"نیمه‎ی پُر" | بن‎بست پهلوی در عدالت اجتماعی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، دوران پهلوی در حوزه عدالت اجتماعی و رشد اقتصادی بن بست بی سابقه ای در تاریخ ایران از زمان ایجاد آمارهای اقتصاد کلان ایجاد کرده بود که در 40 بعد از انقلاب هم هرگز تکرار نشده است. وفور درآمدهای نفتی از دهه 1340 باعث رشد اقتصادی زیادی مبتنی بر واردات و فربه شده نظام مالی کشور شد. حجم واردات به ایران به قدری بود که اسکله ها و بنادر ایران ظرفیت واردات را نداشت و هزینه های زیادی بر کشور به خاطر معطل شدن کشتی ها وارد می شد.

درحالیکه رژیم شاه به فعالیت های نمایشی مانند ساختن اماکن هنری و ورزشگاه ها مشغول بود؛ در کنار شهرهای بزرگ حلبی آبادها شکل می گرفت و در هیچ کجای رژیم حسگری که این مسائل را احساس کند وجود نداشت. ثناگویی دربار و لشگری از طبقه منتفع از ساختار حکومتی پهلوی چشم خود را بر واقعیات جامعه بسته بود و نخبگان وابسته به رژیم تنها برای گرفتن معاملات کلان می جنگیدند.

حسین فردوست در خاطرات خود که با نام «خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست/ظهور و سقوط سلطنت پهلوی» منتشر شده است ضمن گفتن این جمله که: محمدرضا در ریاضیات بسیار ضعیف بود و اصولاً حوصله فکر کردن نداشت. او از همان کودکی اهل تفکر عمیق و همه جانبه نبود، زود خسته می‌شد و بیش‌تر علاقه داشت پیشنهادات را بپذیرد، می گوید، از سال 48 از اصلاحات در رژیم قطع امید کردم زیرا محمدرضا ارتباط خود را با واقعیت از دست داده بود و فکر می کرد از هر مشورتی بی نیاز است و دارد بهترین راه را می رود.

ظهور حلبی آبادها در آمارهای رسمی کشور هم خود را نشان می داد، اما آمارهای اقتصاد کلان و تحلیل های کارشناسی برای کسی مهم نبود. ضریب جینی به عنوان شاخص نشان دهنده توزیع درآمد نشان می داد که در سال 54 از عدد 0.5 درصد فراتر رفته(0.53) و توزیع درآمد وارد بحران شده است. درحالیکه در 6 سال منتهی به انقلاب درآمدهای نفتی اوج گرفته بود و شاه سرمست از بوی نفت مدام دستور خریدهای لوکس صادر می کرد؛ خبری از سهم طبقات مستضعف در ثروت ها نبود و درباریان تا آخرین روزهای سقوط رژیم به رقابت خود برای غارت کشور ادامه می دادند.

وضعیت عدالت در رژیم پهلوی به دلیل یکسان بودن رویه اداره کشور و عدم انعطاف حداقلی در توجه به منافع مردم روندی با تغییرات اندک و به سمت بدتر شدن داشت و برخلاف دوران بعد از انقلاب که ضریب جینی از 0.35 درصد تا 0.43 درصد با توجه به سیاست های مختلف اتخاذ شده در نوسان بوده است هرگز دچار تغییرات اساسی نشد. اوامر ملوکانه به جای رویه های کارشناسی برای اداره کشور نشسته و دست متخصصان اجتماعی و اقتصادی برای اصلاح ناراستی ها بسته بود.

همزمانی اوج گیری درآمدهای نفتی در میانه دهه پنجاه با افزایش ضریب جینی یا همان افزایش فاصله طبقاتی نشان داد که رژیم پهلوی تحت هیچ شرایطی حاضر به قسمت کردن درآمدهای کشور با مردم نبود و بزرگ شدن کیک نفت ربطی به توزیع ثروت پیدا نمی کرد. نمایش های لوکس مانند جشن های 2500 ساله شاهنشاهی در اولویت بود.

ارتشبد حسن طوفانیان مسئول خریدهای نظامی رژیم پهلوی که جعبه اسرار طرف های پهلوی و غربی هم بود با هدف پوشاندن آنچه در قراردادهای بی منطق از حیث نظامی اتفاق افتاده بود در دوران پس از انقلاب از زندان فراری داده شد تا راز فسادی که رژیم در آن غوطه ور بود برملا نشود. دلالان اسلحه با کاتالوگ ها وارد دربار شده و موفق به بستن قراردادهایی می شدند که کیفیت نظامی آن درجه چندم بود و آنچه اولویت داشت سهم دربار و متنفذین از ارقام میلیاردی بود که رد و بدل می شد.

رژیم پهلوی به قدری در عدالت اجتماعی ناهنجار عمل کرد که برخی متخصصین غربی مانند جان ال اسپوزیتو کارشناس انقلاب اسلامی ایران؛ معتقدند که همین جنبه نامتوازن از توسعه بود که منجر به ظهور انقلاب اسلامی شد و نیروی خفته تشیع را به حرکت درآورد.

انتهای پیام/