۵۰ سالگی بورس مبارک
امروز صبح که خورشید طلوع کرد، بورس در ایران ۵۰ ساله شد و حالا دیگر می‌توان نیم قرن فعالیت بازار سرمایه در کشور را تبریک گفت.
خبرگزاری تسنیم- امروز صبح که خورشید طلوع کرد، بورس در ایران 50 ساله شد و حالا دیگر می‌توان نیم قرن فعالیت بازار سرمایه در کشور را تبریک گفت. بر این اساس نگاهی به آغاز بورس در ایران نشان می‌دهد برای نخستین بار در سال 1312 موضوع لزوم تاسیس بورس در کشور مطرح و به دنبال آن سفر دو کارشناس هلندی و بلژیکی به ایران در سال 1315 به منظور بررسی امکانات قانونی تشکیل سازمان بورس کافی بود تا مقدمات مطالعات اتاق صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی فراهم شود. پس از پایان جنگ جهانی و گذشت چند سال هم بالاخره مذاکرات برای تاسیس بورس در سال 1337 دوباره آغاز شد و این بار نیز تا سال 1345 که قانون بورس به تصویب رسید، این موضوع به تعویق افتاد.
با وجود این سرانجام در سال 1345 بود که قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه و به مجلس ارائه و تصویب شد و درست 50 سال پیش در چنین روزی با عرضه و معامله سهام بانک توسعه معدنی و صنعتی و شرکت نفت پارس در ساعت 11 صبح پانزدهمین روز بهمن سال 1346، بورس در ایران متولد شد و شروع بکار کرد.
بدین ترتیب در سال آغازین معاملات تنها 1.5 میلیون تومان معامله انجام شد که البته ارزش معاملات در یک‌سال بعد به دوازده میلیون تومان رسید. پس از 10 سال هم تعداد شرکت‌های بورسی به 102 شرکت رسید و ارزش معاملات سالانه بورس نیز به 4.5 میلیارد تومان افزایش یافت. ضمن این که تعداد کارگزاران فعال در بورس هم طی این سالها از عدد یک به 26 کارگزار افزایش یافت.
بر این اساس در طول 10 سال ابتدای فعالیت بورس در کشور در مجموع 15 میلیارد تومان انواع اوراق بهادار در بورس معامله شد که 8 میلیارد تومان آن مربوط به سهم بود و 7 میلیارد تومان آن نیز به اوراق قرضه اختصاص داشت.
با این حال پس از پیروزی انقلاب اسلامی دوران 10 ساله دوم بورس همزمان با دوران جنگ تحمیلی شد که این رخداد معاملات کم رونقی را در آن بازه زمانی رقم زد تا جایی که در طول سال‌های 1359 و 1360، هیچ سهمی در بورس تهران معامله نشد. به این ترتیب ارزش کل معاملات بورس در طول 10 سال دوم از فعالیت خود به 20 میلیارد تومان رسید.
اما در دهه 70، بورس تهران شاهد الکترونیکی شدن معاملات بود تا به این ترتیب تابلوی الکترونیک جای تخته سیاه را بگیرد و معامله‌گران رفته رفته خود را برای بهبود شرایط دادوستد در این بازار آماده کنند.
بر این اساس تعداد شرکت‌های بورسی در سال ١٣٧٦ معادل ٢٦٣ شرکت بود که این تعداد حالا به ٥٨٥ شرکت رسیده است. همچنین در حالی ارزش معاملات بازار سرمایه نسبت به تولید ناخالص داخلی کشور از 2.5 درصد در سال 85 به 17 درصد در سال جاری افزایش یافته که نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی کشور از 14 درصد در سال 85 به 35 درصد در سال 95 رسیده است.
از سوی دیگر ارزش معاملات بازار سهام نیز بعد از تعدیلات تورمی و بر‌اساس ارزش‌های جاری این روزها 9200 برابر شده است و به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در دو سال اخیر بازار بدهی به جایگاه بسیار مناسبی در تامین مالی دولت دست یافته است؛ تا جایی که در این راستا پروژه‌های تولیدی و شرکت‌های دانش‌بنیان از منافع این توسعه بهره‌مند شده‌اند. بعلاوه این که در حال حاضر ارزش بازار بدهی به 160 هزار میلیارد تومان رسیده است و بانک‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها از منافع این موضوع بهره‌مند شده‌اند.
از سوی دیگر رئیس کل بانک مرکزی نیز معتقد است هر روز تاخیر در اقدامات اصلاحی، هزینه‌های انباشته تحمیل شده به اقتصاد کشور را با نرخی تصاعدی افزایش می‌دهد. بنابراین پرداختن به این موضوع در سالگرد 50 سالگی بورس در کشور به عنوان نهادی که کارکرد اصلی آن شفافیت است، می‌تواند آغازی برای مقابله سیستمی با این پدیده باشد.
همچنین بی‌تردید شفافیت در بازار سرمایه یکی از پیش‌نیازهای قطعی توسعه این بازار و ارتقای نقش آن در اقتصاد کشور است؛ ضمن این که هر چند در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی از سوی مسوولان بازار سرمایه در خصوص افزایش شفافیت بازار به عمل آمده، اما شواهد نشان می‌دهد که همچنان این بازار به اقدامات بنیادین بیشتری برای رسیدن به درجه مطلوب شفافیت در بازار سرمایه نیاز دارد.
در این راستا دامنه این شفافیت از قوانین و مقررات حاکم بر بازار آغاز شده و سپس موضوعاتی چون مکانیزم‌های معاملاتی و نظارت کارآ و اثربخش متضمن سلامت فعالیت‌ها را در بر می‌گیرد که در این بین یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها، شفافیت در نظام اطلاعاتی و گزارشگری مالی ناشران اوراق بهادار است.
به گفته سیف، شاید هیچ خصیصه دیگری در بورس اوراق بهادار هم‌تراز شفافیت اطلاعات مالی نباشد؛ چرا که در دنیای امروز مبنای تصمیم‌گیری بازیگران بازار سرمایه، پیش‌بینی است و پیش‌بینی خوب نیز متکی به اطلاعات سالم و شفاف است. بنابراین استفاده از تجربه موفق سایر کشورها در حوزه بازار سرمایه می‌تواند برای ما سودمند باشد که بر این اساس اصلاح قوانین و مقررات، ارتقای نظارت کارآ و اثربخش و اصلاح نظام حسابداری و حسابرسی کشور از جمله مولفه‌های اصلی اقدامات موثر در این زمینه است و باید روند شیوع «حسابداری بد» در کشور باید متوقف شود.
علاوه بر این وزیر اقتصاد هم بر این باور است که شفافیت بالای بازار سرمایه در مقایسه با دیگر بازارهای مالی کشور یک سر و گردن بالاتر است و هدف اصلی بازارهای پول و سرمایه، تامین مالی اقتصاد و تخصیص بهینه منابع است؛ به‌طوری‌که با تحقق هدف مزبور می‌توان بازدهی مطلوب و رشد پایدار را در اقتصاد کشور شاهد باشیم.
به همین دلیل مواردی چون استفاده از ظرفیت‌های مناسب بازار سرمایه برای تامین مالی بنگاه‌ها و همچنین بخش دولت، جذب منابع خارجی، عرضه سهام شرکت‌های بیمه‌ای، عرضه اموال مازاد و منجمد بانک‌ها در بورس، واگذاری اموال مازاد سایر دستگاه‌ها و بنگاه‌ها، توسعه بازار اولیه، صدور مجوز برای موسسات اعتبار‌سنجی و فعال شدن آنها تا پیش از پایان سال، افزایش در حوزه نظارت و شفاف‌سازی بیشتر و ایجاد ابزارهای نظارتی جدید در بازار سرمایه، ایجاد راهکارهای مناسب برای جذب سرمایه‌های خرد و حضور گسترده مردم در بورس از طریق افزایش فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی، ایجاد راهکارهای مناسب برای انتشار هر چه بیشتر اوراق دولتی از بستر بازار سرمایه، الزام شرکت‌ها به تهیه صورت‌های مالی بر اساس استاندارد IFRS، مدیریت بدهی‌های بانک مرکزی با هماهنگی‌ها و هدایت اوراق سیستم بانکی و با معامله در بازاری خارج از بازار سرمایه به بورس، ایجاد حاکمیت شرکتی با تنظیم لایحه‌ای مدون از طریق بازار سرمایه، اصلاحات درخصوص صندوق تثبیت بازار سرمایه و تنوع‌بخشی و جذب سرمایه‌های نوین با طراحی ابزارهای جدید از جمله ماموریت‌های جدید بازار سرمایه در 50 سال دوم فعالیت خود خواهد بود.
به گفته کرباسیان، بررسی روند عملکرد بازدهی سهام در پنج دهه اخیر، به رغم برخی فراز و فرودها، حاکی از صعودی بودن این مسیر است که نشان می‌دهد، صبر و تحمل کوتاه‌مدت، بازدهی بلند‌مدت در این بازار را به دنبال دارد. ضمن این که طی 50 سال اخیر بازار سرمایه نقش برجسته‌ای در زمینه اشتغال، تقویت رشد اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌ها داشته است.
افزون بر این، بر اساس اولویت‌های اختصاصی ابلاغی رئیس‌جمهوری به وزارت اقتصاد در خصوص بازار سرمایه کشور، دو راهبرد «ظرفیت‌سازی برای توسعه» و «تثبیت جذب منابع خارجی از طریق بازار سرمایه» را برای آن طراحی کرده‌ایم که در این راستا استفاده از ظرفیت‌های مناسب بازار سرمایه برای تامین مالی بنگاه‌ها و همچنین بخش دولت، یکی از مهم‌ترین موارد است.
در مجموع باید گفت بازار سرمایه کشور با همه تلاش‌ها و زحماتی که برای پیشرفت آن تا به امروز کشیده شده است، کماکان با وضعیت مطلوب فاصله چشمگیری دارد و از این پس باید تلاش کنیم تمامی قوانین، برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌ها در راستای آماده‌سازی فضا و شرایط برای پذیرش در بورس‌های جهانی و بین‌المللی شدن بازار سرمایه ایران باشد.
با همه این تفاسیر بورس تهران، تولد 50 سالگی‌ات مبارک.
* مهدی حاجی وند
انتهای پیام/
