"نیمه‎ی پُر" | کودک ده ساله‎ای که ۱۲۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، رشد اقتصادی بالا در ده سال آخر دوره پهلوی دوم باعث شده است تا برخی با استناد به آن مدعی شوند اقتصاد کشور در مسیر درستی حرکت می کرده است، و در صورت ادامه یافتن آن شیوه اداره کشور؛ ایران به کشوری توسعه یافته تبدیل می شد. چنانچه در گزارش تسنیم نشان داده شد، برای آزمون ریشه های رشد اقتصادی در دوره پهلوی نمی توان به درآمدهای نفتی با مبنای ارزش اسمی دلار استناد کرد و این رویه آزمون متغیرهای کلان اقتصادی انحراف در تحلیل ایجاد می کند.

در 10 سال آخر دوره پهلوی دوم؛ صادرات نفت ایران به ترتیب به 1.9، 2.1، 2.35، 2.8، 3.3، 4، 4.5، 5.2، 5.3، 4.6 و 5.2 میلیون بشکه در روز رسید که نشان می دهد بیش از 15 هزار میلیون بشکه نفت یا 15 میلیارد بشکه نفت خام صادر شده است. میانگین قیمت واقعی نفت هم در دوره مذکور بیش از 80 دلار در هر بشکه بود. یعنی صادرات نفتی در 10 سال آخر دوره پهلوی بیش از 1200 میلیارد دلار عایدی نفتی حاصل کرد که با هیچ دوره دیگری در تاریخ ایران قابل مقایسه نیست.

تزریق چنین حجم بالایی از دلارهای نفتی در دوره ای که جمعیت کشور کمتر از 35 میلیون نفر بود و اقتصاد به دلیل بافت سنتی کشور که 70 مردم در روستاها زندگی می کردند؛ ظرفیت های خالی زیادی داشت و هر نوع واردات به رشد اقتصادی منجر می شد، به رشد اقتصادی بالا در 10 سال آخر عمر رژیم رسید. 

توزیع درآمدهای نفتی به شکلی بود که لابی های تو در تو برای گرفتن مجوز برای واردات شکل می گرفت و دربار به محلی برای چانه زنی و بده بستان تبدیل می شد. دربار که می بایست کنترل کننده فساد باشد خود به مرکز فسا تبدیل شده بود بود و نزدیکان شاه در همه قراردادها قابل توجه حضور داشتند و سطح زندگی آنها از اشراف معمولی فاصله زیادی گرفته بود. در اسناد ساواک موارد زیادی است که نشان می دهد برای خریدن یک کرم آرایشی که ملکه یا سایر درباریان مطالبه می کردند، هواپیمای اختصاصی به پاریس اعزام می شد که هزینه سرسام آوری را به کشور تحمیل می کرد.

در جشن های 2500 سال شاهنشاهی بیش از 240 میلیون دلار هزینه شد که ارزش کنونی آن نزدیک به 1 میلیارد و 200 میلیون دلار است. اگر در هر جای جهان حتی رژیم بدوی سعودی که خزانه کشور و حساب شخصی پادشاه یکی است چنین پولی هزینه یک جشن؛ مثلا به مناسبت شترچرانی شود دنیا در حیرت و کما فرو خواهد رفت. اما واقعیت این است که این پول در دوره پهلوی هزینه یک جشن و نمایش شخصی برای پادشاه شد.

راز رشد اقتصادی در 10 سال آخر پهلوی دوم را باید در درآمدهای سرسام آور نفتی که از قِبل قیمت های بالای نفت و صادرات زیاد به دلیل عدم مصرف در داخل به دست آمده بود؛ جستجو کرد نه در تدابیر مدیران اقتصادی که هرگز برنامه ای برای اداره کشور ارائه نکردند.

انتهای پیام/