلیم کردستان عراق و بالابردن حجم تبادل تجاری از 10 میلیارد دلار به 30 میلیارد دلار در طول چند سال گرفتند.

وی افزود: بارزانی دو مسئله مهم را پیش بینی نمی کرد و با لجاجت درخواست هم پیمانانش برای تعویق همه پرسی را نپذیرفت. شاید هم پیش بینی می کرد اما آنطور که باید و شاید به آنها توجه نکرد. نخست اینکه نیروهای الحشد الشعبی به منطقه الحویجه به عنوان آخرین مقر گروه تروریستی داعش در نزدیک کرکوک یورش بردند و بدنبال آن هستند که این منطقه را تبدیل به نقطه آغاز عزیمت به خود به سمت کرکوک و اطراف آن برای کنترل بر منافع نفتی آن کنند و چه بسا بعد از آن، به سمت اردبیل پیشروی کنند زیرا مرزهای اقلیم کردستان عراق با سایر مناطق این کشور بیش از 1800 کیلومتر است که نیروهای پیشمرگه کرد نخواهند توانست از آن در برابر خطرهای قابل پیش بینی محافظت کنند.

دومین مسئله نیز بروز شکاف در درون جبهه کردها بود. سرپیچی درقبال زمامداری بارزانی بویژه در منطقه سلیمانیه که رهبران آن نزدیکتر به تهران هستند، درحال افزایش و قدرت گیری است. هیرو ابراهیم همسر مرحوم جلال طالبانی رئیس جمهور سابق عراق و عضو دفتر سیاسی حزب اتحادیه میهنی کردستان این کشور روز چهارشنبه حمله شدیدی به بارزانی کرد و اقدام او در تشکیل یک شورای سیاسی درباره همه پرسی را رد کرد. هیرو ابراهیم همچنین بارزانی را متهم کرد که با پاسخ مثبت ندادن به درخواست روسیه، چین، آمریکا، انگلیس و کشورهای همجوار، این کشورها را به چالش کشیده است. وی هشدار داد که شهروندان اقلیم کردستان عراق هزینه این خصومت و مبارزه طلبی بارزانی را خواهند پرداخت. همسر مرحوم بارزانی با این کار پایه اطاعت از ریاست اقلیم کردستان عراق را متزلزل کرد و مخالفت خود را با ریاست این اقلیم ابراز داشت

عطوان تصریح کرد: "ترکیه کلید موفقیت یا شکست هرگونه کشور کرد مستقلی است و اگر با ایران علیه این کشور متحد شود، اسرائیل و آمریکا سودی برای این کشور نخواهند داشت. بارزانی، حیدر العبادی رئیس جمهور عراق را به سمت ایران سوق داد.

وی افزود: درست است که برخی در شمال عراق می گویند که گرسنگی و محرومیت و بی ثباتی چیز جدیدی برای کردها نیست و آنها از دهه ها به این وضعیت عادت کرده اند و در قالب شبه نظامیان بر فراز قله ها و در دل کوهها به سر برده اند و آماده هستند که به آنجا بازگردند اما چرا باید این همه مخاطرات و مشکلات را تحمل کنند؛ بویژه که نسل کنونی کرد با نسل آبا و اجداد آنها تفاوت دارند و به رفاه و تجملات عادت کرده اند و مجبور نیستند که نتایج زمامداری را تحمل کنند که تنها به زمامداری خود می اندیشد و آن را فراتر از منافع کردها می شمارد.

عطوان تصریح کرد: اردوغان و روحانی و عبادی علیه کردها و همه پرسی آنها اتفاق نظر کردند. آنها همچنین درخصوص شرط لغو همه پرسی و نتایج آن برای هرگونه گفت وگو به منظور برداشتن محاصره توافق کردند. این سه کشور در کنار سوریه قادر هستند که اقلیم کردستان عراق را به شدت در تنگنا قرار دهند و فلج کنند زیرا از وحدت سرزمینی و مردمی خود نگران هستند.

وی افزود: یک تئوری وجود دارد که می گوید بزرگترین اشتباه داعش و ابوبکر البغدادی سرکرده آن بعد از تسلط بر شهر موصل در شمال عراق در سال 2014 میلادی این بود که به سمت اربیل رفت و به 40 کیلومتری آن رسید؛ قبل از اینکه آمریکایی ها و ایرانی ها جلوی پیشروی آن را بگیرند. اگر داعش به سمت بغداد حرکت می کرد، چه بسا موفق می شد که درسایه فروپاشی ارتش عراق در آن زمان این شهر را به کنترل خود درآورد چرا که اربیل به قلب آمریکا و اروپا از بغداد نزدیکتر بود.

عطوان نوشت: نکته جالب این است که ایران نقش بزرگی در متوقف کردن پیشروی زمینی داعش به سمت اربیل بازی کرد؛ درحالی که نقش آمریکا به بمباران هوایی محدود شد. ایران سلاح و تجهیزات به پیشمرگه ها داد که اکثر یگان های آنها در برابر عناصر مسلح البغدادی عقب نشینی کرده بودند. نمی دانیم که اگر ایران از چنین نقشه جدایی طلبی آگاه بود؛ باز هم همین موضع را می گرفت یا نه.

به نوشته عطوان، بارزانی با رفتار طائفه گرانه، نژادی و جدایی طلبانه چه بسا هم بغداد و هم اربیل را از دست بدهد.

وی افزود: "نمی دانیم که روند امور در هفته ها و ماههای آینده چگونه خواهد بود اما باید دو موضوع را مدنظر قرار داد. اولا کردستان، بارزانی نیست و بارزانی، هم کردستان نیست و دوما، هرچند اربیل از یورش عناصر مسلح داعش در سال 2014 میلادی جان سالم بدر برد، چه بسا اگر محاصره علیه آن اعمال شود و نیروهای الحشد الشعبی و سپاه قدس به سمت آن حرکت کنند، بخت یارش نباشد".

وی افزود: کردها خوب می دانند که اسرائیل و برخی کشورهای عربی که به طور محرمانه هم پیمان اسرائیل هستند، می خواهند از آنها به عنوان برگه ای برای تضعیف همسایگان آنها و تحریک آنها استفاده کنند اما این همسایگان قوی هستند و طرح های کشورهای منطقه ای، بزرگ است و کسی که نتوانست حزب الله را در لبنان و حماس را در غزه شکست بدهد، نمی تواند ایران و ترکیه و عراق و سوریه را با هم شکست بدهد. آینده این را نشان خواهد داد.

انتهای پیام/