ماجرای رسیدن به نقطه صفر مرزی برای نخستین بار توسط رزمندگان اصفهانی

به‌گزارش تسنیم از اصفهان، 25 آبان روزی است که در حافظه اصفهان ثبت شده است. روزی که مردم به استقبال 370 شهید رفتند تا حماسه‌ شهیدان را با حماسه‌ای پرشور رقم بزنند.

عملیات محرم که در دهم محرم‌الحرام 61 انجام شد، منجر به شهادت بسیاری از رزمندگان شد تا نگذارند یک وجب از خاک ایران در تصرف نیروهای عراقی بماند؛ اولین عملیاتی که نیروهای رزمنده به نقطه صفر مرزی رسیدند.

در این راستا، با جانباز حسین رضایی برزانی که در مقاطع مختلف از 8 سال دفاع مقدس، وظایفی همچون فرماندهی تیپ یکم لشکر امام حسین، فرماندهی یگان دریایی لشکر امام حسین، فرماندهی واحد زرهی لشکر امام حسین را عهده‌دار بوده است، گفت‌وگویی داشتیم تا بخشی از تاریخ جنگ را از زبان او بشنویم.

تسنیم: از عملیات محرم بگویید. عملیاتی که بعد از چند روز، شهدای آن در 25 آبان در اصفهان تشییع شدند.

رضایی: اجازه بدهید قبل از آن مقدمه‌ای عرض کنم. شروع جنگ در شهریور 59 بود که اولین هجوم نیروهای بعثی عراق، همراه با بمباران‌هایی بود که حتی تهران را مورد اصابت قرار داد. وقتی تهران را می‌کوبد، یعنی ما پدافند قابل دفاعی نداشته‌ایم. علت هم مشخص است. چون در آن زمان و قبل از جنگ، ما چندین قائله سنگین را داشتیم: قائله ترکمن‌صحرا؛ قائله خلق بلوچ سیستان و بلوچستان؛ قائله خلق عرب و سنگین‌تر از همه، فعال شدن دو حزب کموله و دموکرات در کردستان که در تاریخ جنگ حدود 20 تیپ و لشکر ما را مشغول به خود کرد. بحث دیگری هم که وجود داشت، این بود که رأس قوه مجریه، یعنی بنی‌صدر با امام (ره) اختلاف کلیدی داشت. مشکل دیگر برخورد خصمانه سازمان مجاهدین خلق بود که قبل از جنگ و در حین جنگ، شخصیت‌های بزرگی از جمله 4 شهید محراب را از ما گرفتند و در انفجار حزب جمهوری، 73 نفر شهید و همین تعداد مجروح شدند و همچنین شهادت همزمان رییس جمهور و نخست‌وزیر (شهید رجایی و شهید باهنر).

تسنیم: و همچنان هم کردستان و ترکمن‌صحرا درگیر بود؟

رضایی: بله. امام (ره) دو مرتبه دستشان را به سوی مردم دراز کردند. یکی زمانی که ترورهای مجاهدین به 75 نفر در روز رسید و دیگری زمان جنگ که امام از نیروهای مردمی دعوت کردند. تعریفی که در قانون اساسی برای ارتش و سپاه وجود دارد، چیست؟ هر دو قوه قهریه هستند؛ اما چرا تلفیق نشده‌اند؟ وظیفه ارتش حفظ و حراست از مرزهای جمهوری اسلامی ایران است و وظیفه سپاه حفظ و حراست از دستاوردهای انقلاب. هرجا کلیّت نظام در خطر بود، تیپ و لشکر تشکیل می‌شد. قصه بسیج از اینجا شروع شد. بسیج عمومی یعنی حضور همه مردم در صحنه دفاع از کشور عزیزمان.

تسنیم:و ما در شرایطی بودیم که هم مرزهای کشورمان در خطر افتاده بود و هم آشوب‌های داخلی مجاهدین و... نظام را تهدید می‌کرد. پس به همکاری همگانی ارتش و سپاه نیاز بود.

رضایی:نقطه استراتژیک جایی است که جداشدنش از کشور خطرآفرین تعریف می‌شود. ما سه نقطه استراتژیک داریم: 1. منابع اقتصادی و مناطق نفت‌خیز که در جنوب کشور است؛ 2. واردات و صادرات از راه دریا که باز هم از سمت جنوب است؛ 3. مرکز ثقل حکومت.

عراق قصد جداسازی دو نقطه استراتژیک ما را داشت؛ یعنی سقوط تمام مناطق نفت‌خیز ما و کوتاه‌شدن دست ما از آب‌های آزاد جنوب. لذا با فلسفه بسیج و اعلان عمومی که همه برای دفاع شرکت کنند و باید زمین‌هایمان را پس می‌گرفتیم.

تسنیم: جایگاه عملیات محرم در این بین، چگونه واضح می‌شود؟

رضایی: قبل از عملیات محرم لازم است تا درباره عملیات فتح‌المبین توضیحاتی بدهم؛ چون عملیات محرم در تداوم عملیات فتح‌المبین بود. یکی از مناطقی که عراقی‌ها گرفته بودند، ارتفاعات جبل الحمرین بود. پایین این ارتفاعات رودخانه‌ای فصلی است به نام رودخانه دویرج.

تسنیم:دقیقاً در کجای ایران قرار دارد؟

رضایی: انتهای دشت عباس در خوزستان. آنجا امامزاده‌‌ای به نام امامزاده عباس است و برای همین، دشت عباس نام دارد. حدود 70، 80 کیلومتر طول این دشت است که مصادره کرده بودند و حتی از جاده مواصلاتی اهوازخرمشهر هم عبور کرده بودند. در شام عید سال 61، به تمام تیپ‌ها و لشکرهای سپاه و ارتش ماموریت داده شد که از روبه‌رو عمل کنند؛ غیر از لشکر امام حسین(ع) به فرماندهی شهیدحاج حسین خرازی که ماموریت داده شد از روبه‌رو عمل نکنیم، بلکه از کمرکش کوه بیاییم پایین و عقبه عراق را قطع کنیم؛ چرا که منتهی به یک جاده بود و اشتباه عراق این بود که در این دشت، کل لشکرهایش یک جاده بیشتر نداشت. ما در شب عملیات، از شیاری که به این جاده منتهی می‌شد، عبور کردیم. اگر این شیار کوه را عراق می‌بست، کل لشکر ما محاصره می‌شد و اگر ما خود را به ارتفاعات روبه‌رو (ابوغریو) می‌رساندیم، کل نیروهای عراق شکست می‌خورد. ابتکار زیبایی هم به کار زدیم: استعداد تانک و زرهی ما 30 دستگاه بود، حاج حسین خرازی دستور داد 150 خودرو، یک‌درمیان و دودرمیان ستون تانک‌ها حرکت کنند و در دل شب، از پشت این ارتفاعات از دل کوه، آمدیم در همین دشتی که عراقی‌ها بودند. به ما دستور داده شد با زاویه 25درجه شلیک کنیم و چراغ‌‌های تانک‌ها را هم روشن کنیم. عراقی‌ها که 70، 80 کیلومتر آن طرف‌تر داشتند می‌جنگیدند، دیدند کوه شکافته شد و از دل کوه، ستون تانک به استعداد 200 تانک در حال آمدن است. صدا، صدای شلیک تانک بود؛ این ترس و وحشت باعث شده که عقبه دشمن بسته شود. در نهایت، باعث آزادشدن کل این دشت شد و 19هزار اسیر عراقی گرفتیم و چندین تیپ و لشکر را منهدم کردیم. اما هنوز به نوار مرزی نرسیده بودیم؛ چرا که بالای ارتفاعات، پاسگاه‌های مرزی بود.

تسنیم: عراقی‌ها این دشت را برای چه مدتی اشغال کرده بودند؟

رضایی: از همان ابتدای جنگ افتاده بود دست عراقی‌ها تا در عملیات فتح‌المبین فتح شد.

تسنیم: و اما می‌رسیم به عملیات محرم. چه شد که این همه اصفهانی در این عملیات به شهادت رسیدند؟

رضایی: عملیات محرم در تداوم عملیات فتح‌المبین برای رسیدن به نقاط صفر مرزی بود؛ برای آزادکردن کل خاکمان از دست دشمن. طراحی و شناسایی عملیات واگذار شد به چند فرمانده که از اصفهان بودند؛ از جمله شهید همت، شهید خرازی و شهید کاظمی و سردار حاج مرتضی قربانی و یکی دو فرمانده دیگر. این فرماندهان موقعیت را شناسایی کردند تا ببینند کدام نقطه بهترین موقعیت برای عملیات است. قرارگاه قبول کرد و تقسیم حد کرد. با این لشکرها، لشکر امیرالمومنین و بچه‌های مشهد هم بودند؛ اما بیشتر آن‌ها در آن عملیات متعلق به استان اصفهان بودند.

تسنیم: آیا این عملیات ویژگی‌های متفاوتی داشت؟

رضایی:بله. سه چهار ویژگی ‌خاص داشت. اول اینکه نخستین عملیات کوهستان بود؛ دوم اینکه شناسایی از سوی فرماندهان ارشد صورت گرفت؛ سوم اینکه نخستین جایی بود که به صفر مرزی می‌رسیدیم و چهارم اینکه گردان و گروهان ضربت متشکل از عده‌ای موتور‌سوار تشکیل شد که آرپی‌جی‌زن و کمک‌آرپی‌جی‌زن بودند تا هرجا از عملیات که نیروی آرپی‌جی‌زن نیاز داشت، آن‌ها سریع به موقعیت برسند؛ چون آرپی‌جی‌زن باید در فاصله کم از دشمن باشد.

با اینکه شب عملیات سد خاکی روی رودخانه دویرج وجود داشت، به‌خاطر باران شدید گسست و سیلابی حرکت کرد و دو سه گردان از لشکر در این حادثه غرق شدند و تلفات سنگینی دادیم که تعداد زیادی شهید از ما گرفت.

تسنیم: یعنی نه در دل جنگ و تیرباران، بلکه در یک حادثه غیرمترقبه؟

رضایی: در همان شب عملیات که جزئی از عملیات بود. این حادثه طبیعی پیش‌بینی‌نشده بود.

با هر سختی که بود، سرپل را گرفتند و فردایش با اینکه تیربارها فراوان بود و فقط می‌شد از روی پل‌ها رد ‌شویم، نزدیک یک هفته می‌جنگیدیم تا به پاسگاه مرزی رسیدیم که پاسگاه شرهانی بود. و خیلی از ادوات عراق را سالم گرفتیم که در آن زمان برای اولین بار تانک T72 را غنیمت گرفتیم که بسیار پیشرفته بود و نزدیک به 100 دستگاه از تانک و ادوات زرهی از دشمن غنیمت گرفته شد. رسیدیم به نوار مرزی و شهدایی هم تقدیم کردیم.

تسنیم:علت موفقیت آن عملیات چه بود؟

رضایی: بحث اعتقادی و روحیه ولایت‌مداری و ولایت‌پذیری؛ انتخاب صحیح منطقه؛ شناسایی جزءبه‌جزء؛ منتهی بودن عراق به یک عقبه؛ فرماندهان لایق و شایسته؛  انگیزه‌ای که در وجود نیروهای خودی بود؛ توجه به فرمان امام که نباید یک وجب از خاک کشور دست دشمن بیفتد و ادغام با تیپ 84 و برادران ارتشی.

تسنیم: شما 25 آبان اصفهان بودید؟

رضایی:خیر. من در جبهه بودم. در عملیات محرم مجروح شدم و بستری بودم و بعد مستقیماً به جبهه برگشتم.

تسنیم:امروز همه ما می‌دانیم که 25 آبان روز مهمی در تاریخ شهر و کشور ماست. در اصفهان، میدان 25 آبان داریم و شاید بارها از آن عبور کرده باشیم؛ حتی گاهی در این روز، تغییراتی در وضعیت ظاهری شهرمان می‌بینیم؛ اما در حقیقت، چندان اطلاعی از آن نداریم و ما که در آن سال‌ها نبوده‌ایم، ممکن است از آن فاصله بگیریم. شما در بحث زنده‌نگه‌داشتن این ایام، جای چه چیزهایی را خالی می‌بینید؟

رضایی: ما مردم کهنی هستیم؛ صاحب کتاب و ادب بوده‌ایم؛ آداب و رسوم داشته‌ایم. گذشته ما هویت ماست و دفاع مقدس هم جزیی از هویت و فرهنگ ماست. نمی‌خواهم انتقادی برخورد کنم؛ اما بسیاری از کشورها که روحیه هجومی داشتند، به مصادره منابع آن‌ کشورم اکتفا نکردند، بلکه سعی کردند تاریخ و هویت ملت‌ها را تغییر دهند. هندوستان وقتی مستعمره انگلیس شد، حتی زبانش که سال‌ها فارسی بود، به انگلیسی تغییر کرد.

تسنیم:جوابم را نگرفتم. تا اینجا رسیدیم که جنگ بخشی از هویت ماست. ما الان چقدر از آن فاصله گرفته‌ایم؟

رضایی: خیلی فاصله داریم. کشورهای دیگر سعی در حفظ این هویت نظامی داشته‌اند. ژاپن ظاهراً شکست خورد؛ اما برای حفظ روحیات و مبارزه خود، در آن روز شرایط خاصی فراهم می‌آورده تا ستایش صورت گیرد. خاموش و سکوت می‌زنند و سعی می‌کنند به انواع روش‌ها آن روز را زنده نگه دارند؛ چون برایشان روز بزرگ و عزیزی است.

تسنیم:ولی ما هم این سعی حداقلی را داریم: یک روز به این نام داریم و...

رضایی: این‌ها حداقل‌هاست. اما مگر جنگ تمام شده؟ مگر می‌شود ملتی که ادعای انقلابی‌بودن دارد، با ظلم و بی‌عدالتی نجنگد؟! اگر دیدیم روزی با ظلم و جور و بی‌عدالتی کنار آمده‌ایم، شک کنیم به انقلابی‌بودن خودمان. امروز جنگ نظامی شاید نداشته باشیم؛ اما جنگ اقتصادی و فرهنگی داریم که بسیار سخت‌تر است. چند موزه جنگ در اصفهان داریم؟ یک موزه جنگ که 20 سال است من همواره درباره‌اش به مسئولین انتقاد داشته‌ام. برای استانی که قطب صنعتی حساب می‌شود و سردارانی داشته که نصف جنگ را مدیریت می‌کرده‌اند، چطور یک موزه جنگ که 20 سال است کلنگ زده شده، هنوز تمام نشده است؟! من نمی‌توانم بپذیرم. ما بایستی بیش از این‌ها تلاش کنیم.

تسنیم:حالا یکی از کارهایی که الان دارد انجام می‌شود، همین است که ما خدمت شما رسیدیم و همکارانمان که با فعالیت‌های رسانه‌ای سعی در زنده‌نگه‌داشتن این روز می‌کنند. این‌ها را چقدر موثر می‌بینید؟

رضایی: خوب است؛ ولی کم است.

تسنیم: از نظر شما، غیر از موزه جنگ، چه کارهایی می‌شود کرد تا حق آن ادا شود؟

رضایی: امام علی(ع) می‌فرمایند: تغییر سرنوشت یک قوم در گرو دو چیز است: نغییر حاکمان و علمای آن قوم. نمی‌گویم این اتفاق افتاده ولی گاهی می‌بینیم که مسئولین و علما کمرنگ برخورد می‌کنند. اگر مسئولین پررنگ برخورد کنند، بسترسازی می‌کنند و همه امکانات را پای کار می‌آورند. اگر هم از بالا تعریف نشود، مثل شناکردن در جهت خلاف جریان آب است؛ شدنی است، ولی سخت است.

تسنیم: پس برای مطالبه‌گری باید برویم سراغ مسئولین و علما!

رضایی:مگر غیر از این است؟ ما چه اختیاراتی داریم؟ امکانات دست کیست؟ بلندگوها و تریبون‌ها دست کیست؟

از این شهر با این قدمت و پیشینه قوی که دارد، انتظار است که بهتر عمل کند و تابلوی ولایت‌مداری و دین‌مداری باشد.

حضرت علی (ع) در خطبه 56 نهج‌البلاغه، خطاب به فرماندهان خود سخنی به این مضمون می‌فرماید: دو دریای لشکر را روبه‌روی هم صف‌آرایی می‌کردیم و دو مرد مقابل هم قرار می‌گرفتند و هر دو جانانه می‌جنگیدند و سر از بدن هم چون گوی در میدان چوگان‌بازی می‌ربودند.

بعد می‌فرماید: چرا ما پیروز می‌شدیم؟ چون خداوند پاکی و صداقت ما را می‌دید و بر دشمن ما شکست را نازل می‌کرد و نصرت را بر ما می فرستاد.

و آخرش می‌فرماید: عن‌قریب به خاطر سستی‌تان، از ناقه دنیا به جای شیر، خون خواهید مکید. عن‌قریب عبای عزت از شما برداشته و ردای ذلت بر شما افکنده خواهد شد.

مردم غیرتمند و دین‌مداری داریم. همین الان هم اگر خطری متوجه کشور شود، حاشا به غیرتمان؛ مبارزه می‌کنیم.حیف است که این سرمایه که پول نیست، بلکه غیرت و دین‌داری مردم است، قدر نشناسند؛ با زمینه‌سازی شکوفایی استعدادهای بالقوه و بالفعل جوانان ما.

انتهای پیام/