آیا مسئله اصلاحات اقتصادی در عربستان جدی است؟

خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر موضوع قرارداد عربستان با روسیه برای خرید سامانه دفاعی جدید و داخلی سازی آن و همچنین قرارداد داخلی سازی سلاح کلاشینکف در خاک این کشور با بازخوردهای زیادی همراه بوده است. برخی کارشناسان اتفاقات اقتصادی اخیر در عربستان را نشانه‌هایی از تغییرات اساسی در این کشور ارزیابی کرده اند، این در حالی است که به باورا منتقدان تغییرات ساختاری در این کشور جدی نیست.

راقم این سطور، زمانی که کسی در ایران مسئله اصلاحات در عربستان را جدی نمی گرفت، سه یادداشت جدا را به بررسی أهمیت آن اختصاص داده بود. مهمترین  و واقعی ترین این اصلاحات تلاش برای کاهش هزینه جاری دولت پادشاهی بود که از طریق تغییر تقویم و دستکاری حقوق انجام شد که بعد از مدتی با عقب نشینی نسبی دولت همراه شد.

دو سه هفته ای است توجه ویژه ای در فضای مجازی به اصلاحات در عربستان می شود، این خیلی خوب است. منتها این توجه به جنبه هایی است که یا بیش از حد بزرگنمایی شده و یا صحت ندارد.

به عنوان مثال فیلمی پر طمطراق از تلاشهای گسترده برای توسعه گردشگری مذهبی در حرمین شریفین با سرعت بالا منتشر شده است و از آن به عنوان زمینه سازی ناگهانی برای اقتصاد بدون نفت یاد شده است. حال آن که تمامی پروژه های معرفی شده اساسا قدیمی و اجزای یک پروژه مربوط به أوایل پادشاهی ملک عبدالله است به نام " مشروع ملک عبدالعزیز" که در زمین‌های وقفی عبدالعزیز ساخته می شود. این در واقع ادامه طبیعی همان روندی است که در دوره فهد آغاز شده بود. ظرفیت گردشگری مذهبی در عربستان و سهم ان از تولید ناخالص ملی هم معلوم و اساسا محدود است. خبری از جهش به سوی اقتصاد بدون نفت در این عرصه نیست.

باز کسانی از پخش ام کلثوم از یک شبکه تلویزیونی تعبیر به پارادایم شیفت(!!!) و تغییر رویکرد فرهنگی کرده اند. اگر حضرات حوصله تحمل ksa1 به عنوان رسمی ترین و عصا قورت داده ترین شبکه سعودی را داشته بوده باشند و حتی اگر ksa1 ام کلثوم پخش کرده بود، باز هم  خیلی تغییری در رویه جاری شبکه رخ نداده بود. چه جای ان که اساسا خانه هر سعودی إشباع از شبکه های شاهزاده سعودی ولید بن طلال( از جمله مجموعه mbc) است که اساسا با ساز و طرب صبح را به شام می رسانند. اگر سعودی ها روزی بفهمند از پخش ام کلثوم کسانی در ایران برداشت پارادایم شیفت کرده اند خیلی لبخند خواهند زد، خیلی!

از همین جنس است تصور اشتیاق سعودی برای بهبود رابطه با ایران یا خروج ناگهانی از جنگ یمن بدون هیچ قرینه پایدار بیرونی.

اصلاحات جدی و مهم در عربستان بسیار است که مثل هر هدف اصلاحی مبهم، پر ریسک و شاید غلط است. مثل هر فرایند اصلاحی دیگر هم از شکست و عقب نشینی دور نیست. نه چون بن سلمان با یا بی عرضه است، بلکه از باب ذات تغییر.
شکستن قلک ارامکو و تلاش برای کاهش هزینه جاری دو نمونه از اصلاحات واقعی در عربستان است که اولی جدا مبهم و جنجالی است و دومی فعلا با عقب نشینی توام بوده است. باید هم این طور باشد، اصلاحات واقعی اساسا تلخ است نه شیرین. این سوال که چرا کسانی در ایران از معرفی وارونه وقایع در عربستان نفع می برند، به جای خود نکته ای است.

کاوه تقوی*

انتهای پیام/