دوگانه «اشتغال» و «نجات حیات» در شاهرود؛ آیا معدن بوکسیت تاش شاهرود را تخریب می‌کند؟
گرچه سمنان از جمله استان‌هایی است که از چاه‌های پر از ذخایر نفت و گاز کم‌بهره و بی‌بهره است؛ اما وجود معادنی غنی از انواع مواد باارزش معدنی این استان را به یکی از قطب‌های معدنی کشور بدل کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، تنوع ذخایر معدنی در استان سمنان به حدی است که کارشناسان از این استان به‌عنوان جدول مندلیف ایران یاد می‌کنند و عقیده دارند که معدن می‌تواند به‌عنوان یکی از محورهای توسعه آن محسوب شود.
ذخایر غنی و عظیم گچ، نمک، زئولیت، پتاس، مس و دیگر مواد معدنی سبب شده است تا امروز بخش معدن بیشتر موردتوجه مسئولان استان پهناور، اما کم‌جمعیت سمنان قرار گیرد.
البته این تنها قسمت خوش ماجراست؛ نه همه آن سابقه اظهارات مسئولان و مردم استان سمنان در ادوار مختلف نشان می‌دهد که نحوه بهره‌برداری از معادن در این استان بسیار موردتوجه و انتقاد آنان قرار داشته و حتی شاید هم همین مهم سبب شده است که سمنان باوجوداین همه ذخایر مناسب چندان در حوزه معدن حرفی برای گفتن نداشته باشد.
هنوز انتقادهای تند کاظم جلالی نماینده سابق شهرستان‌های شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی درباره معادن پتاس در شرق استان سمنان از یاد مردم این دیار نرفته است. نحوه استخراج معادن در استان سمنان حتی داد نماینده عالی دولت یازدهم در این استان را نیز در آورد و محمد زند وکیلی در نشست‌های مختلف از آنچه که او آن را کاغذبازی و سفته‌بازی در بهره‌برداری از معادن خواند؛ به‌شدت انتقاد کرد.
مشکلات زیست‌محیطی در بهره‌برداری از معادن نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که اظهارنظرهای مختلف مسئولان را به همراه داشته است. موضوعی که حتی سبب اختلاف در برخی نقاط بهره‌برداری معادن در استان سمنان نیز شد.
در این میان معدن بوکسیت تاش یکی از معادن فعال شهرستان شاهرود است که به گفته برخی مسئولان این روزها محیط‌زیست این منطقه را دستخوش آلودگی‌های زیست‌محیطی کرده است؛ دراین‌بین دوگانه تولید اشتغال از فعالیت این معدن و همچنین تخریب محیط‌زیست پیش می‌آید که آیا رونق فعالیت‌های معدنی و اشتغال ایجادشده ارجحیت دارد یا نجات مردم از آلودگی زیست‌محیطی؟
شاهرود یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های استان سمنان است که ظرفیت‌های مطلوبی را در حوزه اقتصادی دارد و معدن بوکسیت نیز یکی از معادن فعال در این شهرستان است که از مدت پیش در حال فعالیت بوده و زمینه اشتغال صدها نفر را در این شهرستان فراهم کرده است؛ اما این روزها اخباری مبنی بر آلودگی‌های زیست‌محیطی در اثر فعالیت‌های این معدن به گوش می‌رسد که سبب شد تا خبرنگار تسنیم به سراغ مسئولان رفته و پاسخ آنان را مبنی بر وضعیت این معدن جویا شود.
آثار مخرب زیست‌محیطی «معدن بوکسیت تاش» شاهرود را نابود می‌کند
به عقیده نماینده مردم شهرستان‌های شاهرود و میامی آثار مخرب زیست‌محیطی «معدن بوکسیت تاش» شاهرود را نابود می‌کند.
سید حسن حسینی شاهرودی این را در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفته و با اشاره به مشکلات معدن بوکسیت تاش در شاهرود معتقد است که معدن بوکسیت «تاش» در شاهرود آثار مخرب زیست‌محیطی به دنبال دارد.
وی با بیان اینکه مواد معدنی استخراج‌شده از معدن بوکسیت تاش برای استفاده به شرکت " آلومینا " جاجرم در استان خراسان شمالی ارسال می‌شود اضافه می‌کند: آلودگی زیست‌محیطی ناشی از فعالیت و بهره‌برداری غیراصولی این معدن زمینه تخریب برخی روستاهای شاهرود و درنهایت شهرستان شاهرود را فراهم می‌کند.
نماینده مردم شهرستان‌های شاهرود و میامی در مجلس فعالیت واحدهای معدنی را زمینه‌ساز توسعه یک منطقه دانست و می‌گوید: این مهم زمانی که محقق می‌شود که فعالیت این واحد اثر مخرب برای محیط‌زیست نداشته باشد و عدم توجه به مسائل زیست‌محیطی نه‌تنها سبب توسعه نمی‌شود؛ بلکه اثرات مخربی را نیز به دنبال دارد.
حسینی شاهرودی با تأکید بر اینکه فعالیت شرکت "آلومینا " شهرستان جاجرم برای پیشرفت و توسعه آن منطقه بسیار مؤثر بوده است اضافه می‌کند که نباید به خاطر رونق اقتصاد یک شهر و کسب سود بیشتر به منابع طبیعی و محیط‌زیست آسیب وارد کرد.
وی معتقد است که بهره‌برداری غیراصولی از این معدن یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب زیست‌محیطی در روستای تاش است.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس با بیان اینکه حوزه عظیم آبریز شاهرود به‌شدت درخطر نابودی است اضافه می‌کند: بسیاری از سرمایه‌گذاران در معادن و شرکت‌های تولیدی برای کسب درآمد و سود بیشتر در حال تخریب محیط‌زیست و بهره‌برداری از منابع طبیعی کشور هستند.
معدن بوکسیت تاش بدون مجوز محیط‌زیست فعالیت می‌کند
تخریب زیستگاه و حیات‌وحش شاهرود براثر فعالیت معدن بوکسیت تاش و عدم صدور مجوز از سوی اداره کل محیط‌زیست برای فعالیت این معدن از موضوعاتی است که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان بر آن تأکید دارد.
عباسعلی دامنگیر در واکنش به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر چگونگی صدور مجوز بهره‌برداری این معدن تأکید می‌کند که اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان از ابتدا با واگذاری این معدن مخالفت کرده است.
وی با تأکید بر اینکه "اداره صنایع و معادن " بدون استعلام از اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان برای فعالیت این معدن مجوز صادر کرده است عنوان می‌کند که این دستگاه (سازمان صنعت، معدن و تجارت) مدعی است که محل معدن بوکسیت در مناطق چهارگانه محیط‌زیست نیست و خود آنان می‌توانند مجوز را به‌صورت مستقل و بدون استعلام از محیط‌زیست صادر کنند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه پس از آغاز فعالیت این واحد معدنی این مسئله به محیط‌زیست اطلاع‌رسانی شده است؛ این‌گونه ادامه می‌دهد که برای ایجاد جاده دسترسی حجم زیادی از درختان منطقه نیز قطع‌شده است و در این شرایط دوستان عقیده دارند که می‌توانند بدون استعلام از محیط‌زیست مجوز این معدن را صادر کنند.
دامنگیر در پاسخ به این پرسش تسنیم که تاکنون چه اقدامی برای کاهش تخریب زیست‌محیطی حاصل از فعالیت این واحد معدنی انجام‌شده است؛ به برخی از این اقدامات اشاره و بیان می‌کند که جلسات مختلفی درباره بررسی شرایط موجود انجام‌شده و در حال حاضر نیز در تلاش هستیم تا با ارائه راهکارهای لازم شرایطی فراهم شود تا آلودگی زیست‌محیطی این معدن کاهش یابد.
وی با اشاره به برگزاری نشست‌های مختلف این اداره کل با دستگاه‌های ذی‌ربط و به‌ویژه با نماینده شاهرود برای رفع این مشکل یادآور شده است که در این جلسات مصوب شد تا تفاهم‌نامه‌هایی با موضوع جلوگیری از تخریب‌های ناشی از فعالیت این معدن با محوریت صنایع و معادن استان سمنان و با حضور دیگر دستگاه‌های مرتبط مانند منابع طبیعی، محیط‌زیست و آب منطقه‌ای منعقد شود.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان ادامه می‌دهد که جلوگیری از آلودگی و اثرات سوء این واحد معدنی در پایین‌دست در دستور کار قرار دارد.
به عقیده دامنگیر برداشت غیراصولی از این معدن سبب از بین رفتن منابع طبیعی و تخریب زیست‌محیطی و حیات‌وحش منطقه می‌شود و بر این اساس این معدن نباید فعالیت خود را بیش از این توسعه دهد.
وی با اشاره به اینکه صداهای مهیب ناشی از انفجار فعالیت این واحد معدنی سبب فرار حیات‌وحش از این منطقه می‌شود تأکید می‌کند معتقد است که احتمال آلودگی در منابع آبی پایین‌دست نیز وجود دارد و باید آزمایش‌ها مختلف درباره آلودگی آب زیستگاه‌های این منطقه انجام شود.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان فرسایش خاک را از دیگر اثرات مخرب ناشی از فعالیت معدن بوکسیت عنوان کرده و می‌افزاید: در اطراف این معدن چشمه‌هایی وجود دارد که می‌تواند تحت تأثیر فعالیت این معدن دچار مشکلاتی شود.
این مقام مسئول تأکید می‌کند که تخریب زیست‌محیطی و منابع طبعی در اطراف معدن بوکسیت در بخش گردشگری این منطقه نیز اثرگذار است.
معدن تعطیل شود؛ خیلی‌ها بیکار می‌شوند
«تعطیلی معدن زمینه بیکاری عده زیادی را فراهم می‌کند» این جمله‌ای است که رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود در این زمینه عنوان می‌کند و می‌گوید که اصلاح فرآیند فعالیت معدن بوکسیت در اولویت برنامه‌های این اداره قرار دارد.
محمدرضا کاملی درباره برخی ویژگی‌های این واحد معدنی به خبرنگار تسنیم می‌گوید: معدن بوکسیت در فاصله 45 کیلومتری شهرستان شاهرود قرار دارد و مساحت محدوده فعالیت آن بر اساس پروانه معدن در شعاع 13 کیلومترمربع تعیین‌شده است.
وی به میزان استخراج سالیانه این واحد معدنی اشاره‌کرده و اضافه می‌کند: میزان استخراج آن سالیانه 350 هزار تن است که مواد معدنی آن صرفاً برای کارخانه آلومینای جاجرم برده می‌شود.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه آلومینیوم ماده اولیه برای تولید شمش است ادامه می‌دهد: مواد معدنی بوکسیت برای صنایع دفاعی و ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و فعالیت آن می‌تواند نقش ویژه‌ای در رونق اقتصادی داشته باشد.
وی معتقد است که ازلحاظ استراتژیکی تولید آلومینیوم و معدن بوکسیت تاش می‌تواند ما را از واردات آلومینیوم از خارج از کشور بی‌نیاز کند.
کاملی با بیان اینکه فعالیت این واحد معدنی زمینه اشتغال تعدادی زیادی از افراد را در این منطقه فراهم کرده است اضافه می‌کند: در حال حاضر 100 نفر نیرو کارگر ساده و کارشناسان و متخصصان در این معدن مشغول به کار هستند.
وی در پاسخ به این سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر وجود آثار مخرب محیط‌زیستی می‌گوید: کسی که پروانه فعالیت معدنی دریافت می‌کند موظف است مسائل زیست‌محیطی را رعایت کند اما اگر اصول و شاخص‌های محیط‌زیستی را رعایت نکند دستگاه‌های ذی‌ربط بر اساس بازدیدهایی که انجام می‌دهند درواقع ضابطین این دستگاه‌ها به مسئله رسیدگی می‌کنند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه وجود یا عدم وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی بر عهده محیط‌زیست و منابع طبیعی است که در این خصوص اظهارنظر کنند افزود: من کارشناس استخراج سنگ و کانی‌های معدنی هستم و می‌توانم در خصوص میزان و محدوده استخراج این معدن نظر بدهم.
کاملی درباره دریافت مجوز و استعلام گیری از محیط‌زیست برای فعالیت این معدن نیز می‌گوید که طبق قانون معادن کشور ما زمانی از محیط‌زیست باید استعلام بگیریم که محدوده فعالیتی معدن در محدوده مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست قرار داشته باشد؛ در غیر این صورت اداره صنعت و معدن باید استعلام را از منابع طبیعی دریافت کند و بر اساس نتیجه آن استعلام بهره‌برداران معدنی می‌توانند فعالیت کنند.
«در این مورد منابع طبیعی مجوز فعالیت معدن بوکسیت را تا شعاع 13 کیلومترمربع صادر کرده است» این را رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود می‌گوید و اضافه می‌کند که منابع طبیعی بلامانع بودن فعالیت این معدن تا شعاع 13 کیلومتری را تأیید کرده و نیازی نبود که ما به محیط‌زیست رجوع کنیم.
کاملی رسیدگی به مسائل زیست‌محیطی را وظیفه ذاتی سازمان حفاظت از محیط‌زیست دانسته و می‌گوید: معادن و یا حتی کارخانه‌هایی که اصول و معیارهای زیست‌محیطی را رعایت نکنند محیط‌زیست می‌تواند طبق قانون نسبت به عوامل متخلف پیگیری کند.
وی در پاسخ به سؤال تسنیم مبنی بر رویکرد اداره صنعت و معدن برای رفع این مشکل و تعطیلی این واحد تولیدی پاسخ می‌دهد که تکنولوژی استخراج و روش بهره‌برداری از معادن قدیمی و سنتی استوایان در حالی است که پارامترهای محیط‌زیستی بر اساس آخرین استانداردهای روز دنیا تعیین می‌شود و اگر قرار باشد معادن بر اساس آخرین استانداردهای روز دنیا فعالیت کنند باید تمامی معادن را تعطیل کنیم.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود می‌گوید اگر بخواهیم فعالیت کنیم باید ببینیم چقدر شاخص‌های محیط‌زیستی را با توجه به توان معدن می‌توان رعایت کرد و در این راستا بهره‌برداران معادن باید تا جایی که می‌توانند نکات محیط‌زیستی را رعایت کنند.
کاملی رفع این مشکل و تخریب زیست‌محیطی این واحد معدنی را ضروری دانسته و می‌گوید ما به دنبال تعطیلی معدن نیستیم؛ درصدد اصلاح فرآیند هستیم و به‌زودی جلسه رفع مشکلات این معدن با حضور نماینده تمامی دستگاه‌های مرتبط به‌صورت تخصصی برگزار می‌شود.
وی اضافه می‌کند که ما به دنبال این هستیم که تا جایی که می‌شود نکات و شاخص‌های زیست‌محیطی رعایت شود و از طرفی معدن بوکسیت تاش هم تعطیل نشود چراکه یکی از معادن فعال شاهرود معدن بوکسیت تاش است و تعطیلی آن زمینه بیکاری 100 نفر در شاهرود و تعداد زیادی در شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی را فراهم می‌کند.
اقتصاد یا نجات مردم؛ مسئله این است...
به‌هرروی؛ حفظ منابع آب‌وخاک یکی از ضروریات بوده و توسعه پایدار و ایجاد اشتغال نیز برای پایدار ماندن باید در این راستا انجام شود؛ بنابراین نباید اجازه داد تا منافع شخصی برخی افراد یا حتی منافع کوتاه‌مدت یک منطقه منافع بلندمدت مردم آن را خدشه‌دار کرده یا آن را پایمال کند.
حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی به‌ویژه آب‌وخاک برای نسل‌های آینده و فرزندان ما در سال‌های طولانی یکی از مهم‌ترین وظایف مسئولان است و مدیران کشور به‌ویژه استان‌هایی که استفاده از آب‌وخاک محور توسعه آنان است؛ باید در این خصوص به جد احساس مسئولیت کرده و اجازه ندهند تا کسب درآمد بیشتر برای برخی افراد یا بهانه‌هایی نظیر اشتغال، فرصت حیات را از عموم مردم به‌ویژه نسل‌های آینده بگیرند.
و صدالبته چه‌بسا که بهره‌برداری غیراصولی از معادن سبب شود تا ظرفیت‌های گسترده اشتغال در دیگر بخش‌های مناطق معدنی نابودشده و حتی روند توسعه اشتغال در این مناطق نیز کند شود.
"پیوست زیست‌محیطی " برای اجرای طرح‌های صنعتی، معدنی و عمرانی موضوعی است که در چند سال اخیر مورد درخواست کارشناسان بسیاری در حوزه محیط‌زیست بوده است و به نظر می‌رسد توجه به این پیوست مهم زمینه توسعه پایدار را در مناطق فراهم آورد و سبب نجات مردم از پیامدهای ناگوار کم‌توجهی به محیط‌زیست شود.
اما دراین‌بین باید دید که آیا کسب سود و درآمد بیشتر در حوزه اقتصاد برای مدیران و برنامه‌ریزان کشور و استان سمنان مهم است یا نجات مردم از آلودگی‌های زیست‌محیطی؟
گزارش از محمدرضا خزر
انتهای پیام/ش
