یک چشمه بعد از «ترور سرچشمه»

خبرگزاری تسنیم-مهدی آقاموسی طهرانی:

«ترور سرچشمه» جدیدترین فیلم محمدحسین مهدویان کارگردان سینمای داستانی و مستند است. مستند «ترور سرچشمه» راوی روزها و ساعت‌های سخت هفتم تیرماه سال 1360 است؛ روزی که انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی واقع در خیابان سرچشمه تهران باعث می‌شود تا دکتر بهشتی همراه با 72 تن از مسئولان درجه اول کشور و وزرای دولت به شهادت برسد.

در این مستند افراد بسیاری صحبت کرده‌اند که تقریبا بیشتر آنها در فضای عمومی و رسانه‌ای ناشناخته هستند. فرمانده میدان آتش نشانی در روز حادثه، مسئول حفاظت و امنیت حزب جمهوری، نماینده کمیته، نماینده دادستانی و بازپرس پرونده حزب جمهوری، آتش نشان‌های مستقر، مسئولان کمیته‌های مردمی، مسئول چک و خنثی‌سازی بمب‌ها و ... بخشی از سمت‌های افرادی است که مقابل دوربین مهدویان قرار گرفته‌اند.

اتاقی با دکوراسیون قدیمی مملو از کتاب، جزوه، اسناد، تصاویر و بریده‌های روزنامه‌ها مکانی است که برای انجام همه گفت‌وگوها در نظر گرفته شده است. مصاحبه شونده‌ها پشت میزی می‌نشینند که رویش یک دستگاه ضبط صوت قدیمی همه حرف‌ها را ضبط می‌کند. مصاحبه‌ها مستقیما رو به دوربین انجام می‌شود، چشم در چشم. نوع سوال‌ها و لحن صدای مهدویان به عنوان پرسشگر چیزی شبیه بازجویی از افرادی است که حالا پس از 36 سال مقابل دوربین و قضاوت عمومی قرار گرفته‌اند.

علت ترور، عامل ترور، چگونگی ترور و مهم‌تر از همه شخصیت دکتر بهشتی جزو مواردی است که کارگردان در سوال‌هایش دنبال آن می‌گردد. نیمه ابتدایی مستند کاملا درباره روز حادثه است. هرکسی از موقعیت خودش در روز حادثه می‌گوید، این که کجا بوده و چه کرده است؟ بمب‌ها کجا بوده و چطور سقف ساختمان جلسه کاملا فروریخته است؟ نیروهای امنیتی کجا مستقر شده بودند؟ چه کسی برای آخرین بار محمدرضا کلاهی یعنی همان عامل ترور را دیده است؟ عملیات نجات توسط آتش نشان‌ها و نیروهای مردمی چگونه انجام شده است؟ اما پس از این سوال و جواب‌ها، مستند در نیمه دوم خود سراغ شخصیت اصلی مورد ترور یعنی شهید دکتر بهشتی می‌رود.

«ترور سرچشمه» روایت کاملی از زندگی شهید بهشتی نیست بلکه بخشی از زندگی و شهادت این مجاهد را نشان می‌دهد تا مخاطب مستند به خوبی متوجه این قضیه شود که چرا مجاهدین خلق یا همان منافقان در حادثه هفتم تیر سال شصت، یک بمب برای از بین بردن  کل حاضران و مقامات و یک بمب اختصاصی هم برای اطمینان از شهادت دکتر بهشتی کارگذاشته است.

بخش مهمی از دستاورد «ترور سرچشمه» معرفی شخصیتی است که فقدانش در ادامه مسیر انقلاب همه را متاسف می‌کند. دکتر بهشتی شخصیتی روشن‌فکر، دنیا دیده، مردمی و عالمی با دیدگاه‌های متفاوت معرفی می‌شود. یکی از نقل قول‌های مهم مستند که توسط فرزند شهید بهشتی بیان می‌شود، بخش زیادی از ذهنیت مخاطب مستند را راجع به شخصیت اصلی روشن می‌کند. فرزند شهید بهشتی می‌گوید: «آقای حسن روحانی برایم تعریف کرد که پیش از انقلاب جلسات مهمی در حضور امام با حضور آقایان و علما برگزار می‌شد تا درباره چگونگی مدیریت ایرانِ پس از پهلوی صحبت شود. آقای بهشتی بود که در آن جلسات، اساس جمهوریت و مردمی بودن نظام اسلامی را برای همه روشن و تفهیم کرد». این یعنی بهشتی در زمان اختناق و دیکتاتوری پهلوی، چگونگی برپایی نظام اسلامیِ همگام با جمهوریت و اثرگذاری مردمی را به خوبی اندیشیده است. «ترور سرچشمه» بیشتر از همه ادای احترام به انقلاب اسلامی و شاگردان مکتب امام خمینی(ره) است که تنها یکی از نتایج قیام مردمی‌شان، حاکمیت مردم و تشکیل جمهوری بوده است.

«فضای رسانه‌ها در سال 1360 به خوبی در مستند به نمایش درآمده است. بهشتی در آن دوران نماد و رهبر جریان راست سنتی و به عنوان فرمانده و بزرگِ «چماقداران» و حزبشان معرفی می‌شود. او در جریان رسانه‌‌ای کشور متهم به ارتجاع فکری می‌ شود و تهمت‌های انبوهی از حساب‌های بانکی پر پول در اروپا گرفته تا سایر موارد در زندگی‌ شخصی‌اش را تحمل می‌کند. در چنین شرایطی کار به جایی می‌رسد که شعارها علیه انقلاب اسلامی حول یک نفر متمرکز می‌شود و کار به «مرگ بر بهشتی» می‌رسد. شخصی در رسانه‌ها متهم به ارتجاع فکری و رهبریت جریان چماقداری و «حزب چماقداران» می‌شود که به راحتی از مبنای فکری‌اش مقابل مارکسیست‌ها و دگراندیشان در صداوسیمای ملی دفاع می‌کند. بهشتی اهل گفت‌وگو و رواداری است اما چیزی که رسانه معاند از او نشان می‌دهد با حقیقت متفاوت است.

آن روزها و در سال 1360 روزنامه «مجاهد» وابسته به سازمان مجاهدین خلق، بهشتی را «رهبر راست سنتی و ارتجاع» و «رهبر چماقداران» معرفی می‌کرد، امروز هم روزنامه وطنی و شبکه ماهواره‌ای خارجی شخصیتی دیگر را با همان عناوین تکراری دهه شصتی معرفی می‌کند. مستند جدید محمدحسین مهدویان نشان می‌دهد که قضاوت مردم و افسوس امروز آن‌ها در فقدان بهشتی یعنی هیچوقت پروپاگاندای رسانه مزدور در جعل و تحریف شخصیت‌ها و تاریخ پایدار نمی‌ماند.

«ترور سرچشمه» سرشار از افسوس برای از دست دادن شهید دکتر بهشتی برای آینده ایران است. مصاحبه شونده‌ها در مستند معترفند که بهشتی شخصیتی تکرار ناپذیر است و جایش در روزهای حساس کشور خالی بوده است حتی پیام ویدیویی آیت‌الله خامنه‌ای نیز که از بیمارستان ضبط شده است در مستند به نمایش در می‌آید. ایشان که دو روز قبل از شهید بهشتی در مسجد اباذر مورد سوء قصد قرار می‌گیرند در پیامی ویدیویی اعلام می‌کنند که آینده جای خالی این مرد را ثابت می‌کند.

مخاطب مستند مهدویان با همه افسوس‌ها از جای خالی سرچشمه یا همان مرحوم دکتر بهشتی در مدیریت انقلاب اسلامی، از امروزِ انقلاب و کشور ناامید نمی‌شود. ترور سرچشمه خیلی از سرمایه‌ها را از بین می‌برد اما امید همه به چشمه جاری باقی می‌ماند.

انتهای پیام/