اصفهان| رشد سینمای اجتماعی و شکست سکوت کارگردانان ایران در دهه ۷۰

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، دهه دوم جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با فراز و فرودهای زیادی مواجه شد، دوره‌ای که از فیلم‌هایی با مضمون دفاع مقدس و جنگ فاصله گرفته شد و به فیلم‌های خانوادگی و اجتماعی بیشتر پرداخته شد.

در دهه هفتاد اکثر سینماگران و کارگردانان سینمای ایران بیشتر بر اثرات و دست‌آوردهای جنگ تحمیلی بر خانواده‌ها و اجتماع متمرکز شدند و جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز در دهه هفتاد میزبان بهترین‌‌های این دهه شد.

در دهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1370، بهروز افخمی، خسرو سینایی، فرهاد صبا، رسول ملاقلی‌پور و پرویز مقدم به عنوان داوران این دوره از جشنواره با اهدای سیمرغ بلورین بهترین فیلم نخست به "بدوک" ساخته مجیدی مجیدی، نخستین سیمرغ بلورین را به مجید مجیدی اعطا کردند.

"نیاز" ساخته علیرضا داودنژاد با وجود رقبای مهمی چون دلشدگان، بانو و ناصرالدین شاه آکتور سینما، سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از آن خود کرد و علی حاتمی در آخرین حضور خود هم در جشنواره فیلم فجر نتوانست هیچ کدام از سیمرغ‌‌های اصلی جشنواره را با خود به خانه ببرد.

شگفتی جشنواره دهم اهدای جایزه ویژه هیئت داوران به "مسافران" بهرام بیضایی بود.

در یازدهمین دوره از جشنواره در سال 1371،  ابراهیم حاتمی‌کیا با "از کرخه تا راین" سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره یازدهم را از دستان شهید سیدمرتضی آوینی، عزت‌الله انتظامی، عزیزالله حمیدنژاد، اسفندیار شهیدی و سیدمهدی شجاعی دریافت کرد.

سیمرغ بهترین کارگردانی را سیروس الوند برای "یک بار برای همیشه" به خانه برد و سیمرغ بهترین فیلم‌نامه نیز به مهرجویی رسید تا سینماگران متعلق به دوره پیش از پیروزی انقلاب نیز سهمی در دروی جوایز بزرگ‌ترین جشن سینمای ایران داشته باشند.

یکی از نکات جالب دوره یازدهم، حضور فیلمی از جواد شمقدری معاون سینمایی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جشنواره بود که اتفاقا سیمرغی بلورین نیز در بخش بهترین فیلم نخست را برایش به ارمغان آورد.

در دوره دوازدهم در سال 1372، نتیجه چیدمان سیدمهدی شجاعی، جواد شمقدری، عباس کیارستمی، مجیدی مجیدی و فریدون ناصری در ترکیب هیئت داوری دوازدهمین جشنواره فیلم فجر این بود که جایزه ویژه هیئت داوران این دوره به "حماسه مجنون" و "تیک تاک" تعلق گرفت.

در این دوره فیلم‌هایی چون همسر، تاواریش، جنگ نفتکش‌ها و روز فرشته حضور داشتند که نتوانستند از سد نگاه غالب هیئت انتخاب عبور کنند. 

در دوره سیزدهم درسال 1373، سیمرغ بهترین فیلم به "روز واقعه"، سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول را نیز برای فیلم "بادکنک سفید" دادند.

در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1374، مجید مجیدی با دومین فیلم خود یعنی "پدر"، گامی بلند در جهت کسب هویتی ویژه به عنوان سینماگری شاخص و صاحب سبک در سینمای ایران برداشته و ترکیب مسعود جعفری جوزانی، محمد رجبی، خسرو سینایی، جواد شمقدری و نادر طالب زاده، چاره‌ای نمی‌بینند جز تقدیری ویژه از این تلاش که در قالب اهدای سیمرغ بلورین بهترین فیلم رقم می‌خورد.

در این دوره پدر رقبای سرسختی چون بازمانده، لیلی با من است، بوی پیراهن یوسف و سفر به چزابه را پیش‌رو داشت. بازمانده، آخرین اثر سینمایی سیف‌الله داد، فیلمی خوش ساخت بود که جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود می‌کند. سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به "لیلی با من است" رسیده و کیومرث پوراحمد برای "خواهران غریب" سیمرغ کارگردانی می‌گیرد.

نکته جالب دوره چهاردهم شکست دو فیلم "برج مینو" و "بوی پیراهن یوسف" ابراهیم حاتمی‌کیا در کسب سیمرغ‌های اصلی جشنواره است.

در سال 1375، جهانگیر الماسی، محمد رجبی، نادر طالب زاده، ابراهیم فروزش و رسول ملاقلی‌پور در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر، سه سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه را به "بچه‌های آسمان" مجید مجیدی اعطا کردند.

هم‌چنین "سرزمین خورشید" احمدرضا درویش جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره را دریافت کرد.

"آژانس شیشه‌ای" دروازه نو به روی سینمای ایران

در شانزدهمین دوره جشنواره فجر در سال 1376، همه چیز در این دوره حول محور یک فیلم می‌ چرخد و بس، در حالی که هشت ماه بیشتر از انتخابات نگذشته، "آژانس شیشه‌ای" به عنوان یکی از سیاسی‌ترین آثار سینمای ایران تا آن زمان، از سوی عزت الله انتظامی، کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، فرشته طائرپور و مجید مجیدی مورد توجه قرار گرفته و اکثر قریب به اتفاق سیمرغ‌های اصلی و فرعی جشنواره شانزدهم را درو کرد.

میزان سیمرغ‌های دریافتی از سوی آخرین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا به قدری است که حتی مجری مراسم اختتامیه را نیز دچار سرگیجه می‌کند. آژانس شیشه‌ای با دریافت بیش از 9 سیمرغ بلورین، به شکلی تمام عیار در برابر مخاطبان حیرت‌زده خود عرض اندام می‌کند.

در سال 1377 و هم‌زمان با هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر "هیوا" رسول ملاقلی‌پور پس از پرواز در شب، دومین سیمرغ بهترین فیلم را از دستان احمدرضا درویش، یدالله صمدی، کیانوش عیاری، فرهاد مهرانفر و داوود میرباقری دریافت می‌کند. این بار سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی نیز به سازنده بهترین فیلم اهدا می‌شود.

ابراهیم حاتمی‌کیا با "روبان قرمز" تنها توانست سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی بخش بین‌الملل جشنواره را از آن خود کند.

نکته عجیب این دوره از جشنواره بی‌توجهی هیئت داوران بخش مسابقه سینمای ایران به "رنگ خدا" مجید مجیدی بود که البته این مورد در بخش بین‌الملل و توسط داوران آن بخش جبران شد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم را برای او به ارمغان آورد.

"اعتراض" و "متولد ماه مهر" از جمله آثار هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1378 هستند که اتفاقا هر دو از سوی هیئت داوران بخش مسابقه سینمای ایران، متشکل از شهرام اسدی، محمد بزرگ نیا، امین تارخ، کمال تبریزی و نعمت حقیقی نادیده گرفته شدند.

ترکیب فوق تصمیم گرفتند اثر کارگردان خاموش سال‌های بعد از پیروزی انقلاب را با اهدای دو سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی مورد توجه قرار دهند و بدین ترتیب بود که "بوی کافور عطر یاس" بهمن فرمان آرا با دریافت این دو سیمرغ بدل به مهم‌ترین فیلم جشنواره هجدهم شد.

در سال 1379 و حضور مجید مجیدی با فیلم "باران" در نوزدهمین دوره از جشنواره، تکلیف را از همان اول برای همه روشن کرد، مجتبی راعی، جواد طوسی، فرامرز قریبیان، رسول ملاقلی‌پور، تورج منصوری، سید ضیاء هاشمی و محمدرضا هنرمند جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را به او اعطا کردند.

نکته قابل توجه در این دوره حضور بهرام بیضایی با فیلم "سگ کشی" پس از 10 سال سکوت در عرصه کارگردانی فیلم بود که با سیمرغی بلورین برای فیلم‌نامه جواب داده شد.

"زیر نور ماه" ساخته رضا میرکریمی با بردن دوربین به زوایای خصوصی زندگی یک طلبه، برخی عرصه‌ها را درنوردید و جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود ساخت.

در بیستمین دوره از جشنواره فیلم فجر نیز "کاغذ بی‌خط" مورد توجه جمشید ارجمند، بابک بیات، پرویز پرستویی، کیومرث پوراحمد، نعمت حقیقی، مجید مجیدی و هارون یشایایی قرار نگرفت تا بهمن فرمان‌آرا با "خانه‌ای روی آب" جایزه بهترین فیلم را برای دومین‌بار به خانه ببرد.

در دوره بیستم با ابتکار محمد‌مهدی عسگرپور، دبیر وقت جشنواره از هفت صنف سینمایی یک نماینده در جمع داوران بخش مسابقه سینمای ایران قرار گرفت به این امید که حرف و حدیث‌ها کمتر از دوره‌های گذشته شود. رسول صدر عاملی نیز با فیلم "من ترانه 15 سال دارم" پس از سال‌ها حضوری موفق را در جشنواره بیستم تجربه کرد.

گزارش از زینب کلانتری

انتهای پیام/ ز