خاطرات آزادگان مانند نفت خام است/ماجرای کاغذهای سیگاری که موجب خلق آثار ادبی شدند

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نشست نقد و بررسی کتاب «یک به‌علاوه پنج» خاطرات آزاده «قاسم قناعتگر» عصر امروز (دوشنبه 27 آذر96) با حضور امیرمحمد عباس‌نژاد منتقد ادبی، جلال‌ توکلی نویسنده و قاسم قناعتگر راوی کتاب در مؤسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان برگزار شد.

 در ابتدای این مراسم قاسم قناعتگر راوی کتاب «یک به‌علاوه پنج» به بیان خاطرات خود از دوران دفاع مقدس و اسارت پرداخت و پس از آن در خصوص نوشتن خاطرات خود گفت: پس از آزادی و بازگشت به ایران چندین بار قصد نوشتن خاطراتم را داشتم اما هر بار به‌دلایلی امکان نوشتن آن فراهم نمی‌شد. تا اینکه حضرت آقا در خصوص ضرورت نوشتن خاطرات رزمندگان دوران دفاع مقدس تأکید کردند و من بعد از آن عزم خود را برای نوشتن خاطراتم جزم کردم.

وی ادامه داد: در حین نوشتن کتاب با آقای توکلی از همرزمانم که نویسنده خوبی هم هستند در خصوص نوشتن خاطراتم صحبت کردم و  حدود سه سال کار نگارش کتاب طول کشید. در نوشتن خاطراتم به‌شدت به‌دنبال نوشتن واقعیت‌ها بودم و نمی‌خواستم بزرگ‌نمایی کنم. برای مستند کردن خاطراتم به چندین استان سفر کرده و با همرزمانم صحبت کردم و بیش از 150 ساعت تلفنی با آزادگانی که با هم در استارت بودیم صحبت کردم تا اتفاقات و تاریخ‌ها نیز توسط آنها تأیید شود.

در ادامه جلال توکلی نویسنده کتاب «یک به‌علاوه پنج» در سخنانی گفت: کار تخصصی من در حوزه ادبیات مربوط به داستان کوتاه و رمان است. کتاب «یک به‌علاوه پنج» اولین تجربه‌ام در زمینه خاطره‌نگاری است و همیشه از نوشتن چنین آثاری فراری بودم چون در خاطره‌نگاری محدودیت و چارچوب‌های خاصی وجود دارد و امکان دخل و تصرف در خاطرات وجود ندارد.

در هر خاطره یک نخ نامرئی وجود دارد که نویسنده باید آن را در طول نگارش برجسته کند

 وی ادامه داد: پس از آنکه آقای قناعتگر در خصوص نوشتن خاطراتشان با من صحبت کردند در مرحله اول گفتم "تمام خاطرات را روی کاغذ بنویس" و  نیتم از این کار این بود که شاید نویسنده دیگری کار را انجام دهد اما وقتی خاطرات قناعتگر نوشته شد‌ و من آن را خواندم از خاطرات خوشم آمد.

 توکلی گفت: مشکلات ما در نگارش کتاب این بود که راوی بخشی از خاطرات را فراموش کرده بود به همین خاطر ما از لحاظ زمانی، تقویمی را تنظیم کردیم و زمان‌هایی را که در خاطرات گم شده بود بازنویسی کردیم و این کار باعث شد خاطرات فراموش‌شده یادآوری شود.

 این نویسنده بیان کرد: در هر خاطره یک نخ نامرئی وجود دارد که نویسنده باید آن را پیدا کند و در طول نگارش خاطره آن را برجسته کند. توکل به خدا توسط حاج قاسم در جای جای خاطرات دیده می‌شد که به‌نظرم نخ نامرئی خاطرات بود. در خصوص انتخاب نام کتاب نیز پنج مرحله که راوی کتاب در آن قرار گرفته دلیل اصلی عنوان کتاب بود در حالی که مذاکرات 1+5 نیز که نماد مذاکرات هسته‌ای بود در این نام‌گذاری بی‌تأثیر نبود.

 خاطرات آزادگان مانند نفت خام است

در ادامه این نشست امیرمحمد عباس‌نژاد نویسنده و منتقد ادبی با ابراز اینکه ادبیات اسارت از دوران امام موسی کاظم(ع) به‌وجود آمده است، گفت:  این ادبیات به‌دلیل ارتباط راوی با خود، دشمن، تاریخ، خدا و دیگران یک ادبیات تجربی است. آغاز ادبیات اسارت در دوران معاصر نیز مربوط به دفاع مقدس است.

وی ادامه داد: انسانی‌ترین ادبیات جنگ، ادبیات اسارت است زیرا روابط انسانی این ادبیات را تشکیل می‌دهد. خاطرات اسرا و آزادگان مانند نفت خام است. این سوژه‌ها منابع غنی برای داستان‌نویسی و فیلم‌سازی است. عدم شادی و خندیدن ویژگی مشابه تمام اسیران در اسارت است اما اسیران ایرانی طنز در اسارت را حفظ می‌کردند. کاغذ در ادبیات اسارت ایران بسیار مهم است. کاغذ سیگار در اسارت باعث شد کتاب‌هایی مانند «پایی که جا ماند» خَلق شود.

عباس‌نژاد نامه‌های مبادله‌شده بین اسیران و خانواده‌هایشان را نیز یکی دیگر از گنجینه‌های باقی‌مانده از دوران دفاع مقدس عنوان کرد و گفت: نامه‌هایی که توسط اسیران ایرانی نوشته شده نیز موضوع مهمی است که بحث روابط عاطفی خانوادگی را نشان می‌دهد. نامه‌های دوران اسارت برای دانشجویان و پژوهشگران یک منبع غنی است. ادبیات اسارت ما مغفول مانده است در حالی که نزدیک به 6 هزار نامه بین اسیران ایرانی و خانواده‌هایشان مبادله شده است.

انتهای پیام/*