تکنیک‌های مبارزات چریکی در مناطق صعب العبور
پیگیری روشهای صحیح مبارزات ضد استعماری نیازمند درک برخی اصول و لوازم در زمینه شناخت ماهیت و جغرافیای جنگ و ویژگی‌های مطلوب در مبارزان است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رشد و آگاهی افکار عمومی جهان در مواجهه با سیاست‌های استثماری کاخ سفید، نظام سلطه را در اجرای سناریوها و طرح‌های استعماری در 5 قاره جهان با چالش‌های جدی مواجه کرده است. شکل‌گیری قیام‌ها و خیزش‌های مبارزاتی در دهه‌های اخیر در کشورهای مختلف مصداقی بر این واقعیت است. افکار عمومی جهان با نام‌هایی مانند مهاتما گاندی، عمر مختار، مایکل ایکس، لوئیس فراخان، ارنستو چه‌گوارا و .... که در مسیر مبارزه با امپریالیسم و نظام سلطه جان خود را از دست داده اند، آشنا هستند.
امروزه نام و آوازه انقلاب اسلامی برآمده از اندیشه و تفکر آزاد اندیشی و دین مداری تئوری‌های نظام سلطه را به نقد جدی کشیده است. این الگو گر چه مورد استفاده بسیاری از جنبش‌های منطقه‌ای قرار گرفته و مشربی از رویکردهای ضد استعماری را فرا روی مبارزان قرار داده است، با این وجود اما بررسی مبارزات ضد استعماری گذشته نیز خالی از لطف نیست. در این روزها که مصادف با سالروز رحلت چه گوارا است، بر آن شدیم تا متن کامل کتاب "مبانی جنگ های چریکی" وی را منتشر کنیم.
در جنگ بین نیروهای چریکی و ارتش منظم دشمن، از طریق نحوه استفاده آنها از سلاح می‌توان آنها را شناسایی کرد. ارتش دشمن بی وقفه اما چریکها با فاصله و حساب شده، آتش می ریزند. در یکی از جنگها، یکی از قهرمانان ما که الان دیگر زنده نیست، تقریباً به مدت پنج دقیقه بی وقفه از تیربار خود استفاده کرد به حدی که نیروهای ما از این شیوه شلیک او دچار سوءظن شده و گمان کردند که آن منطقه به دست دشمن افتاده است. البته آن عملیات از محدود عملیاتی بود که به علت اهمیت منطقه مورد دفاع، ما برای ذخیره مهمات زیاد تلاش نمی‌کردیم.
توانایی چریکها در سازگاری با محیط
از دیگر ویژگی‌های چریکها این است که توانایی سازگاری با همه شرایط موجود را داشته و می‌توانند همه جزئیات پیش آمده را به شرایط مطلوب تغییر دهند. آنها وقتی ببیند که امکان استفاده از روشهای از پیش برنامه‌ریزی شده برای ادامه مبارزه وجود ندارد، در هر لحظه از مبارزه تاکتیکهای خود را تغییر می‌دهند و بدین ترتیب همواره دشمن را غافلگیر می‌سازند.
آنها مکانهایی را برای خود انتخاب می‌کنند که قبل از هر چیز دیگری، امکان تغییر آن وجود داشته باشد. مناطقی که دشمن نمی‌تواند از آنجا عبور کرده و فقط باعث سردرگرمی و مشغول شدن او میشود. در بسیاری از مواقع، دشمن با نظم خاصی پیشروی کرده و خیلی از موانع را هم به راحتی پشت سر می‌گذارد. اما ناگهان به جایی می‌رسد که دیگر امکان پیشروی وجود ندارد و متوقف میشود. در این حالت است که دچار سردرگمی میشود. یعنی اینکه چریکها اگر فرصت بررسی دقیق منطقه را داشته باشند، مکانی را انتخاب می‌کنند که امکان رسیدن دشمن به آنجا وجود نداشته باشد. در این صورت تعداد مهاجمان زیاد مهم نخواهد بود، بلکه تعداد مدافعان مهم است و اگر تعداد آنها کافی باشد، می‌توانند حتی در مقابل یک گردان هم بایستند و در بیشتر مواقع هم پیروز می‌شوند. در واقع وظیفه اصلی فرماندهان نیروهای چریکی این است که در انتخاب مکان و زمان مناسب برای دفاع از مناطق، نهایت تدبیر را به کار برند.
غافلگیری و سرعت، شروط مهم حمله به دشمن
استفاده از تکنیکها و شیوه‌های مختلف در حمله به دشمن از دیگر ویژگی‌های نیروهای چریکی است. حمله به طور ناگهانی و با شدت تمام آغاز شده و ناگهان به سرعت متوقف میشود، به طوری که نیروهای دشمن که گمان می‌کنند دشمنشان سرکوب شده است، با خیال راحت به پادگان‌های خود یا شهری که در محاصره چریکهاست بر می‌گردند. اما ناگهان در یک منطقه دیگر، حمله چریکی دیگری از طرف چریکها آغاز میشود. در این حالت بیشتر نیروهای چریک به طور مخفیانه، منطقه را تحت نظر می‌گیرند تا از حضور نیروهای کمکی که ممکن است به کمک دشمن بیایند، جلوگیری کنند. گاهی هم با شدت و خشونت تمام به یکی از پاسگاه‌های دشمن هجوم برده و آن را از بین می برند. غافلگیری و سرعت، دو شرط مهم برای حمله به دشمن است.
عملیات انقلابی در مبارزات چریکی
عملیات خرابکاری نیز در مبارزات چریکی اهمیت بسیار زیادی دارد. البته باید بین عملیات خرابکاری با اهداف انقلابی و سودمند و عملیات تروریستی که عموماً فایده‌ای ندارد، تفاوت قائل شد. در عملیات تروریستی انسان‌های بی‌گناه قربانی شده و تعداد زیادی از افرادی که می‌توانند برای انقلاب مفید باشند نیز از بین بروند. البته عملیات تروریستی تنها در صورتی می‌تواند مفید باشد که برای مجازات یکی از رهبران عالی رتبه نیروهای استعمارگر که به ظلم و وحشی گری شهره شده است و نابودی وی می‌تواند فایده‌ای به بار داشته باشد، به کار گرفته شود. هرگز نباید ازاین عملیات برای نابودی افراد غیر مهم که مرگ آنها باعث ایجاد کشتار بیشتری میشود، استفاده کرد.
درباره عملیات تروریستی اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد. عده‌ای معتقدند که ظلم و ستم آگاهانه مانع از ارتباط آشکار یا مخفیانه با مردم شده و در این صورت بسیج کردن آنها برای انجام فعالیتهای ضروری در زمان مناسب، غیرممکن خواهد بود. این دیدگاه گاها تا حدی افراطی میشود که امکان هیچگونه اقدام قانونی وجود ندارد. در آن صورت، فعالیت گروه‌های مردمی اگر سلاح کافی در اختیار نداشته باشند، غیرممکن خواهد بود. بنابراین باید از شیوه‌ها و روشهای مناسبی که می‌تواند باعث ایجاد انقلاب شود، استفاده کرد.
عملیات خرابکاری نیز، اگر درست اجرا شود، همیشه یکی از قویترین سلاح‌ها بوده است. این عملیات نباید به گونه‌ای باشد که به ابزار تولیدی مردم آسیب رسانده و باعث بیکاری عده‌ای از آنها شود. یعنی باید طوری باشد که بدون آنکه نظم جامعه به هم بریزد، فقط باعث ایجاد بیکاری در مردم شود.
به عنوان مثال، خراب کردن کارخانه ساخت نوشابه‌های غیرالکلی، بی‌فایده و مضحک خواهد بود اما در عوض تخریب مرکز برق می‌تواند سودمند باشد و توصیه میشود. در حالت اول فقط شاید عده‌ای از کارگران مجبور به مهاجرت شوند و این کار کوچکترین تغییری در زندگی صنعتی منطقه ایجاد نخواهد کرد.در حالت دوم علاوه بر آنکه باعث مهاجرت کارگران میشود زندگی همه مردم منطقه نیز کاملاً مختل میشود. در قستمهای بعد، درباره روشهای عملیات خرابکاری توضیح خواهم داد.
نحوه فرار نیروهای شبه نظامی از حملات هوایی
هواپیما یکی از سلاح‌های مهم ارتش به شمار می‌آید. اما در مرحله اول جنگ چریکی که تعداد نیروها محدود بوده و آنها در مناطق ناهموار، پراکنده می‌باشند، دارای کاربرد آنچنانی نیست. استفاده از هواپیما برای نابودی اصولی مهمات دفاعی که قابل دیدن هستند، مفید می‌باشد. زمانی که نیروها در مناطق هموار و ناامن حرکت می‌کنند نیز استفاده از هواپیما بسیار سودمند است.
البته با حرکت شبانه به راحتی می‌توان این مشکل را حل کرد. حرکت کردن در راه‌های اصلی یا از روی ریلهای آهن، یکی از نقاط ضعف دشمن به شمار می‌آید. زیرا عملاً نمی‌تواند هر متر از راه‌ها یا ریل‌ها را زیر نظر بگیرد. می‌توان در مکانهای مختلف بمبهایی قرار داد. در این صورت هنگام عبور خودرو از روی آنها، بمب منفجر شده و راه را می‌بندد. بدین ترتیب علاوه بر بستن راه خسارت بسیاری بر نیرو و مهمات دشمن وارد میشود.
نحوه تسلط بر تجهیزات دشمن
تهیه بمب از راه‌های گوناگون انجام می‌شودد. می‌توان آنها را از کشورهای خارجی وارد کرد یا از بمبهایی که دشمن می‌اندازد و عمل نمی‌کند استفاده کرد یا در کارگاه‌های مخفیانه در داخل منطقه مبارزه چریکی، این بمب ها را ساخت. برای منفجر کردن این بمبها نیز از شیوه‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. البته ساخت مواد منفجره به شرایط نیروهای چریکی بستگی دارد.
ما در کارگاه‌هایمان باروت می‌ساختیم و به عنوان بمب از آن استفاده می‌کردیم ما برای منفجر کردن این بمبها در یک زمان مناسب، راه‌های زیادی اختراع کرده بودیم که استفاده از وسایل برقی بهترین نتیجه را می‌داد. اولین بمبی که ما منفجر کردیم، بمبی بود که هواپیماهای دشمن آن را برای ما انداخته بودند. ما آن را با مواد منفجره مختلف پر کرده و به یک تفنگ وصل کردیم. به ماشه این تفنگ نیز طنابی بسته بودیم. وقتی یکی از نیروهای زرهی دشمن از روی آن عبور کرد، طناب را کشیدیم و شلیک تفنگ، بمب را منفجر کرد.
استفاده از این تکنیکها را می‌توان تا حد زیادی گسترش داد. مثلا شنیده‌ایم که در حال حاضر در الجزایر، در جنگ با حکومت استعمارگر فرانسه، مبارزان از بمبهایی استفاده می‌کنند که از راه بسیار دوری آنها را هدایت و منفجر می‌کنند.
پنهان شدن در راه‌ها برای منفجر کردن مین‌ها و از بین بردن نیروهای باقیمانده دشمن، روش بسیار مناسبی برای به دست آوردن سلاح و مهمات است. زیرا فرصتی برای استفاده دشمن از آنها و یا فرار نمی‌ماند. بنابراین با استفاده از مهمات بسیار اندک، می‌توان نتایج بسیار بزرگی کسب کرد.
این فشارها، دشمن را وادار می‌کند تاکتیکهای خود را تغییر دهد. دشمن تلاش می‌کند در جابه‌جایی‌های خود به جای استفاده از یک خودرو و از ستونهای مکانیزه استفاده کند. اما اگر در انتخاب منطقه، دقت شده باشد، می‌توان با قطع ارتباط ستونها و متمرکز کردن نیروها بر یکی از آنها، به نتیجه رسید. در این شرایط نباید تاکتیکهای کلی جنگ چریکی را نادیده گرفت. این تاکتیک‌ها عبارتند از: شناخت کامل منطقه، زیر نظر گرفتن راه‌های فرار و راه‌های فرعی، شناخت ساکنین منطقه و آگاهی ازمیزان حمایت آنها برای تأمین غذا، جابه‌جایی و پناه دادن مخفیانه مجروحان به طور موقت یا دائمی، برتری بر دشمن از لحاظ تعداد نفرات، داشتن سرعت زیاد و رعایت احتیاط‌های لازم.
در صورت مهیا بودن همه شرایط فوق، حمله به دشمن باید با قاطعیت و شدت تمام، بی امان و بی وقفه صورت می‌گیرد. با افراد جاسوس و خبرچین نیز باید همین گونه رفتار کرد. در مقابل تا جایی که ممکن است با سربازانی که به نظر می‌رسد در حال انجام خدمت نظامی‌‌شان هستند، باید با ملایمت، رفتار شود.
در صورت نداشتن پایگاه‌های بزرگ و امن، نباید کسی را به اسارت گرفت و کسانی را که زنده مانده‌اند باید آزاد کرد و مجروحان باقیمانده را هم با تمام امکانات ممکن معالجه نمود. در نظر ساکنین محلی باید چریکها از لحاظ اخلاقی برتر از نیروهای دشمن باشند. در غیر از شرایط خاص باید به فکر اجرای عدالت بود و نباید به مجرم اجازه دفاع از خود را داد.
4- جنگیدن در مناطق مطلوب و مناسب (مکانهای کوهستانی و صعب‌العبور)
گفتیم که جنگهای چریکی همیشه در مناطقی که متناسب با تاکتیکهای این جنگ باشد، اتفاق نمی‌افتد. اما زمانی که نیروهای چریکی در مناطق صعب‌العبور مثل کوه‌های جنگلی و ناهموار یا مناطق بایر و باتلاقی که مناسب جنگهای چریکی می‌باشند، قرار می‌گیرند، تاکتیکهای کلی آنها باید بر اساس مبانی اصلی جنگهای چریکی باشد. آنها می‌توانند در چنین منطقه‌ای، مراکز و مؤسسات کوچک مورد نیاز از قبیل بیمارستان، مراکز آموزشی، انبارها و وسایل تبلیغاتی و... را ایجاد و فراهم کنند و به طور مطلوبی آنها را از حمله هواپیماها و توپخانه‌های دور برد دشمن حفظ نماید.
در این شرایط نیروهای چریکی می‌توانند اعضای خود را افزایش داده و از افراد غیر نظامی نیز استفاده کنند و حتی آموزشهای لازم را به مجروحانی که در آینده ممکن است به سلامتی دست یابند، بدهند. تعداد نیروهای چریکی با توجه به امکان تأمین آذوقه، فرار گروهی مردم تحت ستم از مناطق مجاور، میزان سلاح و نیازهای ضروری، متغیر است. به هر حال استفاده از نیروهای جدید، تا حد زیادی می‌تواند آمادگی آنها را افزایش دهد.
میزان گسترش فعالیت چریکها در یک منطقه به فعالیت گروه‌های چریکی دیگر در مناطق مجاور نیز بستگی دارد. اما برای توسعه عملیات این گروهها باید زمان لازم برای رفتن از مکان عملیات به یک منطقه امن را در اختیار داشته باشند. اگر قرار باشد عملیات شبانه انجام شود در این صورت چریکها نمی‌توانند در مکانی که بیش از پنج یا شش ساعت با منطقه امن فاصله دارد، دست به عملیات بزنند. تعدادی از چریکها می‌توانند از منطقه امن فاصله گرفته و به تدریج در منطقه مجاور نفوذ کنند.
تسلیحات مورد استفاده در مناطق مطلوب درگیری
استفاده از سلاح‌های دوربرد و مصرف کمتر مهمات در این نوع جنگها توصیه میشود. باید تعدادی سلاح‌های خودکار و نیمه خودکار نیز در اختیار داشت. از بین تفنگها و تفنگهای خودکار موجود در بازار امیرکای شمالی، تفنگ م-1 به اسم گراند که افراد متخصص و باتجربه باید از آن استفاده کنند، توصیه میشود. اما یکی از مشکلات این تفنگها این است که مهمات بسیاری مصرف می‌کنند.
در مناطق مطلوب می‌توان از سلاح نیمه سنگین مثل مسلسل دوشکا استفاده کرد. زیرا کسانی که از آنها استفاده می‌کنند، امنیت بیشتری خواهند داشت. اما باید توجه داشت که این وسیله برای دفاع باید استفاده شود نه حمله.
گروه‌هایی که 25 نفر نیرو دارد، بهتر است 10 تا 15 تفنگ تک تیرانداز و 10 تفنگ خودکار از نوع «گراند» یا «برونینگ» یا«ف، أ،ل» بلژیکی یا «م-14» استفاده کنند. دو نوع اخیر جدیدتر می‌باشند. از میان مسلسل‌ها، مسلسل‌های با کلیبر 9 میلی‌متر، بهترند. زیرا امکان انتقال مهمات بیشتری را فراهم می‌کنند.
به طور کلی استفاده از هر سلاحی که ساخت آن آسانتر باشد، بیشتر توصیه میشود. زیرا امکان تبدیل قطعات آن وجود دارد. در هر حال نوع سلاح چریکها باید مشابه سلاح دشمن باشد. زیرا چریکها از همان سلاح دشمن که به دست آنها می‌افتد، استفاده می‌کنند. اما استفاده از سلاح‌های سنگینی که دشمن از آنها بهره می‌گیرد، توصیه نمی‌شود. مثلاً استفاده از هواپیما به دلیل نداشتن دید کافی و استفاده از تانکها و توپها به دلیل آنکه به سختی می‌توان آنها را وارد این مناطق نمود، فایده زیادی ندارد.
تأمین آذوقه
تامین آذوقه، مسئله بسیار مهمی است. در مناطق ناهموار به دلیل صعب‌العبور بودنشان، مشکلاتی در این زمینه وجود دارد. زیرا ممکن است تعداد کشاورزان در این مناطق که برای تهیه مستقیم محصولات کشاورزی و گوشت می‌توان از آنها کمک گرفت، کم می‌باشد. برای رهایی از دوران فشار و تنگنا باید راه‌های ارتباطی محافظت شوند تا همیشه بتوان آذوقه مورد نیاز را که در مکانهای مناسب ذخیره شده‌اند، تحویل گرفت.
در چنین مناطقی، امکان انجام عملیات خرابکاری به شکل گسترده وجود ندارد. زیرا در این مناطق راه‌های ارتباطی، خطوط تلفن و لوله‌های آبی که بتوان آنها را تخریب کرد، خیلی کم وجود دارند. برای تأمین آذوقه مورد نیاز، وجود بعضی از حیوانات که مناسب ترین آنها با توجه به ناهمواری زمین قاطر است، ضروری به نظر می‌رسد. (البته باید چراگاه کافی برای تغذیه مناسب حیوانات نیز وجود داشته باشد). قاطر می‌تواند از زمینهای بسیار ناهموار که عبور از آن برای حیوانات دیگر امکانپذیر نیست، عبور کند. در شرایط بسیار سخت نیز، چریکها می‌توانند آذوقه را روی پشت خود حمل کنند. هر فردی می‌تواند باری به وزن 25 کیلوگرم را برای چند ساعت در طول یک روز و به مدت چند روز حمل کند.
مسیرهای مواصلاتی انقلابیون
راه‌های ارتباط با خارج، باید شامل ایستگاه‌هایی باشد تا افراد کاملاً مورد اعتماد در آنجا حضور یافته و به انبار کردن کالاها و پنهان کردن کارگران رابط بپردازند. همچنین می‌توان چند راه ارتباطی داخلی نیز ایجاد کرد. البته مقدار وسعت آنها به تعداد چریکها بستگی دارد. در بعضی از مناطق عملیاتی کوبا، ما توانستیم راه‌ها و خطوط تلفنی را به طول چندین کیلومتر ایجاد کنیم. همیشه تعدادی پیک داشتیم که همه مناطق را در کوتاه‌ترین زمان ممکن پوشش می‌دادند.
وسایل ارتباطی دیگری نیز وجود دارد که چریکها در کوبا از آن استفاده نکردند. مثل علامت دادن با دود، استفاده از آینه و علامت دادن با انعکاس نور خورشید و کبوتر نامه رسان.
چریکها باید به محافظت از سلاح و مهمات اهمیت زیادی دهند. قبل از هر چیزی چریکها باید کفشهای مناسبی داشته باشند که یک نیاز بسیار ضروری است. آنها همچنین باید برای ایجاد زمینه‌های شغلی مناسب تلاش کنند. مثلاً در آغاز می‌توان از کارگاه‌ها برای دوخت و تعمیر کفشهای قدیمی و کهنه استفاده کرد. بعد از آن، با برنامه‌ریزی می‌توان کارگاه‌های کوچکی برای تولید کفش تأسیس کرده که در طول روز تعداد مناسبی کفش تولید نماید. ساخت باروت نیز نسبتاً آسان است و اگر یک کارگاه کوچک وجود داشته باشد و تعداد افراد لازم از نیروهای غیرچریکی به کار گرفته شود، می‌توان مقادیر زیادی باروت تولید کرد. مین گذاری مناطق نیز خطر بزرگی برای دشمن به شمار می‌آید. اگر در یک لحظه، مساحتهای مین‌گذاری شده زیادی منفجر شود، صدها نفر بوسیله آن از بین می‌روند.
ادامه دارد...